کالیبر چیست؟

[τοxικ]

کالیبر (به فرانسوی: Calibre)‏ درسلاح‌های گرم به معنی قطر داخلی لوله سلاح است. گاه این اصطلاح برای اشاره به قطر گلوله نیز به کار می‌رود.

کالیبر را در کشورهای اروپایی بر حسب میلیمتر و در آمریکا بر حسب اینچ نشان می‌دهند.

نام

در زبان‌های اروپائی این واژه از واژه ایتالیایی کالیبرو (calibro) آمده که آن نیز خود از واژه عربی «قالب» گرفته شده که قالب هم از ریشه پارسی کال و واژه کالبد گرفته شده‌است.

برخی از کالیبرهای مشهور

در طول تاریخ اسلحه سازی کالیبرهای متفاوتی تولید و مورد استفاده قرار گرفته‌است. هرچه کالیبر یک سلاح بزرگ‌تر باشد، به دلیل افزایش قطر گلوله وزن آن نیز بیشتر شده و انرژی بیشتری در لحظه برخورد تولید می‌کند. از این رو در گذشته استفاده از کالیبرهای بزرگ مرسوم بود. ولی در طول جنگ جهانی دوم با تجربیات عملی بدست آمده، همه کشورها به سمت استفاده از کالیبرهای کوچک‌تر رو آوردند. در همین راستا تعدادی کالیبر بصورت استاندارد معرفی شد که بجای اینکه هر کارخانه‌ای کالیبر خاص خود را تولید کند؛ همه کارخانه‌های اسلحه سازی بر اساس کالیبرهای استاندارد، سلاحهای جدید را طراحی و تولید می‌کنند.

• ‎۰/۲۲ اینچ یا کالیبر خفیف
• ۵٬۴۵ م‌م کالیبر کلاشنیکف از ۱۹۷۴ به بعد
• ‎۵/۵۶ م‌م کالیبر فشنگ متوسط ناتو (جدید)
• ‎۰/۲۷۰ اینچ کالیبر بسیار رایج تفنگ‌های شکاری
• ‎۷/۶۲ م‌م کالیبر فشنگ پرقدرت ناتو (قدیمی)
• ‎۰/۳۲ اینچ کالیبر سلاح کمری
• ‎۰/۳۸ اینچ کالیبر رولور اسپرینگ‌فیلد
• ‎۰/۴۵ اینچ کالیبر کُلت
• ۹ میلیمتر کالیبر رایج سلاح کمری و مسلسل دستی
• ۰/۵۰ اینچ کالیبر مسلسل سنگین براونینگ و دوشکا معروف به «کالیبر ۵۰»
  

نمونه‌هایی از کالیبرهای بزرگ‌تر نیز در سلاحهای تک تیراندازی یا ضد زره با مصارف خاص و محدود تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از جمله معروفترین سلاحهای کالیبر ۷/۶۲ تفنگ‌هایی چون کلاشنیکف و ژ۳ هستند. همچنین معروفترین سلاحهای کالیبر ‎۵/۵۶ نیز اسلحه ام ۱۶ و ام ۴ ساخت ایالات متحده است. نتایج خوب استفاده از کالیبر ‎۵/۵۶ در جنگهای اخیر ایالات متحده -مانند جنگ ویتنام، سومالی و عراق – همه کشورها را تشویق به استفاده از این کالیبر نموده بطوری که کالیبر ‎۵/۵۶ رسما از سال ۱۹۸۰ در ناتو به خدمت گرفته شد.

برتری کالیبر 56/5 بر 62/7

امتیازات کلی

1-قدرت نفوذ گلوله 56/5 مدل SS109 در مجموع از گلوله 62/7 بیشتر بوده و برای درگیریهای زیر 300 متر مناسب می باشد.2-قدرت پس زنی (لگد) گلوله 56/5 کمتر است و دقت بیشتری را ایجاد می کند.3-وزن کم کالیبر 56/5 امکان حمل مهمات بیشتری را به سرباز می دهد.4-ابعاد کوچک مهمات 56/5 امکان استفاده از سلاحهای کوچک‌تر و سبک تر و همچنین سلاحهای مخصوص نیروهای ویژه را به سربازان می دهد.5-قدرت کشندگی کالیبر 56/5 به علت قابلیت انحراف در مسیر حرکت گلوله پس از برخورد با هدف و خصوصیت متلاشی شدن آن در داخل بدن انسان نسبت به کالیبر 62/7 بسیار بیشتر است.

آثار و نتایج عبور گلوله از بدن

1-کالیبر62/7 ساخت روسیه: (جهت استفاده در کلاشنیکف)

• این گلوله قابلیت عبور از 26میلیمتر بافت زنده انسانی را دارد و بعد از این مسافت انحراف گلوله آغاز می شود.
• این گلوله در ناحیه شکمی دارای کمترین آثار تخریبی می باشد.
• در هیچ نمونه ای مورد قطع عضو مشاهده نشده است.
• این گلوله در بسیار از موارد نمی تواند از سمت مقابل بدن عبور کند.
  

2-کالیبر62/7 ساخت یوگسلاوی: (جهت استفاده در کلاشنیکف)

• این گلوله قابلیت حرکت در خط مستقیم در بدن انسان تا 9سانتیمتر را دارد.
• انحراف این گلوله در بدن انسان خیلی زیاد است. این انحراف باعث ایجاد یک حفره بزرگ در محل خروج گلوله می شود. در مجموع تا عمق 11 سانتیمتر اعضای بدن به دو نیم می شوند. استخوانها 100% شکسته شده و عضلات کوچک و متوسط بطور حتم پاره می شوند. در زخم حفره خروجی به علت ایجاد شدن لخته خون مسیر بند آمده و زخم نیز خونریزی بسیار کمی دارد.
  

3-کالیبر56/5:

• ایجاد یک حفره بزرگ دایمی در بدن.
• این گلوله تا عمق 12 سانتیمتر در مسیر مستقیم حرکت می کند و سپس همراه با یک انحراف 90درجه متلاشی شده و قطعات کوچک‌تر تا عمق 7سانتیمتر در اعضای جانبی نیز فرو می روند. این فرآیند باعث جداشدن اعضای داخلی بدن می شود.
  

به این ترتیب به دلیل انحراف بسیار زیاد کالیبر 56/5 و همچنین قابلیت متلاشی شدن این گلوله در بدن انسان جراحات خطرناک تری مانند قطع عضو، از کار افتادن اعضای جانبی مسیر حرکت گلوله و همچنین ایجاد حفره های متعدد و نسبتاً بزرگ در محل خروج می شود که نسبت به کالیبر 62/7 بسیار کشنده تر است.

نتیجه گیری

باتوجه به مطالب فوق گلوله کالیبر56/5 به دلیل قابلیت حمل زیاد و ایجاد جراحات شدید در دشمن، برتری بلامنازعی دارد. ولی باید توجه داشت که اثرات این گلوله در فواصل تا 300 متر می باشد. البته از آنجا که دید موثر یک سرباز بیش از 300متر نیست، عملا این گلوله قابلیت خود را حفظ می کند. ولی در سالهای اخیر با افزایش تولید و کاربرد سایتهای نشانه روی لیزری و دوربینهای نظامی قابل نصب بر روی سلاحهای متفاوت، قدرت دید سربازان به بیش از 300 متر افزایش یافته است. بنابراین به نظر می رسد که مجدداً استفاده از کالیبر62/7 به دلیل قدرت بیشتر و خطای کمتر در فواصل بیش از 400 متر در دستور کار ارتشهای جهان قرار گیرد. با این وجود هنوز ارتشهای پیشرفته جهان مانند ایالات متحده، کشورهای عضو ناتو و کشورهای بلوک شرق مانند روسیه تمایل به استفاده از کالیبرهای شارژ متوسط مانند 56/5 را دارند. حتی کشورهای جهان سومی و ارتشهای غیر تکنولوژیک مانند ایران نیز که سالها از کالیبر 62/7 استفاده می کردند، به سمت استفاده از کالیبر 56/5 روی آورده اند