پیمان دوستی میان فرانسه و بریتانیا (۱۹۰۴)

[B I N A M]

از قرون وسطی تا دوره‌ی معاصر، رقابت و دشمنی سرسختانه‌ای میان فرانسویان و انگلیسی‌ها وجود داشت. در برخی مقاطع اندک، این دو کشور با یکدیگر روابط دوستانه‌ای نیز برقرار کردند مانند پیمان سیاسی لویی چهاردهم و شاه چارلز دوم که در جنگ هلند به کار گرفته شد. با این حال، جنگهای متعددی نیز میان این دو کشور درگرفت که بارزترین نمونه‌های آن، جنگ صد ساله (۱۳۳۷-۱۴۵۳)، جنگ‌های انقلاب فرانسه و جنگ‌های ناپلئونی (۱۷۹۱-۱۸۱۵) بودند.


در اواسط قرن نوزدهم، قدرت سومی در عرصه سیاسی اروپا ظهور کرد: امپراتوری آلمان. دولت نوظهور ژرمنها در بدو تاسیس، فرانسویان را در جنگی برق آسا شکست داد (۱۸۷۱). سپس با شروع برنامه‌ی تسلیحاتی خود، قدرت و نفوذ سیاسی-نظامی بریتانیا را نیز در معرض خطر داد. از سوی دیگر، گسترش صنایع و توسعه‌ی اقتصادی آلمان، عرصه را بر دولتهای رقیب تنگ تر نمود. اوتو فون بیسمارک -صدراعظم آلمان- طی دوره‌ی صدارت خویش، تلاش کرد تا فرانسه را از لحاظ دیپلماتیک تضعیف کرده و منزوی نماید؛در نتیجه، فرانسویان و انگلیسی‌ها دریافتند که برای مقابله با این دشمن مشترک، لازم است به یکدیگر کمک کنند.

*****************************

در ۸ آوریل ۱۹۰۴ ، لرد لنسداون (Lord Lansdowne) – وزیر امور خارجه‌ی بریتانیا – و پائول کامبون – سفیر فرانسه در لندن- موافقت‌نامه‌ای را امضاء نمودند که تحت عنوان “پیمان دوستی دو کشور” شهرت یافت. 

تدوین کنندگان این موافقت نامه، علاوه بر مقابله با تهدید آلمان، انگیزه‌ی دیگری نیز داشتند. اختلاف دیرینه‌ی دو کشور بر سر مستعمرات خود در شمال آفریقا، باعث تیرگی روابط آنها شده بود؛ لذا، مطابق این موافقت‌نامه، دولت فرانسه پذیرفت که حاکمیت بریتانیا را بر مصر به رسمیت بشناسد. بریتانیا نیز متقابلاً به نفوذ و تسلط فرانسه بر مراکش اذعان نمود.

پیامدهای موافقت‌نامه
پس از امضای پیمان مودت دو کشور، قیصرویلهلم دوم – امپراتور آلمان- کوشید که میزان استحکام آن را بیازماید؛ لذا، مسئله‌ی عدم نفوذ فرانسه در مراکش را مطرح ساخت که به بروزبحران مراکش انجامید. در ۱۹۰۷، دولت روسیه تزاری نیز به صف متحدین فرانسه و بریتانیا پیوست.

در آستانه‌ی جنگ جهانی اول، شکافی دیپلماتیک در عرصه‌ی سیاسی اروپا ایجاد شده بود که در یک سوی آن، متحدین شامل آلمان، اتریش-مجارستان و ایتالیا قرار داشتند و در سوی دیگر، متفقین شامل بریتانیا، فرانسه و روسیه. این دسته‌بندی‌ها سرانجام به آغاز جنگ جهانی اول انجامید.