آلودگی صوتی، تهرانی ها را دیوانه کرده است!

[eɴιɢмαтιc]

برنامه روزانه خود را مرور کنید. صبح از خواب بلند می شوید. بعد از زنگ ساعت، اولین صدایی که به گوش تان می رسد صدای بوق ماشین ها و تردد موتورها در خیابان بغلی منزل شماست. بعد به آشپزخانه می آیید و هنگام صرف صبحانه صدای سر و صدای آسانسور و ساخت و ساز خانه بغلی اعصاب تان را به هم می ریزد.


در طول مسیر از خانه تا سر کار با انواع و اقسام صداهای ناخوشایند در خیابان ها و بزرگراه ها مواجه هستید؛ از بوق ناهنجار اتوبوس و تاکسی گرفته تا صدای اگزوز موتورسیکلت ها.

این صداها هنگام بازگشت به خانه نیز تکرار می شود. انگار هیاهو و شلوغی هر روز ما را احاطه می کند و راه فراری از آن نیست. این در حالی است که آلودگی صوتی نه تنها می تواند انواع و اقسام بیماری ها را برایمان به دنبال داشته باشد بلکه بسیاری از پرخاشگری ها و دعواهای روزانه ناشی از استرس هایی است که سروصدای زیاد ایجاد کرده اما به نظر می رسد این معضل شهری هنوز متولی خاصی ندارد و جزو اولویت های مسئولان شهرداری قرار نگرفته است.

در مورد میزان آلودگی صوتی در تهران با دکتر زهره حسابی مدیر کمیته آلودگی هوا و بهینه سازی انرژی ستاد محیط زیست شهرداری تهران گفتگو کرده ایم.

در خبرها خوانده بودم وضعیت آلودگی صوتی در تهران به مرحله اضطرار رسیده، بررسی های شما در مورد آلودگی صوتی هر چند وقت یک بار به روز می شود؟

- با جمع آوری شاخص های مربوط به آلودگی هوا توسط شرکت کنترل کیفیت هوا هر 5 سال یک بار تراز صوتی پایتخت بررسی می شود و تغییر روند آلودگی صوتی در این بررسی ها مشخص می شود اما این کار هزینه بر است و در حال حاضر اطلاعات جمع آوری شده مربوط به سال 91-90 است.

 اینکه گفته می شود وضعیت آلودگی در تهران به مرحله اضطرار رسیده کاملا درست است چون وضعیت آلودگی صوتی در پایتخت نه تنها خوب نیست بلکه در برخی از نقاط تهران ناگوار هم هست. البته با افزایش جمعیت و صنعتی شدن جوامع، کشورها با آلودگی صوتی مواجه هستند و این قضیه فقط مختص تهران نیست.

در تهران مقصر اصلی تولید آلودگی هوا کیست یا بیشترین آلودگی صوتی از چه طریقی ایجاد می شود؟

- منبع تولید آلودگی هوا متنوع است و به 2 گروه ثابت و متحرک تقسیم می شود؛ منابع ثابت تولیدکننده آلودگی صوتی در تهران، ترمینال ها و پایانه های حمل و نقل صنایع، فرودگاه ها و ایستگاه های قطار هستند ولی منابع ثابت بیشترین آلودگی را ایجاد نمی کنند بلکه منابع متحرک یعنی وسایل حمل و نقل شهری بالاترین میزان آلودگی را در تهران به وجود می آورند.

برخی صداها هم به صورت زمینه ای در طول روز شنیده می شوند، مثل صدای ساخت و سازهای شهری یا صدای دستگاه تهویه هوا که در محیط های کاری شنیده می شود.

اصلی ترین منبع آلودگی صوتی همانطور که گفتم وسایل نقلیه هستند. در شهر تهران 25 درصد وسایل حمل و نقل جاده ای را موتورسیکلت ها تشکیل می دهند که صدایی نزدیک به 83 دسی بل در فاصله 10 متری خود تولید می کنند. 60 درصد وسایل حمل و نقل جاده ای را خودروهای سواری دربر می گیرد که بین آنها خودروی پیکان طبق اندازه گیری های انجام شده صدای 81.6 دسی بل را در فاصله 7.5 متری طولید می کند.

 با توجه به اطلاعات به دست آمده در خیابان ها و اتوبان های شهر تهران نزدیک به 47.8 درصد خودروهای سواری صدایی بالاتر از 81 دسی بل ایجاد می کنند در حالی که استاندارد آلودگی صوتی برای خودروهای سواری 74 دسی بل است.

با توجه به مطالبی که شما به آن اشاره کردید چه مناطقی بیشترین آلودگی صوتی را دارند؟

- در شهر تهران بالغ بر 40 بزرگراه وجود دارد که عبور و مرور خودروها در این بزرگراه ها و صدایی که تولید می کنند، مهم ترین عامل آلودگی صوتی است که در بسیاری مواقع آلودگی صوتی در این محل ها به 75 تا 85 دسی بل می رسد. بنابراین مناطق مسکونی در نزدیکی بزرگراه از لحاظ آلودگی صوتی در شرایط بحرانی قرار دارند.

بزرگراه های شهید مدرس، شهید همت، امام علی (ع)، یادگار امام (ره)، کردستان، شهید حکیم و رسالت از جمله بزرگراه هایی هستند که آلودگی صوتی دارند که از این میان بزرگراه همت با 85 دسی بل بیشترین تراز آلودگی صوتی را به خود اختصاص داده است. یک استاندارد دیگر نیز وجود دارد که مناطق شهری را به 5 منطقه تقسیم و میزان آلودگی صوتی را در هوای آزاد در شب و روز تعیین می کند.

در این استاندارد میزان حد مجاز تولید صدا در مناطق مسکونی در روز باید تنها 55 دسی بل و در شب 45 دسی بل باشد؛ در حالی که در بزرگراه ها 70 تا 80 دسی بل آلودگی ایجاد می شود. بنابراین وضعیت آلودگی صوتی نه تنها خوب نیست بلکه در برخی نقاط ناگوار است.

از نظر تقسیم بندی مناطق مختلف شهری تهران، کدام منطقه بیشترین آلودگی صوتی را دارد؟

- شرکت کنترل کیفیت هوا مطالعاتی در زمینه «وضعیت آلودگی صدای منطقه از لحاظ ترافیکی» انجام داده که بر اساس آن مناطق دارای آلودگی صوتی از لحاظ ترافیکی مشخص شده اند. این رتبه بندی بر اساس سرعت خودروها در منطقه، مقدار کیلومتر پیمایش خودروها و توزیع آنها در هر منطقه و میزان بزرگراه های موجود انجام گرفته که مناطق 6، 10، 11، 12، 7، 13، 3، 19، 18 و 2 به ترتیب رتبه اول تا دهم آلودگی صوتی را از لحاظ ترافیکی دارند و اکثر خیابان های اصلی در این مناطق دارای تراز آلودگی صوتی بیش زا 70 دسی بل هستند. با این اوصاف منطقه 6 بالاترین آلودگی صوتی را از نظر میزان ترافیک دارد.

آنچه بسیار حائز اهمیت است، عدم کاهش محسوس آلودگی صدا در شب های تهران با وجود کاهش تردد خودروها، موتورسیکلت ها و به طور کلی تقلیل فعالیت های شهری است. شاید از دلایل این موضوع وجود نداشتن راهکارهای زیرساختی در بافت شهری برای تقلیل آلودگی صوتی است. همچنین افزایش روند ساخت و ساز در شهر تهران خارج از توان شهری و زیست محیطی این شهر مطابق قوانین و الزامات موجود در شب از دیگر علل افزایش آلودگی صدا در شب های تهران است.

آیا منطقه ای در تهران وجود دارد که آلودگی صوتی در آن در حد طبیعی باشد؟

- بله. در منطقه 7 و 8 ایستگاه گلبرگ و شیخ صفی پایین ترین تراز صوتی را دارند به گونه ای که در ایستگاه گلبرگ تراز صوتی 59 و در ایستگاه شیخ صفی 63 است.

آیا اکنون اقدامی در زمینه کاهش آلودگی صوتی در تهران انجام شده است؟

- بله، اولین اقدام ما پایش آلودگی صوتی شهر تهران بود. تعداد ایستگاه های صدا در شهر تهران 43 ایستگاه بوده که مناطق 5، 6، 12 و 21 با داشتن 3 ایستگاه صدای نصب شده در سطح منطقه بیشترین تعداد ایستگاه را دارند. همچنین مناطق 7، 20، 19، 13 و 10 نیز با داشتن یک ایستگاه سنجش صدا در سطح منطقه کمترین تعداد ایستگاه صدا را دارند و سایر مناطق همگی دارای 2 ایستگاه صدا هستند.

اطلاع رسانی آلودگی صوتی در شهر تهران نیز انجام شده به صورتی که در شهر تهران 4 تابلوی اطلاع رسانی آلودگی صوتی نسب شده که مکان های آنها عبارتند از: ترمینال خاوران (منطقه 15)، سه راه زیبادشت (منطقه 22)، بلوار کاظمی (منطقه 19)، میدان بهشت (منطقه 16)، علاوه بر این، نصب دیوار صوتی در بزرگراه های شهر تهران و حمایت و تدوین برنامه عملیاتی برای جایگزینی موتورسیکلت با سوخت فسیلی با موتورسیکلت های برقی نیز از دیگر اقدامات پیش بینی شده برای کنترل آلودگی صوتی است.

شما با توجه به تجربه ها در دنیا در زمینه کاهش آلودگی صوتی چه پیشنهادی دارید؟

- برای پیشگیری و کاهش آثار سروصدا راهکارهایی مانند کاهش صدا در منبع تولید صدا، دیوارهای آکوستیک صدا، استفاده از وسایل حفاظت فردی، عایق بندی کردن درها و پنجره ها، دو جداره کردن پنجره ها، استفاده از پوشش گیاهی و کاشت درختان برگ پهن مو در حال حاضر موثر خواهد بود و بهترین راهکار کاهش و کنترل آلودگی صوتی در بزرگراه ها نصب عایق های صوتی است.

همچنین جایگزین کردن خودروهای فرسوده با انواع نو (علاوه بر کاهش آلودگی هوای منتشره از آنها، میزان صدای تولیدی را نیز در حد قابل توجهی کاهش می دهد)، استفاده از سدهای آکوستیکی، جلوگیری از تردد خودروهای سنگین در خیابان های فرعی در شب، استفاده از پوشش گیاهی (پوشش گیاهی دارای ارتفاع کافی، عرض و تراکم مناسب باشد)، استفاده از آسفالت های متخلخل و عایق بندی ساختمان ها نیز راه حل های مناسبی برای کاهش آلودگی صوتی هستند.

عوارض جسمی و روانی آلودگی صوتی

آلودگی صوتی چه تاثیری می تواند بر سلامت شهروندان داشته باشد؟

- اگر آلودگی صوتی بر اساس آزمایشات انجام شده روی انسان و حیوانات زیاد (بین 150 تا 160 دسی بل) باشد، باعث مرگ حیوانات می شود اما در مورد انسان نیز آلودگی صوتی، فشار خون، ضربان قلب و حرارت بدن را بالا می برد و به مرور زمان باعث استرس می شود.

همچنین آلودگی صوتی می تواند باعث تحریک و تخریب سلسله اعصاب شود و حتی به راحتی میزان شنوایی را کاهش دهد. بررسی ها نشان می دهد در مناطق مسکونی که آلودگی صوتی زیاد است، افراد عصبی و مضطرب هستند و دچار اختلال خواب می شوند. آنها به دلیل اینکه خواب خوب و منظمی ندارند، همیشه عصبی می شوند.

حتی آلودگی صوتی روی مغز افراد هم تاثیر می گذارد. از سوی دیگر، آلودگی صوتی بر رشد کودکان نیز تاثیر می گذارد و می تواند باعث کاهش شنوایی هم در کودکان و هم در بزرگسالان شود. حتی در ترازهای بالای صدا با توجه به سن افراد می تواند کری دائمی یا موقتی نیز ایجاد کند.