بازار داغ شایعات

[L²evi]

شایعه را پایانی نیست؛ هیچ کس بدرستی نمی داند اولین شایعه کی و چطور شکل گرفت، اما از آن زمان تاکنون شایعات جای خود را میان مردم جوامع مختلف پیدا کرده است و افراد یک جامعه در نبود اطلاعات و اخبار مورد نیاز، به شایعات استناد کرده و حتی آن را باور می کنند.

طرح یک شایعه از دو حالت خارج نیست یا بر مبنای تخیل، دروغ و تهمت شکل می گیرد یا در پی وقوع یک اتفاق و رویداد گسترش می یابد، اما به هر حال هریک از آنها با توجه به چگونگی پذیرش افکار عمومی، مدت زمان مشخصی دارد.

بسیاری از کارشناسان معتقدند بازار شایعه سازی ها زمانی داغ می شود که اطلاعات و اخبار مورد نیاز مردم از منابع موثق و قابل اعتماد در اختیار افراد یک جامعه قرار نگیرد.

برای این که بیشتر درباره شایعه و حواشی پیرامون آن بدانید، گفت وگوی ما را با دکتر امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس و استاد دانشگاه بخوانید.

شایعه چگونه شکل می گیرد؟

شایعه یک پدیده اجتماعی است که در طول تاریخ همواره وجود داشته و خواهد داشت. زمانی که مردم به لایه های زیرین از لحاظ ارتباطات اجتماعی پناه می برند و اخبار جامعه را در اصطلاح یک کلاغ، چهل کلاغ کرده و به گوش یکدیگر می رسانند شایعه شکل می گیرد.

شایعات در جوامعی رواج می یابد که اعتماد اجتماعی به صورت افقی بین مردم با یکدیگر و در سطح عمودی بین مردم و مسئولان کاهش یافته باشد.

قطعا اگر اطلاعات و اخبار از منابع مورد اعتماد و موثق در اختیار افراد جامعه قرار نگیرد، مردم برای کسب اطلاعات و اخبار مورد نظر خود به سمت منابع غیرموثق خواهند رفت که همین موضوع به داغ شدن بازار اخبار ناموثق و شایعات غیرقابل اعتماد دامن خواهد زد.

در واقع گسترش شایعه در جامعه مانند افتادن یک سنگ به داخل استخری آرام است که بعد از افتادن سنگ با توجه به بزرگی آن موج هایی تولید می شود و گسترش پیدا می کند.

مردم چه جوامعی بیشتر تحت تاثیر شایعات قرار می گیرند؟

همان طور که گفتیم هرچه سطح آگاهی، تحصیلات و بینش افراد یک جامعه بالاتر باشد به همان مراتب کمتر تحت تاثیر اخبار و شایعه سازی های دروغین قرار می گیرند. شایعه پردازان بخوبی می دانند برای اقشار و طبقات مختلف چه نوع شایعاتی بسازند که باورپذیری آن بیشتر باشد.

شایعه سازی ها بسیار هم می تواند خطرناک باشد؛ کشورهای استعمارگر میلیارد ها دلار هزینه می کنند تا افکار عمومی را به وسیله شایعه هایی که می سازند به سمت خود جلب کنند و به هدف مورد نظرشان برسند.

رواج شایعه در جامعه چه آثار و تبعاتی به همراه دارد؟

شیوع شایعه به هر شکل و نوعی در جامعه مخرب است. شایعه می تواند در تمام ابعاد اجتماعی، سیاسی و اقتصادی تاثیرگذار باشد و حتی زمینه ساز ایجاد بحران هایی در ابعاد مذکور شود.

جالب اینجاست که طراحان شایعه گاه از این شعار «ذهنیت غلط گاهی به نتایج مثبت می رسد» بهره می برند. به طور مثال شایعه می شود که زمین های فلان منطقه قرار است گران شود. در چنین شرایطی همه از نگرانی گران شدن زمین هرچه سریع تر درصدد خرید برمی آیند که همین شایعه به گران شدن زمین های منطقه مذکور که هدف طراحان این شایعه بوده، دامن می زنند.

گران شدن قیمت سکه، ارز و... نمونه ای از نوسانات اقتصادی است که شایعه سازی ها به بحرانی شدن شرایط آن دامن زده است.

رسانه های گروهی چه نقشی در جلوگیری از شایعه سازی ها و درج اخبار از منابع نامطمئن می توانند داشته باشند؟

همان طور که اشاره کردیم، افراد جامعه هنگامی سراغ شایعات می روند و بازار شایعات نیز در شرایطی در یک جامعه داغ می شود که اخبار و اطلاعات مورد نیاز از منابع موثق به گوش شهروندان نمی رسد. منابع اصلی همان رسانه های ارتباط جمعی است که مهم ترین و مورد اعتمادترین منابع خبری برای ارتباط و اطلاع رسانی مسئولان به مردم می تواند باشد.

مهم ترین رسالت رسانه های گروهی، اطلاع رسانی صحیح از منابع موثق و شفاف است. مردم یک جامعه باید به رسانه ها اعتماد کنند و رسانه ها هم باید طوری رفتار کنند که مردم به اطلاع رسانی آنها اعتماد کنند و سراغ شایعات نروند. قطعا اطلاع رسانی صحیح و موثق از منابع مورد اعتماد، دیگر به بازار شایعات پوچ و بی اساس مجالی نخواهد داد تا افکار عمومی را تحت تاثیر قرار دهد

[سوگولی]

ممنون از مطلب بسیار خوبت!!