داروهاي روانپزشکي ترسناک ولي مهربان

[MOHSENEBRAHIMI]

افرادی که از بیماری‌ها یا اختلالات روانی رنج می‌برند، برای درمان بسیار محتاط عمل می‌کنند. آنها از این‌که خانواده و اطرافیانشان به آنها انگ و برچسب دیوانگی بزنند می‌ترسند و سعی می‌کنند بیماری خود را پنهان کنند و با آن بسازند. این در حالی است که همین افراد اگر جسمشان مریض شود، به سرعت به پزشک مراجعه می‌کنند و خود را درمان می‌کنند. شاید نتوانیم روح را جراحی کنیم، اما می‌توانیم آن را پیش دکتر ببریم و از راه‌هایی که دارو هم یکی از آنهاست، درمانش کنیم.



امروزه با فرهنگ سازی‌های بیشتر، مردم دریافته‌اند که روح نیز مانند جسم بیمار می‌شود و نیاز به روانپزشک و درمان دارد. درباره دارو‌های روانپزشکی، اعتقادات منفی بیش از مراجعه به روان‌شناس است. افراد تصورات و عقاید غلطی درباره داروهای روانپزشکی دارند که باعث می‌شود نسبت به دارو درمانی واکنش منفی نشان دهند و زیر بار این نوع درمان نروند.

دکتر محقق می‌گوید: یکی از سوالات رایجی که معمولا مردم، بهخصوص مبتلایان به ناراحتی‌های روانپزشکی می‌پرسند، احتمال اعتیاد به داروهاست. بی‌تردید می‌توان گفت بیماری‌های روانپزشکی مانند سایر بیماری‌های جسمی درمان‌پذیرند و برای درمان آنها می‌توان از دارودرمانی یا درمان‌های غیر دارویی مثل مشاوره، رواندرمانی، درمان‌های تحریک مغزی مثل الکتروشوک درمانی یا انواع درمان‌های طبیعی و متناوب سود جست. با این حال، دارودرمانی اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در درمان بیماری‌های روانی پیدا کرده و ما شاهد به بازار آمدن داروهای جدیدی هستیم که تاثیر بالاتر و عوارض کمتری دارند. دارودرمانی انقلابی معجزه‌آسا در کاهش رنج و ارتقای سطح سلامت بیماران روانی است، به طوری که دیگر مثل گذشته‌ها این بیماران از جامعه و خانواده طرد نمی‌شوند و انگ و برچسب دیوانگی به آنها نمی‌خورد.

متاسفانه برخی خانواده‌ها یا بیماران که نگرش بسیار منفی نسبت به مصرف داروهای روانپزشکی دارند، خود را از درمان بخشی این داروها محروم می‌کنند. این نگرش صحیح نیست و تنها باید از مصرف خودسرانه داروها پرهیز کرد. برعکس این نظر هم درست است، داروها از نظر فیزیولوژیک اثر بهبود بخش خود را اعمال می‌کنند، اما درمان واقعی بیماران به اصلاح الگوهای هیجانی، شناختی، فکری،‌ بینشی و انگیزشی وابسته است که عمدتا از راه مشاوره و روان‌درمانی‌های فردی، خانوادگی یا گروهی حاصل می‌شود. البته روانکاوی نوع خاصی از روان‌درمانی است که با بررسی عمیق رویدادهای گذشته فرد، به خصوص دوران کودکی او، سعی در کشف مراحل شکل‌گیری شخصیت و دوره‌های مختلف رشد روانی دارد تا بتواند با حل عقده‌ها و گره‌های روانی، اضطراب و ناهنجاری را کاهش دهد و توانایی بصیرت و خودمختاری فرد را افزایش دهد. این نوع درمان اگر چه بسیار اساسی و عمیق و ماندگار است، ولی زمان زیادی می‌برد و بیشتر افراد در میانه‌راه آن را رها می‌کنند. به همین دلیل درمان‌های سطحی‌تر و معطوف به حل مشکل و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای و سازگاری و درمان‌های کوتاه‌مدت‌ و فشرده، امروز طرفداران بیشتری دارند.

عوارض داروهای روانی

دکتر محقق می‌گوید: «همان‌طور که داروهای پزشکی عوارض خاص خود را دارند، داروهای روانپزشکی نیز عوارضی جانبی خواهند داشت، اما شدت این عوارض به عواملی بستگی دارد. سوء‌مصرف داروهای روانپزشکی توسط افراد بیمار یا تجویز آنها توسط افراد غیرمتخصص، می‌تواند پیامد‌های منفی زیادی داشته باشد که اعتیاد به برخی از آنها تنها یکی از این پیامدهاست.»

دارو‌های روانپزشکی می‌توانند به خوبی انواع جنون، افسردگی، شیدایی، اضطراب‌ها و ترس‌ها، وسواس، پرخاشگری و خشونت، اختلالات شخصیت، ‌اختلالات جنسی و خواب را برطرف کنند و سلامت را به فرد بازگردانند. با وجود این، برخی از این داروها، بخصوص داروهای خواب‌آور،‌ ضداضطراب، رخوت‌زا، داروهای انرژی‌زا و محرک یا مسکن و آرامبخش و نیز داروهای هورمونی که ورزشکاران سوءمصرف می‌کنند، بشدت اعتیادآورند و اگر خارج از دستور پزشک مصرف شوند، می‌توانند در فرد وابستگی شدید روانی و جسمی ایجاد کنند، در حالی که پزشک نحوه مصرف و قطع مصرف این داروها را خوب می‌داند و طوری آنها را تجویز می‌کند که احتمال اعتیاد به آنها به حد اقل برسد.

به گفته دکتر محقق، مصرف داروهای روانپزشکی را باید مدام با روانپزشک معالج تنظیم و کنترل کرد.

یکی از اشتباهات رایج این است که بیماران نسخه را خود سرانه تمدید می‌کنند یا آن را برای افراد دیگری که فکر می‌کنند بیماری مشابه آنها را دارند تجویز می‌کنند.

این عمل گاه پیامد‌های غیر قابل جبرانی دارد. عوارض ناشی از استفاده نامناسب از داروهای روانپزشکی متعددند و شامل بروز اختلالات حرکتی، خواب آلودگی مفرط، اختلالات جنسی، افت فشار خون، ضعف تنفسی، یبوست، بند آمدن ادرار، مشکلات گوارشی، تاری دید، سردرد و سرگیجه و ضعف و سستی هستند. این عوارض با تجویز مناسب و کافی داروها به ندرت بروز می‌کند.

انتخاب نوع دارو باید متناسب با نوع بیماری و خصوصیات بیمار باشد تا از بروز عوارض جلوگیری شود. امروزه داروهای جدید امید تازه‌ای ایجاد کرده‌اند که از بروز عوارض ناراحت‌کننده‌ای مثل سستی، خواب‌آلودگی، چاقی یا اعتیاد به داروها جلوگیری شود. ما امروز شاهد بیمارانی هستیم که با وجود مصرف داروهای روانپزشکی، زندگی عادی خود را در خانواده، محیط کار و اجتماع ادامه می‌دهند و مشکل عمده‌ای ندارند