رنسانس3

[tyjtfhdhr]

واژه رنسانس از زبان فرانسه وام گرفته شده­ است و به معنای تولد دوباره یا نوزایی است. کسانی که دوران رنسانس را پدید آوردند بر این گمان و باور بودند که عصر آنها با سده­های میانه هیچ ارتباط وثیقی ندارد بلکه به یونان و روم باستان مربوط می­شود چرا که به زعم آنها بشر تنها در دنیای باستان کارها و موفقیت­های بزرگ را تجربه کرد. در واقع رنسانس بر ­آن بود که با زایش دوباره فرهنگ یونان و روم، امکان موفقیت و پیشرفت­های سترگ را دوباره فراهم  آورد.

درباره اینکه این تولد دوباره حیات فرهنگی در اروپا از چه زمانی آغاز شده است بحث­های زیادی میان مورخان عصر رنسانس وجود دارد. برخی سال 1453 میلادی که فتح قسطنطنیه به دست ترکان عثمانی رخ داد را نقطه پایان قرون وسطی و آغاز عصر رنسانس می­دانند. با تسخیر قسطنطنیه متفکران یونانی با متونی چند به اروپای غربی مهاجرت کردند و مطالعه فرهنگ و اندیشه یونانی را گسترش دادند.

از نظر عده­ای دیگر سال 1492 میلادی یعنی سال ورود اروپائیان به قاره آمریکا و همچنین ساکنین آن و مسافرت­هایی که از قبل به آسیای شرقی و خاور میانه انجام داده بودند افق­های جدیدی به روی آنان باز کرد و سبب آشنایی با فرهنگ­ها، زبان­ها و ادیان دیگر شد و راه­های تجاری بیشتری را به روی آنان گشوددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[1] .

ولی رنسانس نیز مانند همه اعصار سرنوشت ساز، به­یک­باره آغاز نشد و یک­باره نیز به اتمام نرسید. می­توان گفت بسته شدن نطفه رنسانس یعنی آغاز حرکت­های فکری مستقل از نظام فکری حاکم از اواسط قرن 13 میلادی است. در این زمان کلیسای کاتولیک حاکم بلامنازع بر فرهنگ و سیاست قرون وسطی است همچنین در همین هنگام حاکمیت فلسفه و کلام مدرسی (اسکولاستیک) بر دانشگاه­ها و سایر مراکز فرهنگی و دینی اروپای غربی مشاهده می­شود. به­هرحال به­طور قطع نیمه دوم قرن 15 و تمام قرن 16 میلادی را می­توان عصر رنسانس و دوران حاکمیت تفکر رنسانسی دانستدیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[2] .

 

ویژگی های عصر رنسانس

از جهت سیاسی در این عصر پادشاهان و امیران نسبت به دستگاه کلیسا مستقل­تر شدند به گونه­ای که در نهضت اصلاح دینی برخی از آنان به طور علنی از این جنبش حمایت کردند و در مقابل پاپ و کلیسای کاتولیک ایستادند و سرانجام از کلیسا خارج شدند؛ امری که در قرون وسطی غیرقابل تصور بوددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[3] .

از جهت اقتصادی بازرگانان با سود چشم­گیری که از تبادل کالا به­دست آورده بودند استقلال اجتماعی بیشتری کسب کردند. توسعه اقتصادی و بازرگانی در رنسانس مستلزم این بود که اقتصاد پولی به جای اقتصاد مبتنی بر مبادله کالا به کالا رایج شود. به همین خاطر نقره و طلا از آلمان و آمریکا به بازار آمد و طولی نکشید که بانک­ها و بانک­داران پدید آمدند. از دیگر سو بازرگانان به خاطر افزایش تقاضا و کمبود کالا به مسافرت به سرزمین­های دیگر و جستجوی عرصه­های تازه برآمدنددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[4] . مسافرت به سرزمین­های ناشناخته، استفاده از تکنیک­های پیچیده­تری را می­طلبید در نتیجه اروپائیان به ساخت وسایل و ابزار جدید برای دست­یابی به طلا  و لوازم تجملی و اشیاء گران­بهای سرزمین­های دیگر پرداختنددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[5] .

اروپائیان از رهگذر مسافرت­ها و آشنایی با تمدن­های دوردست، به مطالعه وسیع­تر متون یونانی و لاتین دست زدند و به همین دلیل فراگیری زبان های دیگر در میان اندیشمندان این دوره امری رایج گردیددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[6] .

در سده­های میانه متون متفکران و ادیبان رومی غالبا برای و یا با توجیه فراگیری زبان لاتین خوانده می­شد در حالی­که هدف همواره اثبات برتری و حقانیت مسیحیت کاتولیک نسبت به هر نوع اندیشه دینی و غیردینی بود. اما در عصر رنسانس متون را برای فهم محتوای آنها مطالعه می­نمودند. همین تغییر نگرش سبب گردید که بسیاری از مفاهیم فکری قدیم اعتباری ویژه بیابند. به عنوان مثال کسانی همچون اراسموس با مطالعه متون قدیمی، اخلاقی مستقل از اخلاق مسیحی کشف کردند. اراسموس حتی اظهار داشت که اگر کاربرد کلمات اجازه می­داد، سقراط که از دیدگاه مسیحی مشرک بود را یک قدیس می­خوانددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[7] . در حقیقت عالمان اخلاق در این دوره همانند دانشمندان که در پی شناخت طبیعت مستقل از دین و کلیسا بودند، سعی داشتند تا انسان طبیعی را، عزل نظر از مآل فوق طبیعی آن توصیف کنند و برای این منظور نوشته­های اخلاقی باستانی مخصوصا آثار رواقیان راهنمای آنان بوددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[8] . البته این بدان معنا نیست که اخلاق در این دوران به سمت رشد و شکوفایی گرایش داشته است بلکه اساسا در رنسانس قوانین کهنه اخلاقی حرمت خود را از دست دادند. اکثر حکام مقام خود را با خیانت به دست آورده بودند و با قساوت در حفظ آن می­کوشیدند. کاردینال­ها هنگامی که برای شرکت در مراسم تاج­گذاری پاپ دعوت می­شدند از ترس مسموم­شدن، شراب و ساقی­شان را با خود می­بردنددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[9] .

یکی از مهم­ترین اتفاقات عصر رنسانس، اختراع دستگاه چاپ است. با اختراع این دستگاه به وسیله گوتنبرگ، کتاب به تعداد بیشتر، ارزان­تر و آسان­تر در اختیار دوست­داران دانش قرارگرفت. تعداد افراد باسواد رشد چشم­گیری یافت و زنان نیز به کتاب­ها دسترسی بیشتری یافتنددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[10] .

از دیگر ویژگی­های دوران نوزایی افزایش تعداد مراکز آموزشی و تنوع آنها است. در این دوران مراکزی شکل گرفت که از حوزه اختیار مقامات کلیسا بیرون بود. در این مراکز چنانکه اشاره شد فقط یافتن حقیقت و تحصیل علم برای خود علم هدف قرار گرفت نه تربیت عده­ای کشیش و سازگارکردن ایمان با عقلدیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[11] .

 

تفکر در عصر رنسانس

تفکر رنسانس را می­توان به­طور عمده به سه بخش تقسیم نمود:

الف) فلسفه: رنسانس دوره توفیق­های بزرگی در زمینه فلسفه نبود ولی این دوره کارهایی را صورت داد که مقدمات عظمت قرن هفدهم را فراهم ساخت؛ اولا رنسانس فعالیت فکری را به عنوان یک کار لذت بخش اجتماعی تشویق می­کرد و نه به عنوان تفکر محدود و محبوس که هدفی جز صیانت از یک مذهب معلوم و مشخص نداشته باشددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[12] .

ثانیا دستگاه فلسفه مدرسی را که به صورت غل و زنجیر فکری درآمده بود در هم شکست چرا که رنسانس مطالعه فلسفه افلاطون را احیا کرد و افلاطون را به جای ارسطو نشانید و بدین وسیله حداقل آن اندازه استقلال فکری که لازمه انتخاب میان افلاطون و ارسطو است را فراهم آورد. رنسانس در مورد این دو فیلسوف اطلاعات مستقیم و اصیلی به دست داد که از لفاظی ظاهری نوافلاطونیان و شاعران عرب­زبان مبرا بوددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[13] . اروپائیان پس از تسخیر قسطنطنیه با ورود آثار افلاطون به زبان اصلی از بیزانس به مجموعه آثار او دسترسی یافتند و به ترجمه آن به زبان لاتینی همت گماشتنددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[14] .

البته باید توجه داشت که فلسفه مشاء در عصر رنسانس نیز مانند سده­های میانه همچنان در دانشگاه­ها تدریس می­شد اما مهم­ترین امری که این فلسفه را از فلسفه مشائی قرون وسطی متمایز می­کرد توجه رنسانسیان به زبان یونانی در مطالعه ارسطو بود. به این معنی که در دانشگاه­ها متون ارسطو را به زبان یونانی مطالعه و تدریس می­نمودنددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[15] .

در مطالعه افلاطون در دوره رنسانس حداقل سه جریان عمده می­توان یافتدیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[16] :

1. عده­ای­ همچون پلتو ( Pletho) افلاطون را از دیدگاهی غیر مسیحی مطالعه می­کردند و تعلیم می­دادند.

2. عده­ای دیگر مانند مارسیلو فیچینو سعی می­کردند که آراء افلاطون را با اعتقادات مسیحی جمع کرده و آن را تبیین کنند.

3. افرادی نیز همچون کپرنیکوس، گالیله و جوردانو برونو از آراء افلاطون و به­خصوص توجه­اش به ریاضیات در بحث­های جهان­شناسی استفاده می­کردند.

 

ب) اومانیزم: انسان­گرایی نامی است که مورخان برای جریان نظری خاصی در دوره رنسانس در نظر گرفته­اند که این جریان بر ارزش­های انسانی در مقابل تحقیر انسان و جهان توسط راهبان مسیحی قرون وسطی تاکید می­کرد.

انسان­گرایان عصر رنسانس به جای عالمی که ثمره گناه انسان بود و باید با زهد و دوری از آن و هرچه متعلق به آن است نجات یافت، جهانی زیبا و سازمان­یافته و به جای جزم­گرایی کلیسایی، تساهل و به جای جزم­گرایی فلسفه مدرسی، خردگرایی همراه با ادبیات، هنر و اخلاق را به بشر غربی عرضه کردند. آنان همچنین در قرن 15 و 16 میلادی در مقابل برنامه مدرسی دانشگاه­ها و مدارس رهبانی، برنامه­ای تربیتی-آموزشی ارائه کردند که این برنامه شامل مطالعه علوم صرف و نحو (همراه با ادبیات لاتین و گاهی یونانی) فن بیان و بدیع، شعر و اخلاق بود. این برنامه عمدتا بر پایه آثار اندیشمندان یونانی و لاتینی و گاهی برخی از آزاداندیشان مسیحی قرار داشت که «مطالعات علوم انسانی» خوانده می­شددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[17] .

آنچه اومانیست­ها به لحاظ فکری از آثار یونانیان آموختند بهره­وری عادی و سالم از برکات زندگی در سایه یک تمدن پیشرفته، همراه با فکر هماهنگی و قانون طلایی اعتدال بود. آنان این نکته را دریافتند که خوشی­های بی­ضرر و رغبت­های طبیعی وسایلی است که عقل به وسیله آن زندگی خوب را سامان می­دهد و برخلاف تعلیمات قرون وسطایی ربطی به شیطان ندارد. بنابراین نباید آن را گناه شمرد و نباید تلاش کرد که آن را به یاری خدا مقهور و سرکوب نمود یا با شرم و سرافکندگی از آن بهره گرفت. حکمت یونانیان قدیم چنین می­گفت: «کامل باش و سالم باش و به تن و جان توانا باش و فرصت را برای رشد و نمو در این جهان غنی از دست مگذاردیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[18] .»

اما در عمل همه کسانی که در عصر رنسانس زندگی آزاد یونانی را تمجید می­کردند وقتی از حالت زهد و رهبانیت آزاد می­شدند، با شوق و ولع در طلب لذت­های انسانی بودند و بیرون از روش اعتدال یونانی، در آروزی لحظاتی که از لذت زندگی سرشار بود می­سوختنددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[19]

ج) اصلاح دینی: اصلاح دینی مهم­ترین جنبش دینی در دوره رنسانس است که پس از آن مسیحیت اروپایی و آمریکایی شکلی جدید یافت. شاید مهم­ترین دلیل ظهور جنبش اصلاح دینی در این دوره این بود که برای بسیاری از اروپائیان عصر رنسانس ساختار کلیسا دیگر نمی­توانست خواسته­های دینی­شان را برآورد. جزم­گرایی مفرط آنان و قرار دادن سازمانی این جهانی یا سکولار به عنوان تنها راه نجات اخروی برای بسیاری از غربیان ارضاکننده نبوددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[20] . همچنین دنیاگرایی، فساد و شهوت رانی کشیشان از دیگر عواملی بود که مردم را با اصلاح­گران همراه نموددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[21] .

مارتین لوتر یکی از شخصیت­هایی است که در این دوره نقشی مهم و اثرگذار بر جای نهاد. او قدرت کلیسا را مستقیما به چالش کشید و 95 اعتراض بر آن وارد نمود. در این اعتراضات اقداماتی از کلیسا را شرح داد که از نظر وی به سوء استفاده، تحریف و تضعیف ایمان می­انجامیدند. یکی از مهم­ترین این اعتراضات مخالفت او با عمل کشیشان در خرید و فروش آمرزش گناهان بود. وی خرید و فروش غفران­نامه را که در قرون وسطا رواج داشت و منبع درآمد کلیسا بود محکوم کرد. لوتر توبه را امری باطنی و وجدانی می­دانست که بدون واسطه کلیسا و کشیشان صورت می­گیرددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[22] . وی با طرح شعار «خودکشیشی» که مشوق فردگرایی بود و نیز با شعار خصوصی­سازی دین و محدود ساختن قلمرو آن به رابطه انسان با خدا، حذف دین از صحنه اجتماع را رقم زد. از پیامدهای نهضت اصلاحی وی، درگیری فرقه­های مذهبی بود که موجب از بین رفتن قداست دین و زمینه­سازی برای سکولاریسم شددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[23] .

به طور کلی می­توان گفت اصلاح­گران سه هدف عمده را دنبال می­کردنددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[24] :

الف) برقراری دوباره انضباط کلیسا که ناشایسته­کاری­ها و زندگی­های بی­بند و بار دنیوی بسیاری از روحانیون، آن را زیر پا گذاشته بود.

ب) اصلاح عقیده بر مبنای اصول سابق و بازگشت به سادگی مفروض نخستین.

ج) تخفیف در نظارت جزمی اعتقادی و اجازه مقداری آزادی برای تفسیر کتاب مقدس و داوری شخصی و خصوصی بر اساس آن.

یکی از جریانات مهمی که در راستای جنبش اصلاح دینی به­وجود آمد، نهضت پروتستانتیزم است. پروتستانتیزم با حذف کلیسا به عنوان واسطه نجات، عرضه احکام و اعتقادات را برای سعادت اخروی و به صورت کلامی و آئین­های گوناگون نه تنها بی­معنا و بیهوده در نظر گرفت، بلکه آنرا مانعی برای نجات انسان دانست. پروتستانتیزم همچنین به شدت با رویه فیلسوفان مدرسی که می­کوشیدند ایمان را با مفاهیم فلسفی و به طریق عقلی توضیح دهند مخالفت کرد.

 

تبعات و دستاوردهای عصر رنسانس

انسان غربی در این دوره کلیسا محوری و تفسیر آن از انسان و جهان را کنار گذاشت و انسان­محوری را در ارتباط با دین، هنر، ادبیات و سایر معارف مدنظر خود قرار داد. اندیشمندان این عصر در پی آن بودند که تفسیر عالم را خارج از جزمیات تحمیلی کلیسای کاتولیک به انجام رساننددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[25] .

رهایی از قید حاکمیت کلیسا منجر به رشد فردیت و حتی به سر حد هرج و مرج رسید. در اذهان مردم عصر رنسانس انضباط –اعم از فکری، اخلاقی و سیاسی- فلسفه مدرسی و حکومت دینی را تداعی می­کرددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[26] . منطق ارسطویی مدرسیان اگرچه محدود بود اما توانسته بود نوع خاصی از دقت را پرورش دهد. وقتی مکتب ارسطویی از مد افتاد در ابتدا چیز بهتری جای آن را نگرفت بلکه فقط یک تقلید التقاطی از نمونه­های قدیم رواج یافت. حتی تا قرن هفدهم نیز چیز مهمی در فلسفه به وجود نیامد. هرج و مرج اخلاقی و سیاسی ایتالیا در قرن پانزدهم وحشت­آور بود به گونه­ای که نظریات ماکیاولی را برانگیخت.دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[27]

البته خارج از عرصه اخلاقیات، رنسانس محاسن بزرگی داشت. این دوره در معماری، نقاشی و شعر شهرت خود را تاکنون نگاه داشته است. رنسانس مردان بزرگی از قبیل لئوناردو داوینچی، میکل آنژ و ماکیاولی را پدید آورد. مردمان درس خوانده را از محدودیت فرهنگ قرون وسطایی رهایی بخشید و دانشمندان را در حالی که هنوز برده عهد قدیم بودند بر این نکته آگاه ساخت که مراجع معروف (همچون افلاطون و ارسطو و...) تقریبا در هر موضوعی عقاید مختلف و متفاوت داشته اند.دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[28]

رنسانس با احیاء علم و آگاهی نسبت به یونان چنان محیط فکری­ای را پدید آورد که در آن بار دیگر ممکن شد که با توفیق­های یونانیان رقابت شود و در آن نبوغ فردی با چنان آزادی­ای که از زمان اسکندر به بعد سابقه نداشت شکوفا گردد.