اقتصاد مقاومتی چگونه حاصل می‌شود؟

[Faust]

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: اقتصاد مقاومتی وقتی حاصل خواهد شد که کشور توانایی به فعل درآوردن همه امکانات انسانی و طبیعی بالقوه خود را داشته باشد و این وضعیت در ادبیات علم اقتصاد امروز یعنی توسعه یافتگی.

سیدمرتضی افقه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه خوزستان، اظهار کرد: توسعه یافتگی شرایطی در جامعه ایجاد می‌کند که به موجب آن همه یا بیشتر شاخص‌های خرد و کلان اقتصاد در کارآترین سطح خود هستند. برای نیل به شرایط اقتصاد مقاومتی، نیروی انسانی به کمک عقل، خرد و علم و تخصص ناشی از آن باید محور تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی‌ها باشد.

وی افزود: برای نیل به این شرایط یک راه بیشتر وجود ندارد. اتکاء به نیروی انسانی، عقل، خرد، دانش و تخصص او تنها راه نیل به اقتصاد مقاومتی در جامعه است و سایر منابع طبیعی و فیزیکی فرع بر انسان هستند.

افقه تصریح‌کرد: اگر در جامعه‌ای مثلاً در مورد ایران منابع‌طبیعی همچون نفت به جای انسان محوریت یابند این جامعه نه‌تنها هرگز به اقتصاد مقاومتی نخواهد رسید بلکه همیشه به فروش منابع خود وابسته خواهد ماند و این به معنی قرار گرفتن در دورترین نقطه از اقتصاد مقاومتی است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز عنوان‌کرد: با این مقدمه می‌توان پی برد که مهمترین چالش نیل به اقتصاد مقاومتی، حذف محوریت انسان و اتکاء به منابعی غیر از انسان است، وضعیتی که سال‌ها در کشور حاکم است و متأسفانه هر بار که چنین مباحثی در جامعه توسط بزرگان مطرح می‌شود، شاهد برخوردهای عوامانه و سطحی و در نهایت از دست رفتن فرصت‌ها هستیم.

وی ادامه‌داد: متأسفانه عادت شده که در هنگامه‌های پراهمیت تاریخی در کشور و یا بعد از طرح موضوعاتی همچون تلاش در جهت نیل به اقتصاد مقاومتی، به جای تأمل و تحقیق در چگونگی نیل به آن هدف، شعارهای سطحی و برگزاری همایش‌ها و جلسات پرهزینه و بی‌فایده گسترش می‌یابد که نه‌تنها نیل به هدف را دور از دسترس کرده بلکه به منابع محدود کشور هزینه‌های قابل توجهی را نیز تحمیل می‌کند و این دومین چالش برای نیل به اهدافی همچون اقتصاد مقاومتی است.

افقه گفت: گزینش مدیران نه براساس شایستگی بلکه براساس روابط فامیلی، حزبی، گروهی و طایفه‌ای است و همین وضعیت در گزینش نیروهای انسانی در بخش‌های مهم اداره کشور یعنی همه بخش‌ها و نه فقط در بخش دولتی وجود دارد که موجب می‌شود کارایی اداری و اجرایی کشور به حداقل خود برسد.

این استاد دانشگاه بیان‌کرد: اقتصاد مقاومتی هدفی فرا جناحی، فرا قوه‌ای و فرابخشی است، به این معنی که نیل به هدف اقتصاد مقامتی در کشور از عهده یک بخش و یک قوه خارج است و نیاز به تصمیم جدی، اهتمام و اتحاد همه کارگزاران کشور دارد.

وی اظهار کرد: برداشتی که از اقتصاد مقاومتی می‌شود این است که در مواقع اضطرار از جمله فشار دولت‌های خارجی یا بروز حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله، کشور بتواند نیازهای مردم به خصوص نیازهای اساسی خود را تأمین کند و این به معنای افزایش تولید برای خودکفایی نیست زیرا با توجه به محدودیت و بعضاً نبود منابع، یک کشور نمی‌تواند در شرایط عادی همه کالاهای مورد نیاز خود را تولید یا تأمین کند.

افقه ادامه داد: به‌علاوه حتی اگر منابع موجود کافی باشند تولید همه کالاها در داخل به صرفه نیست و بهتر است کالای مورد نظر را از خارج خریداری کرد. آنچه در اقتصاد مقاومتی باید به خوبی تبیین شود آن است که کشور به درجه‌ای از توانمندی علمی، نهادی، سازمانی، تخصصی و اعتماد به نفس رسیده و قادر باشد با توجه به منابع انسانی و طبیعی خود همه کالاهای قابل تولید را تولید کند و نیل به این مرحله یعنی رسیدن به مرحله "آزادی انتخاب" که رکن اساسی تعریف توسعه یافتگی امروز است.

این اقتصاددان گفت: مرحله "آزادی انتخاب" مرحله‌ای است که با توجه به توان بالقوه و بالفعل موجود، جامعه خود انتخاب می‌کند که در شرایط عادی و برای رسیدن به تولید بهینه، فقط کالاهایی را تولید کند که به لحاظ اقتصادی و با توجه به منابع موجود خود به صرفه باشد و ارزان‌تر تولید می‌شوند. یعنی جامعه‌ای که به هر دلیل با محدودیت تجارت آزاد با سایر کشورها مواجه است با اتکا به توانمندی‌های داخلی خود اقدام به تولید کالاهای مورد نیاز خود کند و از این شرایط با کمترین آسیب بگذرد.

وی در پاسخ به این‌که آیا اقتصاد مقاومتی همان ریاضت یا انقباض مالی است؟ خاطرنشان‌کرد: اگر کشوری در شرایط بحرانی همچون جنگ، تحریم‌های سیاسی اقتصادی، حوادث و بلایای طبیعی بتواند با اتکا به نیروی انسانی و منابع موجود خود بیشتر کالاهای مورد نیاز و به‌خصوص نیازهای اساسی و ضروری خود را تولید کند، در این صورت اگر چه به هر حال تنگناهایی ایجاد خواهد شد اما نمی‌توان نام آن‌ را ریاضت گذاشت. ریاضت و سختی زمانی است که در شرایط بحرانی به‌خصوص فشار قدرت‌های خارجی، نتوانیم نیازهای حیاتی و اساسی کشور را تولید کنیم.

افقه بیان‌کرد: انقباض مالی هیچ ربطی به اقتصاد مقاومتی ندارد. این سیاست وقتی اعمال می‌شود که کشور در شرایط تورم باشد و دولت‌ها با اعمال سیاست انقباضی پولی و مالی یعنی خارج کردن پول در دست مردم و کاهش قدرت خرید، سطح تقاضای جامعه را کاهش می‌دهند تا بتوانند تورم را کنترل کنند.