پروژه شیر؛ روایتی تلخ از ارتقاء قدرت رزم انگلیس با پول نفت ایران

[τοxικ]

پروژه شیر ایران از جمله قراردادهایی است که علی رغم اهمیت آن، توجه خاصی از سوی رسانه ها و سیاستمداران کشورمان به آن نشده است.

 













دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، کشور انگلستان در دوران جنگ دوم جهانی در زمینه ساخت تانک و ادوات زرهی بسیار عقب تر از کشورهایی چون آلمان و یا آمریکا و روسیه بود. در پایان جنگ دوم جهانی و با توجه به تجربیات بدست آمده در طول جنگ، انگلیسی ها تانک میان وزنی به نام سنتورین را تولید کردند که با تولید نزدیک به 4400 دستگاه از آن تانک، تبدیل به یکی از بزرگترین موفقیتهای انگلستان در زمینه ساخت این اهرم آهنین تبدیل شد.
اما با ظهور نسل جدید تانکهای سنگین روسی، کشورهای غربی متوجه شدند که سنتورین توانایی مقابله با این تهدید جدید را ندارد و لذا دست به تولید و طراحی یک تانک جدید سنگین وزن زدند. 
تانک چیفتن که در اوایل دهه 60 میلادی پا به عرصه ظهور نهاد، تانکی بود به وزن 55 تن که با یک توپ 120 میلی متری مسلح شده و به نظر می آمد در زمان خود از بهترین های دنیا باشد. اما این تانک مشکل بزرگی داشت و آن هم سیستم پیشران بود .
در مدل اولیه این تانک، این سیستم تنها توانایی تولید قدرتی در حدود 585 اسب بخار را داشت که به هیچ عنوان مناسب بود. یعنی تانک چیفتن با طول 10 متر، عرض 5/3 متر و ارتفاع 3 متر، سرعتی در حدود 48 کیلومتر بر ساعت داشت و در بسیاری از موارد دچار مشکلات عدیده ای در موتور خود می شد.
ارتش انگلستان با توجه به مشکلات عدیده این تانک دست به چندین مرحله ارتقاء در این مدل زد و سیستم پیشران آن را تقویت کرد.






 
 
 
 
ورود ایران
 
 

 کشور ایران در زمان رژیم شاهنشاهی دست به خرید مدل مارک 5 چیفتن زد که موتور آن قدرتی در حدود 650 اسب بخار تولید می کرد اما مشکلات همچنان ادامه داشتند ولی به دلیل نفوذ غرب در ایران، ارتش ایران دست به خرید 800 دستگاه تانک چیفتن زد و عمده این تانکها را به لشگر 92 زرهی اهواز تحول داده شد؛ تانکی که به هیچ عنوان متناسب با شرایط خوزستان نبود. 
در اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 میلادی کم کم سر و کله نسل جدید تانکهای روسی مثل T-64 و T-72 پیدا شد. تانکهای غربی مثل M-60 آمریکایی یا چیفتن انگلیسی و یا لئوپارد 1 آلمانی به هیچ عنوان توانایی مقابله با این نسل از تانکهای روسی را نداشتند. فلذا هر کدام از این کشورها به دنبال طراحی و ساخت نسل جدیدی از تانکها رفتند.
انگلستان قصد داشت ابتدا در پروژه ای مشترک با آلمان غربی به نام MBT-80 دست به تولید تانک بزند که به علت عدم توافق طرفین، این پروژه راه به جایی نبرد. این کشور در دهه 70 میلادی که با مشکلات عدیده مالی رو به رو شده بود توانایی طراحی و ساخت تانک جدید را نداشت و با نگرانی، منتظر آینده بود.
اما در خاورمیانه و به لطف جنگ سال 1973 بین اعراب و اسراییل و افزایش ناگهانی قیمت نفت، رژیم شاهنشاهی که به حجم زیادی از پول دست پبدا کرده بود و از طرفی دیگر به مشکلات چیفتن پی برده بود دست به سفارش تانکی جدید به انگلستان تحت عنوان پروژه "شیر ایران" زد.
















 
 
 
 
ماجرای شیر ایران چه بود؟
 
 

 این پروژه شامل دوقسمت بود که در بخش اول بنا بر این بود که 125 دستگاه تانک شیر 1 که در حقیقت مدل ارتقاء یافته چیفتن بود به ایران تحویل شود . این ارتقاء شامل تعویض موتور چیفتن با یک موتور جدید به قدرت 1200 اسب بخار، ارتقاء سیستم کنترل آتش و نصب یک جعبه دنده اتوماتیک بود.
اما بخش دوم قرارداد، مربوط به پروژه شیر 2 میشد که علاوه بر ارتقاء های انجام شده بر روی شیر 1 ، از زره بسیار پیشرفته چابهام و سیستم های هدف گیری و دید در شب نیز بهره می برد. قرار بر این بود که 1225 تانک شیر 2 نیز خریداری شود.
در زمانی که خط تولید شرک ویکرز انگلستان در حال تولید این تانک برای ارتش ایران بود، انقلاب اسلامی به پیروزی رسید. دولت موقت به نخست وزیری مهدی بازرگان بدون توجه به شرایط بسیار حساس منطقه خاورمیانه در ادامه سیاستهای غلط دفاعی خود نظیر نصف کردن مدت زمان خدمت سربازی، اکثر قراردادهای دفاعی ایران با کشورهای خارجی را لغو کرد که از جمله این قردادها پروژه شیر بود.
دولت انگلستان نیز که فرصتی بهتر از این نمی توانست بیابد، تنها با پرداخت مبلغی بسیار کم شیر ایرانی را تصاحب کرد و با نام چلنجر وارد خدمت نمود.
امروزه نیز این تانک ساخت شده با پول ایران در جنوب عراق لوله های خود را به سمت کشورهای مسلمان نشانه رفته است.
در قدرت این تانک نیز همین بس که در جریان عملیات طوفان صحرا در سال 1991 این تانک توانست 300 تانک عراقی را بدون از دست دادن حتی یک تانک نابود کند.
در ضمن انگلستان توانست با صادرات این تانکهای ساخته شده با پول ایران به اردن و عمان، سود خوبی نیز به جیب بزند.