آنچه بايد درباره پاستيل بدانيد

[•ДmịrHoSsiŋ•]

به گزارش درستی، وقتي رنگ هاي متفاوت و طعم هاي مختلف را در هزاران شكل متنوع ضرب كنيد، هزاران نوع از خوراكي خوشمزه اي خواهيد داشت كه خوردنش در تمام دنيا كوچك و بزرگ نمي شناسد و حتي شايد نتوانيد فردي را پيدا كنيد كه از اين آبنبات هاي ژله اي خوشش نيايد! پاستيل از آن دسته خوراكي هايي است كه سال هاست با شكل ها و طعم هاي گوناگون راهش را به دل مردم باز كرده و به اعتقاد بعضي ها حتي اعتيادآور است! البته نوشابه اي اش در ايران يكي از قديمي ترين و پرطرفدارترين هاست و براي بعضي ها حكم يك نوستالژي دوست داشتني را دارد. در اين مطلب با تاريخچه مختصري از پاستيل و البته خواص و مضرات تغذيه اي آن از زبان دكتر محمدرضا وفا، متخصص تغذيه و رژيم درماني آشنا خواهيد شد.

خرس هاي خوشمزه و دوست داشتني!

شايد باور نكنيد كه پاستيل در دهه ۱۹۲۰ كاملاً اتفاقي توسط يك كارگر ساده اختراع شد! ماجرا از اين قرار بود كه هانس ريگل، كارگر ساده يك كارخانه آبنبات سازي و البته صاحب تجربه هاي زياد در زمينه شيريني پزي و قنادي براي كسب درآمد بيشتر در آشپزخانه خانه كوچكش هم آبنبات هاي خانگي درست مي كرد كه بسيار خوشمزه و پرطرفدار بود و به همين دليل بعد از مدتي نام «هاريبو» را براي آبنبات هايش انتخاب مي كند كه خيلي زود بر سر زبان ها مي افتد. او هميشه براي بالا بردن ميزان فروش محصولاتش سعي مي كرد ايده هاي خلاقانه اي را عملي كند و به همين دليل يك بار تصميم گرفت از طعم ميوه كه آن روزها پرطرفدار بود، همچنين مقدار ژلاتين بريا قوام بيشتر آبنبات ها استفاده كند.

البته او قصد داشت در شكل و ظاهر آبنبات ها هم كه آن زمان همگي گرد و ساده بودند، تنوعي ايجاد كند و به همين دليل آنها را در قالب هاي خرسي شكل كه كمي قد بلندتر و لاغرتر از خرس هاي امروزي هاريبو بودند، ريخت. اين آبنبات ها برخلاف ظاهر سفت و محكمي كه داشتند، كش مي آمدند و خيلي زود در ميان بچه ها و حتي بزرگترها محبوب شدند و به اين ترتيب ثروت فراواني را براي هانس به ارمغان آوردند.
امروز با گذشت نزديك به يك قرن از تولد خرس هاي هاريبو، اين آبنبات هاي ژلاتيني هنوز پرطرفدارند و خيلي ها آن را به عنوان ميان وعده اي كم كالري و كم شيرين مي شناسند، اما آيا واقعاً همين طور است؟!

پاستيل دقيقاً چيست؟

پاستيل متشكل از ژلاتين، شكر و مواد افزودني است كه طعم هاي مختلف به آن اضافه مي شود. البته براي براق كردن پاستيل هم از نوعي واكس روي سطحش استفاده مي شود كه اگر پاستيلي كه تهيه مي كنيد داراي پروانه بهره برداري و ساخت و نيز مجوز استاندارد وزارت بهداشت باشد، منافاتي با سلامت فرد ندارد. با اين حال جايگزين كردن پاستيل و خوراكي هايي مانند آن با وعده هاي غذايي به هيچ وجه توصيه نمي شود چرا كه اين خوراكي نه تنها مواد مورد نياز بدن را تامين نمي كند بلكه به دليل طعم شيرين و چرب شان خيلي زود با ذائقه فرد سازگار شده و حتي مي تواند او را به خودرن اين نوع خوراكي ها معتاد كند! در ضمن اين تركيبات ژلاتيني به مخاط دهان و دندان ها مي چسبد و احتمال پوسيدگي دندان ها را زياد مي كند. پس فراموش نكنيد كه بهتر است به جاي جويدن پاستيل صبر كنيد در دهان تان آب شود و بلافاصله بعد از خوردن پاستيل مسواك بزنيد.

سالم تر از چيپس و پفك است؟!

پاستيل ها به دليل طرح و اندازه هاي كوچك شان به نظر كم كالري و بي ضرر مي آيند و حتي شايد خيلي ها فكر كنند اين خوراكي هاي خوش رنگ و لعاب سالم تر از چيپس و پفك هستند اما واقعيت اين است كه با وجود اندازه كوچك هر پاستيل، كالري هر ۱۰۰ گرم آن تقريباً با كالري ۱۰۰ گرم چيپس يكي است. البته كالري انواع پاستيل ها با توجه به اندازه و طرز تهيه متفاوت آن در كارخانه هاي مختلف متفاوت است و معمولاً بر اساس وزن و تركيباتي مثل شكر و روغني كه در آن وجود دارد، كالري اش محاسبه مي شود اما مي توان گفت در هر ۱۰۰ گرم آن بين ۳۰۰ تا ۵۰۰ كيلوكالري انرژي وجود دارد كه با ميزان كالري موجود در يك وعده غذايي برابري مي كند.

براي استخوان سازي خوب است؟

شايد خيلي ها فكر كنند ژلاتين موجود در پاستيل تامين كننده كلسيم بدن است و انواع ميوه اي آن منبع خوبي براي تامين ويتامين هاي مورد نياز بدن است و حتي مي تواند براي بچه هايي كه علاقه اي به خوردن ميوه ندارند، جايگزين مناسب و مقوي باشد اما خوب است بدانيد ژلاتين موجود در پاستيل از نوع ژلاتين حيواني است و ژلاتين پست ترين نوع پروتئين است و ميزان پروتئين موجود در آن بسيار كمتر از پروتئين گوشت، شير و تخم مرغ و... است و بسياري از اسيدهاي آمينه ضروري را ندارد بنابراين پروتئيني نامرغوب است كه نسبت به ساير پروتئين ها ارزش غذايي بسيار پائيني دارد و منبع خوبي براي تامين كلسيم و ساير ريزمغذي هاي مورد نياز بدن نيست. طعم هاي ميوه اي و نوشابه اي و... پاستيل ها هم فقط و فقط به دليل اسانس و طعم دهنده هاي مصنوعي است و هيچ فرقي بين پاستيل نوشابه اي و ميوه اي وجود نداشته و خاصيتي هم ندارد!

چقدر پاستيل بخوريم؟

با اينكه كالري ۱۰۰ گرم پاستيل با يك وعده غذايي كامل برابر است اما هيچ ماده مغذي و خاصيتي براي بدن ندارد و در علم تغذيه به اين نوع مواد كه صرفاً كالري دارند و بي خاصيت هستند، كالري تهي گفته مي شود، به همين دليل نبايد فراموش كرد كه اين خوراكي خوشمزه مثل شيريني ها و قندها جايگاهش در راس هرم غذايي قرار دارد و بايد كمترين ميزان مصرف را داشته باشد. در واقع حتي بچه ها هم كه پرتحرك هستند و امكان چاق شدن شان نسبت به بزرگسالان كمتر است، در كل نبايد پاستيل و ساير شكلات ها و شيريني ها را بيشتر از ۵۰ گرم در روز مصرف كنند. البته اين موضوع به ساير برنامه غذايي فرد و اينكه در ديگر وعده هاي غذايي اش چه مقدار كالري مصرف مي كند، بستگي دارد.

از آنجا كه تنوع غذايي امروز بسيار بيشتر از سال هاي پيش است و بيشتر هم خواهد شد، نمي توانيم دور خودمان خط قرمز بكشيم و خود را از مصرلف خوراكي هاي مختلف محروم كنيم اما نكته مهم اين است كه هر فرد با توجه به شرايط خاص خود غذاها و خوراكي هاي مصرفي روزانه اش را انتخاب كند. مثلاً فردي كه براي صبحانه كره و مربا ميل مي كند، مي داند كه كره داراي مقدار زيادي چربي است كه اتفاقاً از بدترين نوع چربي هم هست! پس اين فرد بايد سعي كند مصرف چربي روزانه اش را كاهش داده و از خوردن غذاهايي كه چربي پنهان دارند، بپرهيزد يا وقتي پفك مي خوريم، بايد مقدار دريافتي نمك آن روز را كاهش دهيم، بنابراين فرد بايد سعي كند بين انتخاب هاي روزانه اش تعادل ايجاد كند تا دچار مشكل چاقي و بيماري هاي مختلف نشود. پاستيل و شكر و شيريني هم از اين قاعده مستثني نيستند و بايد با توجه به شرايط جسمي فرد و ميزان نيازش در روز مصرف شوند.

پاستيل بدون قند هم چاق مي كند؟

پاستيل ها و ساير محصولاتي كه تحت عنوان بدون قند در بازار موجود هستند به جاي قندهاي طبيعي مانند ساكاروز با شيرين كننده هاي مصنوعي شيرين مي شوند. اما اين قندهاي مصنوعي بسيار شيرين تر از قندهاي طبيعي هستند و ذائقه فرد را به طعم قوي شيريني عادت مي دهند و به اين ترتيب حس چشايي فرد در مواجهه با خوراكي ها سردرگم مي شوند. مثلاً وقتي ذائقه شما به اين نوع خوراكي هاي پر شيرين عادت كند با خوردن يك بيسكويت ساده احساس مي كنيد فقط طعم آرد بي مزه مي دهد! همچنين از آنجا كه اين قندها مصنوعي هستند، كبد بايد اين مواد را سم زدايي كرده و كليه اين مواد را با مقدار زيادي آب دفع كند بنابراين در صورت مصرف زياد، كبد و كليه مجبور به فعاليت بيش از حد مي شوند.

ديابتي ها پاستيل بخورند؟

مسلماً ميزان قند مصرفي يك فرد ديابتي با يك فرد سالم متفاوت است و با محدوديت بيشتري براي انتخاب خوراكي هاي شيريني مواجه است. اما يك فرد سالم مي تواند روزانه ۴۰ تا ۵۰ گرم از انواع خوراكي هاي شيرين كه در گروه هاي مختلف غذايي هستند (از انجير و خرما گرفته تا شيريني و پاستيل) مصرف كند. البته بسيار بهتر است كه اين خوراكي ها با معده خالي مصرف نشده و بعد از وعده هاي اصلي و ميان وعده ها ميل شوند تا فرد را با احساس سيري كاذب و گرسنگي هاي مكرر مواجه نكند.

غذا مي خوريد و چاق مي شويد؟!

شما هم از آن دسته از افرادي هستيد كه سرتان شلوغ است و فرصت خوردن غذاي درست و حسابي را نداريد و متعجب هستيد كه چرا چاق شده و لاغر نمي شويد؟ پاسخ در كشوي ميزتان است! معمولاً افراد پر مشغله مقداري پاستيل، شكلات و بيسكويت دم دست شان مي گذارند تا در مواقع گرسنگي ته دلشان را بگيرد و بتوانند بدون وقفه به كارشان ادامه دهند و در پايان روز فرد احساس مي كند چيزي نخورده، پس نبايد چاق شود. اما اين اتفاق نمي افتد! با توجه به ارزش غذايي بسيار ناچيزي كه اين نوع خوراكي ها دارند،‌ فرد به معناي واقعي غذا نخورده اما اگر ميزان كالري مصرفي اش را با هم جمع كند، خواهد ديد كه بسيار بيشتر از نياز روزانه اش انرژي دريافت كرده، بدون اينكه مواد مغذي مورد نياز بدنش تامين شده باشد!

خوراكي هاي شيريني مانند پاستيل، به خصوص وقتي فرد براي چند ساعت چيزي نخورده باشد، به دليل قند زيادي كه دارند، با افزايش ناگهاني قندخون، احساس سيري خوبي به فرد مي دهند اما اين احساس فقط حدود نيم ساعت پايدار است چون افزايش قند خون با افزايش ترشح انسولين همراه است و خيلي زود دوباره گرسنگي سراغ فرد مي آيد، به همين دليل است كه مصرف متداول شيريني ها باعث افزايش تعداد دفعات گرسنگي در روز شده و فرد مجبور به مصرف كالري بيشتر از نيازش مي شود. به اين ترتيب پاستيل و ساير شيريني ها باعث به هم خوردن موازنه كالري هاي دريافتي شده و چاقي فرد را در پي دارد.