مشکلات پوستی رایج در میان شناگران

[MOHSENEBRAHIMI]

● شیرجه درون استخر بیماری
در فصل تابستان، افراد تمایل زیادی به شنا در استخرها پیدا می کنند، تا جایی که برخی روزها در یک سانس، افراد زیادی مشغول شنا هستند. این در حالی است که افراد را با این سوال مواجه می کند؛ آیا شنا در آب مشترک سلامت پوست را به خطر می اندازد؟ در پاسخ باید گفت؛«بله». در این متن سعی کرده ایم به برخی از این مشکلات اشاره کنیم.
● خشکی پوست
خشکی پوست از مشکلات شایع شناگران است. علت آن حل شدن و از بین رفتن تدریجی چربی محافظ پوست است که موجب کاهش رطوبت لایه شاخی پوست می شود و به دنبال آن پوستی خشک، پوسته پوسته و گاهی خارش دار ظاهر می شود. این وضعیت با دوش گرفتن های داغ و طولانی مدت و ماندن زیاد در جکوزی های گرم بدتر می شود. برای رفع این معضل، می توان با کاهش مدت دوش گرفتن (آن هم با آب ولرم) از خشکی بیش از حد پوست جلوگیری کرد.
برای شست وشوی بدن بهتر است از صابون های ملایم مثل صابون بچه یا پن ها استفاده کرد تا مانع حذف بیشتر چربی های طبیعی پوست شود.
بهتر است بلافاصله پس از خشک کردن بدن با حوله یی نرم با یک مرطوب کننده چرب، پوست بدن را آغشته کرد تا مانع تبخیر رطوبت از لایه شاخی پوست شویم. برای این منظور می توان از انواع لوسیون های مرطوب کننده بدن، روغن بچه و حتی وازلین استفاده کرد. اگر خشکی معمولی پوست با خارش شدید همراه باشد، احتمالاً خشکی ساده یا «گزروزیس» به اگزما تبدیل شده است و باید به یک متخصص پوست مراجعه کرد.
● التهاب پوست در اثر پوشیدن لباس شنا
ممکن است استفاده طولانی مدت از مایوی تنگ و چسبان، التهاب عمیق فولیکول های مو، توسط میکروب هایی مثل استرپتوکوک، استافیلوکوک طلایی به صورت توده های زیر پوستی ملتهب و دردناک در ناحیه باسن رخ دهد. در این مواقع باید به پزشک مراجعه کرد چرا که ممکن است لازم شود که از آنتی بیوتیک خوراکی استفاده کرد. برای پیشگیری از این وضعیت، باید از مایوهای تنگ و چسبان به مدت طولانی استفاده نکرد.
● جوش های جکوزی
جوش های مربوط به جکوزی (Hot-tube folliculitis) توسط باکتری به نام سودومونا آئروژینوزا ایجاد می شود. این عارضه در افرادی دیده می شود که از جکوزی های داغ با آبگردان استفاده می کنند. در نواحی از بدن که با آب داغ در تماس است، ضایعات پوستی به صورت دانه های برجسته قرمز یا چرکی ایجاد می شود که معمولاً خود به خود طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود پیدا می کند. درمان معمولاً حمایتی و شامل استفاده از داروهای خوراکی ضد خارش مثل آنتی هیستامین ها است. کمپرس با اسید استیک پنج درصد، دو بار در روز و هر بار بیست دقیقه علائم را کاهش می دهد. اگر فرد دچار علائم معمولی مثل تب و لرز و بزرگی غدد لنفاوی شد، مراجعه به پزشک و استفاده از آنتی بیوتیک مناسب خوراکی ضروری است . استفاده از کلرین کافی و کنترل PH لوله های آب می تواند در پیشگیری از این مشکل مفید باشد.
● حساسیت های پوستی نسبت به وسایل شنا
افراد ممکن است نسبت به وسایل شنا مثل عینک شنا یا ماسک غواصی واکنش نشان دهند، در این صورت علائم زیر بروز می کند؛ قرمزی، خارش و گاهی ضایعات ترشح دار یا دلمه بستن در ناحیه تماس با وسیله یا لباس شنا که در ضایعات شدید مراجعه به پزشک متخصص ضروری است. همچنین جنس وسیله مورد نظر باید تعویض شود تا مشکل برطرف شود، مانند استفاده از عینک بدون لاتکس در صورت وجود آلرژی به لاتکس.
● تغییر رنگ موها
گاهی از مواقع شنا در استخر موجب سبز شدن موهای روشن می شود. در این صورت میزان مس موجود در آب استخر زیاد است. این امر ممکن است به دلیل اسیدی بودن آب استخر باشد که مس لوله های آب را حل کرده و موجب تغییر رنگ موهای روشن و رنگ کرده می شود.
● گرانولوم استخر شنا
این بیماری به علت فعالیت میکروبی به نام مایکوباکتریوم مارینوم که یک مایکوباکتریوم آتیپیک است، ایجاد می شود. در این بیماری، برجستگی های سطحی یا عمقی قرمز تا بنفش تیره، با سفتی و دلمه روی پوست زانوها، آرنج یا سطح پشتی دست ها و پاها ایجاد می شود که ممکن است بعدها زخم شود. البته اغلب اوقات با علائم خفیفی روبه رو هستیم که با درد و خارش موضعی همراه می شود. برای درمان این بیماری آنتی بیوتیک خوراکی خاص لازم است و درمان باید تحت نظر متخصصان پوست و عفونی انجام شود.
● قارچ های پوستی
از قارچ های پوستی شایع، قارچ کف پا است. از آنجا که معمولاً شناگران با پای برهنه در محوطه استخر راه می روند، در صورت ابتلا به این بیماری، آن را به راحتی به دیگران انتقال می دهند. علائم این بیماری شامل لکه های قرمز یا قهوه یی، همراه با پوسته پوسته شدن، خارش و گاهی ایجاد تاول است. برای درمان باید به متخصص مراجعه کرد تا با داروهای ضد قارچ موضعی و گاهی خوراکی بهبودی کامل صورت گیرد.
برای پیشگیری توصیه می شود در پایان شنا دوش گرفته و سپس بدن و به ویژه چین های بدن شامل لای انگشتان پا را کاملاً خشک کرد. اگر فردی به قارچ کف پا مبتلا است باید از پابرهنه راه رفتن در محوطه استخر پرهیز کند تا موجب آلودگی افراد دیگر نشود. احتمال دارد شناگران به قارچ کشاله ران مبتلا شوند چرا که تعریق بیشتر در فصل تابستان و نیز خوب خشک نکردن کشاله ران پس از شنا محیط مرطوبی را در ناحیه کشاله ران ایجاد می کند که امکان رشد قارچ را به وجود می آورد. برای پیشگیری از انتقال این بیماری به دیگران افراد باید از حوله های شخصی استفاده کنند و در صورت بیمار شدن نزد پزشک بروند.
● بیماری های ویروسی
زگیل پا از دیگر بیماری های شایعی است که از طریق استخر منتقل می شود. این بیماری توسط ویروس HPV ایجاد می شود و قابل انتقال به دیگران است، لذا باید از پابرهنه راه رفتن در کنار استخرها پرهیز کرد. درمان زگیل پا کرایوتراپی (انجماد درمانی) است که نسبتاً طولانی است. در مورد انتقال برخی ویروس ها مثل مولوسکوم مسری از طرق آب استخر اختلاف نظر وجود دارد و ویروس ایدز نیز از طریق استخر قابل انتقال نیست. توصیه می شود چنانچه فردی دچار زخم پوستی و خراشیدگی است، تا بهبود ضایعات از شنا در استخر های عمومی پرهیز کند، چرا که آب استخر پر از باکتری، ویروس و برخی انگل ها است که می توانند فرد را آلوده و بیمار کنند.
● مشکلات ضدعفونی کننده های آب
ضدعفونی کننده هایی که برای ضدعفونی کردن آب استخرها به کار می رود، می تواند برای سلامتی مضر باشد. کلرین بیش از حد می تواند باعث اگزما و راش پوستی شود. اگر PH آب بالا باشد، احتمال این مشکلات بیشتر است. البته زمانی که آب در حرکت است، تماس آن با مقادیر کافی هوا، باعث می شود گاز دی اکسید کربن به داخل آب آزاد شود که نهایتاً باعث کاهش pH آب و در نتیجه تبدیل کلرین به گاز کلر و تبخیر آن می شود. گفتنی است کلرین برای ضدعفونی کردن و کشتن باکتری های مضر (با غلظت های بیشتری نسبت به آب آشامیدنی) به آب استخرها افزوده می شود.
واکنش ذره یی؛ واکنشی است که به واسطه تولید محصولات فرعی مثل تری هالومتان ها در اثر تماس کلرین با مواد آلی از قبیل گرد و غبار، عرق یا پوست ایجاد می شود. کلروفرم که شایع ترین این تری هالومتان ها است، یک ماده سرطان زا محسوب می شود که با غلظت بیست برابر آب معمولی شیر در آب استخرها وجود دارد. برخی تحقیقات نشان داده اند تری هالومتان ها باعث سقط و نقص های جنینی می شود.
دریافت این مواد شیمیایی در شنای یک ساعته ۱۴۱ برابر دوش گرفتن ده دقیقه یی است. شناگران می توانند این مواد شیمیایی را از طریق پوست، استنشاق یا بلع آب جذب کنند، با این همه بررسی ها ارتباط مستقیمی را بین شنا کردن و مشکلات سلامتی در زنان حامله یا جنین نشان نداده اند. به هر حال بهتر است میزان کلرین آب استخرها با نظارت کامل مسوولان بهداشت تنظیم شود تا عموم مردم بتوانند از استخر برای شنا کردن استفاده کنند و از فایده های بی شمار آن بهره مند شوند.● کلرین فعال آزاد و مرکب چیست
اسید هیپوکلرو و هیپوکلریت اجزای اصلی کلرین فعال آزاد هستند. آب استخر شنا، PH بالایی دارد و میزان گاز کلرین حل شده و کلرین فعال آزاد در آن بسیار کم است. کلرین فعال آزاد به ندرت می تواند موجب تحریک چشم ها شود. این مشکل بیشتر در غلظت های بالاتر از ۲۰ میلی گرم در لیتر رخ می دهد. کلرین حل شده و مواد کلرینی موجب خشک شدن موها و پوست می شود.
هوای بالای استخر حاوی گاز کلرین با غلظت ۱/۰ تا ۰۱/۰ میلی لیتر در مترمکعب است. این مقدار بسیار کمتر از حدی است که موجب تحریک دستگاه تنفسی شود. کلرین فعال آزاد با تشکیل کلرین فعال مرکب می تواند تحریکاتی ایجاد کند. کلرین فعال مرکب از ترکیب کلرین فعال آزاد با آلودگی های نیتروژنی آلی و غیرآلی به وجود می آید. این آلودگی ها، توسط ترشحات بدن شناگران تولید می شود، از جمله این مواد می توان به کلرآمین ها و کراتینین های کلرینه اشاره کرد.
اثر تحریک کنندگی کلرین فعال مرکب اغلب به کلرآمین ها نسبت داده می شود. این مواد فرار هستند و بخشی از آنها به صورت گاز از آب خارج می شود مثل کلروفرم. کلرآمین ها موجب بوی کلر خاصی می شوند که برای افرادی که از استخر استفاده می کنند بوی آشنایی است. با افزایش غلظت کلرین فعال آزاد و کاهش PH آب، تولید دی و تری کلروآمین ها بیشتر می شود. بوی خاص کلر در استخرهای شنا در غلظت های اوره نیم میلی گرم در لیتر و کلرین فعال آزاد یک میلی گرم در لیتر به حداکثر می رسد.
مونوکلروآمین ها موجب تحریک چشم و در PH نرمال، میزان تولید آنها بیشتر می شود. دی و تری کلروآمین ها نیز موجب تحریک چشم می شود. این مواد توسط آب و از راه هوای بالای استخرها به چشم ها می رسد. همچنین تری کلروآمین ها باعث تحریک دستگاه تنفسی می شود. غلظت کلرین فعال مرکب باید در استخرهای شنا کمتر از یک میلی گرم در لیتر باشد. برخی فرآورده های فرعی کلرین، مثل کلروفرم در معرض اتهام سرطان زایی قرار دارند. غلظت آن به کربن آلی کل، تعداد شناگران و درجه حرارت آب بستگی دارد.
کلروفرم مهمترین محصول واکنشی است. غلظت کلروفرم در استخرهای شنا بسیار متغیر است، اما بالاترین غلظت آن بالای آب استخر است. شنا در استخر یکی از علل اصلی مواجهه غیر حرفه یی با کلروفرم است. در استخرهای روباز مواجهه با کلروفرم کمتر است چون جریان هوا غلظت آن را کاهش می دهد. شناگرانی که به مدت طولانی و با فعالیت شدید بدنی شنا کنند (حرفه یی ها) بیشترین کلروفرم را دریافت می کنند. کلروفرم می تواند باعث اختلالات کبدی و کلیوی شود و به نظر می رسد براساس بررسی اپیدمیولوژیک ارتباطی بین مواجهه با مواد آلی کلرینه و هیپوکلریت با سرطان پوست وجود دارد.
در حیوانات آزمایشگاهی مصرف خوراکی طولانی مدت کلروفرم باعث سرطان کبد شده است. تحقیقی در سال ۲۰۰۱ در هلند نشان داده است افراد شناگر از مشکلاتی مثل فراموشی، خستگی، سرماخوردگی های مزمن، مشکلات صدا، تحریکات چشمی، سردرد، گلو درد، اگزما و التهاب سینوس فرونتال شکایت داشته اند.
استفاده از ضد عفونی کننده های جایگزین که حداقل فرآورده های جانبی را تولید کند و بهبود تهویه استخرها برای کاهش این معضلات مطرح شده اند. براساس برخی بررسی های اپیدمیولوژیک شناگران حرفه یی هوا را به صورت عمیق تر داخل ریه های خود می کشند، لذا فرآورده های کلرینه بیشتری را جذب می کنند. عملکرد ریوی در استخرهای سرپوشیده یی که با کلر ضدعفونی می شود کاهش می یابد.
بسیاری از شناگران حرفه یی به آسم دچار می شوند. مشکلات تنفسی شناگران با شنا در استخرهای روباز برطرف می شود، زیرا باد گازهای مضر را از هوای بالای استخر دور می کند. کودکان نسبت به افراد بالغ هوای بیشتری را تنفس می کنند، لذا مواد گازی بیشتری را جذب می کنند و در معرض خطر بیشتری هستند. استخرهای شنایی که توسط گاز کلرین ضدعفونی می شوند، ممکن است در اثر نور آفتاب اسید هیدروکلریک تولید کنند که باعث کاهش PH آب می شود. وقتی PH به زیر ۶/۳ برسد، احتمال خوردگی های دندان در شناگران بیشتر می شود. بهتر است PH آب استخر در حدود ۷/۴ نگه داشته شود.
● آیا استخر موجب ریزش موها می شود
آب استخر به واسطه وجود مواد شیمیایی و کلرینه می تواند باعث خشکی بیش از حد و آسیب موها شود. شناگران مبتلا به ریزش مو باید به پزشک متخصص پوست مراجعه و علت را جست وجو کنند چرا که بیشتر مواقع ارث و عوامل هورمونی باعث ریزش مو می شوند و به آب استخر ارتباطی ندارد. اما بهتر است شناگران از کلاه های شنا استفاده کنند و پس از شنا با شامپوی ملایم (یک بار) موهای خود را شسته و خوب آبکشی کنند. احتمال انتقال عوامل قارچی کچلی سر نیز توسط آب استخر وجود دارد که این مساله بیشتر در کودکان زیر سنین مدرسه دیده می شود.
● نکته های قابل تامل
آب استخرهای عمومی، حاوی میکروارگانیسم ها و مواد ناخواسته یی است که ناشی از پوست و فرآورده های ترشحی شناگران است. شناگران موجب ورود آلودگی های مختلفی به آب می شوند مثل باکتری های بزاق، محصولات ترشحی (ادرار یا مدفوع)، آلودگی های لباس شنا، بافت پوست، چربی پوست، عرق، ترشحات بینی یا گلو، موها، مواد آرایشی و آمونیاک. میکرو ارگانیسم ها در استخرهایی که آب شان زود عوض نمی شود به سرعت زیاد می شوند و احتمال بیماری های عفونی افزایش پیدا می کند.
آب استخرهای شنا حاوی آلاینده های محلولی مثل ادرار، عرق و سایر فرآورده های ترشحی شناگران است. عرق و ادرار اساساً از آب، آمونیاک و اوره تشکیل شده اند. این مواد همچنین حاوی کراتینین، کراتین و اسیدهای آمینه هستند، اجزای عرق و ادرار به خودی خود برای سلامت فرد مضر نیستند. این فرآورده ها با ضدعفونی کننده های آب مثل کلرین واکنش می دهند و محصولات واکنشی غیردلخواه (که اساساً کلرآمین ها هستند) تشکیل می شود. کریپتوسپوریدیوم و اشرشیاکولی که هر دو می توانند موجب اسهال و استفراغ شوند، منبع روده یی دارند و در آب استخرها یافت شده اند.
علت وجود این میکروب ها شناگران اسهالی و بچه های پوشک دار هستند که با پوشک وارد استخر شده اند. همچنین در برخی از استخرها مقادیر اندکی باکتری سودومونا آئروژینوزا وجود دارد که عامل ایجاد عفونت های پوستی و گوشی است. ژیاردیا که انگل روده یی است و باعث اسهال مزمن می شود نیز در استخرها وجود دارد.
● توصیه هایی برای پیشگیری
▪ همیشه پیش از وارد شدن به آب استخر، خوب دوش بگیرید، حتی اگر صابون نیز استفاده نشود، دوش گرفتن می تواند تا ۸۰ درصد آلودگی های بدن را پاک کند.
▪ تا حد امکان از ورود کودکان و شیرخواران پوشک دار به استخرها جلوگیری و در صورت لزوم از پوشک های ضد آب استفاده شود.
▪ هر قدر استخر بزرگ تر باشد، احتمال وجود باکتری ها و ارگانیسم های بیماری زای داخل آن بیشتر است، چراکه شناگران بیشتری از آن استفاده می کنند.
▪ اگر آب استخر کدر باشد یا بوی شدید کلرین و سایر مواد شیمیایی بدهد احتمال آلودگی بیشتر است.
▪ در کنار استخر از دمپایی های خودتان استفاده کنید تا احتمال ابتلا به قارچ پا و نیز زگیل کف پا به حداقل برسد.
▪ از حوله های شخصی برای خشک کردن استفاده کنید.
▪ پس از شنا کردن بدن را با آب سالم خوب آبکشی کرده و پس از خشک کردن مرطوب کننده روی بدن استفاده کنید.