08-05-2014، 14:08
اعتیاد عبارت است از مسمومیت تدریجی یا حالتی که بموجب استعمال مداوم یک دارو (طبیعی یا ترکیبی) ایجاد می شود و به حال شخص و اجتماع زیان بخش است و خصوصیات آن از این قرار است :
الف) وجود تمایل شدید و مقاومت ناپذیر یا احتیاج یا اضطرار به استعمال دارو یا تحصیل آن از هر راهی که امکان دارد.
ب) وجود گرایش به ازدیاد دارو .
ج) وجود وابستگی روانی و گاهی هم جسمی به آثار دارو .
به تعریف دیگر هر گونه وابستگي شديد رواني و يا فيزيولوژيکي ارگانيسم نسبت به يک مواد به عنوان اعتياد شناخته مي شود و داراي چهار ويژگي عمده مي باشد که عبارتند از :
1) تمايل و احتياج شديد به صورتيکه به هر وسيله اي آن ماده اعتياد آور را به دست مي آورد .
2) وابستگي بدني و رواني به اثرات ماده اعتياد آور ، وابستگي جسمي يک حالت فيزيولوژيک است که با استعمال مکرر ماده اعتياد آور به وجود مي آيد و باعث ادامه استعمال آن مواد مي شود و قطع آن باعث سندرم و نشانه هاي محروميت مي گردد که آن نشانه ها عبارتند از آب ريزش از چشم و بيني و خميازه و عرق کردن ، بي خوابي يا پرخوابي ، اضطراب ، تهوع ، اسهال ، دل درد ... .
3) گرايش به ازدياد مصرف ماده اعتياد آور که به اين پديده تحمل گفته مي شود يعني تحمل دارويي را از دو طريق مي توان تشخيص داد :
الف) نياز به افزايش مقدار ماده براي رسيدن به مسموميت يا تأثير دلخواه .
ب) کاهش قابل ملاحظه اثرات ماده با مصرف مداوم مقادير يکساني از آن دارو .
4) اثرات منفي و ضرر و زيان نسبت به مصرف کننده و جامعه . مواد مخدر هم ضرر مادي و عوارض رواني براي شخص و هم آسيب اقتصادي و اجتماعي براي جامعه دارد .
انواع مواد اعتياد آور :
در زبان خارجی به کلیه داروهائی که اعتیاد آور هستند ماده مخدر گفته می شود ، در حالی که بسیاری از این مواد نه تنها مخدر نیستند بلکه مهیج و محرک اند. مخدر به معنای چیزی است که ایجاد رخوت و تخدیر و سستی می نماید. همان طور که اشاره شد به بعضی از انواع داروها که اثرات دیگری غیر از ایجاد رخوت و سستی دارند زیر نام مواد مخدر طبقه بندی میگردند و به ناچار ما هم از این غلط مصطلح پیروی کرده و هر جا نامی از مواد مخدر میبریم مقصود کلیه داروهائیست که صرفنظر از اثرات جسمانی ، وابستگی روانی و مصونیت ایجاد می نماید و اعتیادآور هستند.
در گذشته برای مواد مخدر تعاریفی در نظر می گرفتند و با آنچه که امروز به نام تعریف ماده مخدر بیان می شود تفاوتهای کلی دارد . مثلاً در بعضی از کتب قدیمی مقصود از مواد مخدر مشتقات تریاک است و فقط به مشتقات تریاک اعم از لابراتواری یا غیر لابراتواری به طور کلی مواد مخدر اطلاق می شود . عده ای فقط موادی را که نظارت و کنترل قانونی بر آنها اعمال می شد جزء مواد مخدر میدانستند و این موضوع بیشتر در مراجع قضائی و انتظامی معمول بوده و گروهی نیز هر داروئی را که خواب آور باشد جزء مواد مخدر میدانسته اند، تعریفی که امروز مورد توجه مراجع قضائی ، انتظامی و پزشکی است و سازمان بهداشت جهانی نیز آن را قبول دارد باعث تغییر معنای اعتیاد نیز شده است.
سازمان بهداشت جهانی ماده مخدر را چنین تعریف نموده است: هر ماده ای که با تاثیر روی وظایف سیستم مرکزی اعصاب قادر به ایجاد تغییرات روانی و رفتاری و جسمانی در انسان باشد ماده مخدر نامیده می شود.
تعریف فوق باعث شده که برای تعریف اعتیاد نیز مفاهیم جدید و تعابیر تازه در نظر گرفته شود که با تعاریف اعتیاد در گذشته متفاوت است ، مثلاً در گذشته داروئی را که قادر به ترکش نبودند اعتیاد آور و فرد مبتلا به آن را معتاد میدانستند.
انواع تقسیم بندی مواد مخدر :
برای مواد مخدر تقسیم بندی های متعددی در نظر گرفته شده است که از آن جمله است تقسیم بندی بر مبنای تهیه دارو و بر مبنای آن مواد مخدر را به دو دسته تقسیم می کنند :
1) داروهائیکه از منابع طبیعی (گیاهی) بدست می آیند مثل : تریاک ، حشیش و ماری جوآنا .
2) داروهائیکه از منابع معدنی و صنعتی در لابراتوارها و آزمایشگاهها تهیه می شوند مثل: متادون ، لومینال ، ال اس دی و هروئین .
نوع دیگری از تقسیم بندی مواد مخدر بر مبنای نوع تأثیری است که بر روی بدن انسان دارند :
1) داروهای مخدر یعنی داروهائی که ایجاد رخوت و سستی می نمایند مثل تریاک .
2) داروهای مسکن مثل مرفین .
3) داروهای منوم (خواب آور) مثل لومینالها .
4) داروهای محرک مثل آمفتامین ها .
5) داروهای مهیج مثل کوکائین .
6) داروهای وهم آور و خیال انگیز مثل حشیش .
7) داروهای زایل کننده مثل ال اس دی .
که البته این نوع تقسیم بندی هرگز نمیتواند مرز مشخصی بین داروهای مورد نظر برقرار کند زیرا بسیاری از آنها دارای آثار و خواص مشترک هستند.
مواد مخدر صنعتی :
متأسفانه بسیاری از جوانان به غلط تصور میکنند این مواد خطری ندارند یا اثر آنها موقت است و معتاد کننده نیستند در حالی که این مواد بسیار خطرناکتر از مواد مخدر سنتی بوده و اثر مخرب آنها دائمی است و ترک آنها نیز به سختی ممکن است.
تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از سنتی به مواد صنعتی و شیمیایی و استفاده از قرصهای روانگردان تهدیدی جدی است که جوامع امروز را با بحران مواجه کرده است . شناسایی بیش از 400 هزار نوع قرص روانگردان در سالهای اخیر ، نشان از گرایش نسل امروز به مصرف مخدرهای شیمیایی و صنعتی دارد. این درحالی است که مضرات اینگونه مخدرها ، به مراتب بیشتر و ناگوارتر از مخدرهای سنتی است. به عقیده پزشکان ، مصرف یک ماده اگر موجب شود فرد به مصرف دوباره آن روی بیاورد، میتواند به عنوان ماده اعتیادآور تلقی شود، از همینرو مخدرهای صنعتی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
مواد مخدر امروزه به عنوان یکی از پرسودترین تجارتهای غیرقانونی در جهان مطرح است و گردش مالی آن بین 1500 تا 2000 میلیارد دلار برآورد شده است. مخدرهای صنعتی در واقع ترکیبی از مخدرهای سنتی با مواد شیمیایی هستند. برای نمونه مخدر سنتی مانند تریاک تنها سستیزا و یا مادهای همچون حشیش توهم زاست اما مخدر صنعتی مانند شیشه ، اثری ترکیبی از توهمزایی و تحرکبخشی دارد ، این درحالی است که هر یک از این تاثیرها در مخدرهای سنتی بر عهده یک ماده بوده که اکنون در نوع صنعتی با تجمیع خاصیتها به شکل متقابل مشکل و ضررها نیز به یک باره بر روی فرد عارض میشوند.
مخدرهای جدید به علت ترکیب شیمیایی که دارا هستند، سیستم مرکزی اعصاب را تحریک کرده و موجب بروز نوعی تشنج و حرکات غیرقابل کنترل به همراه تعریق، گشادی مردمک چشم و در مجموع کنشهای شدید رفتاری میشوند.
در ابتدای شروع مصرف نمیتوان از روی مشخصات ظاهری به اعتیاد افراد پی برد، ولی با ادامه مصرف مواد رفتارهایی در فرد ایجاد میشود که ممکن است ما را به اعتیاد او مشکوک کند . دانستن این نشانهها، خانوادهها را در شناسایی اعتیاد اطرافیان یاری میدهد. هیچ گاه نباید با یک علامت ، برچسب اعتیاد به افراد زد بلکه بهتر است خانوادهها مراقبت بیشتری از فرد به عمل آورند و پس از دیدن چند مورد از رفتارهای زیر موضوع را با پزشک مرکز بهداشتی درمانی در میان بگذارند. نشانههای رفتارها و نشانههای جسمانی از عوامل مصرف مواد مخدر است. با توجه به اهمیت و شیوع غیر قابل باور مصرف مواد توهم زا در بین افراد جوامع علی الخصوص جوانان ، لازم دانستیم در این خصوص توضیحاتی را به مخاطبان محتریم تقدیم نمائیم .
مواد توهم زا :
توهم زاها مجموعه ناهماهنگ و گسترده اي از مواد مخدر را تشكيل مي دهند و بصورت كلي به دو دسته طبيعي و غيرطبيعي تقسيم مي شوند :
1) از مواد طبيعي مي توان به گراس ، حشيش ، ماري جوانا ، چرس و برخي قارچها ي خاص و ... اشاره كرد .
2) مواد مصنوعي اين دسته شامل MDMA,PCP,DMT,LSD يا همان اكستازي ، كتامين ، مسكالين ، ... مي باشند .
مواد توهم زا ناراحتي هاي فكري و ادراكي ايجاد مي كنند . تحمل نسبت به اين دارو ها خيلي سريع و پس از 3 تا 4 روز از مصرف مداوم پديد مي آيد . مصرف اين مواد بسته به دوز مصرف و محيط پيرامون فرد مي تواند سرخوشي ،انرژي كاذب و حالتي شبيه گذر از عالم طبيعي و ورود به عالم متا فيزيك ، توهم هاي شنوائي يا بينائي ،هذيان ، اختلال در قضاوت ، حافظه و هوشياري ايجاد مي كند و آشفتگي هاي رواني بسيار شديد در مقايسه با ناراحتي هاي جسمي در هنگام قطع مصرف بوجود مي آيد.
بيش از 100 نوع ماده مخدر توهم زاي مصنوعي با ساختارهاي متفاوت شناخته شده است كه در مقايسه با مواد توهم زاي طبيعي به مرا تب خطرناك تر و عوارض شديد تري دارند . توهم زاها در سراسر تاريخ به عنوان قسمتي از مراسم مذهبي و فرقه اي مورد مصرف قرار گرفته اند و عمده ترين مشكل در هنگام مصرف اين مواد عدم تشخيص واقعيت با خيال است كه باعث فوت و مرگ مي شود .
توهم زاها بطور معمول سريع ترين تاثير را بر روي سيستم عصبي گذاشته ، باعث افزايش ضربان قلب و دماي بدن ،لرزش ، تعريق ، خشكي دهان ، سر گيجه شده و بتدريج اختلالت ادراكي و توهم شامل مسخ واقعيت و خطاهاي حسي مي شود كه همراه با توهم هاي بينائي و شنوائي است . رنگها پر احساس تر و موسيقي پر معني تر شده و با اختلال حس ها به مرحله اي رسيده كه صداها ديده و رنگها شنيده مي شوند. حس گذشت زمان آهسته مي شود و حتي زمان كاملاً متوقف مي گردد و اين تجربيات به قدري واقعي مي نمايد كه فرد را فوق العاده تحت تاثير قرار داده و مجبور مي سازد براي رسيدن به تجربيات جديد مدام مصرف خود را افزايش دهد .
توهم زاها گاهي باعث ايجاد ارتباط با ديگران و گاهي باعث احساس تنهائي و جدائي از جمع مي شود. حافظه كوتاه مدت آسيب ديده اما خاطرات گذشته هاي دور ظاهر مي شوند و در مواردي بسيار زنده و واقعي هستند . اثر مواد توهم زا براي افراد بسيار متفاوت است ، موارد ظهور اين علائم و شدت آن وابسته به پارامتر هائي چون :
1) مقدار مصرف و خلوص ماده مصرفي
2) انتظارات فرد مصرف كننده
3) حالات خلقي و شناختي قبل از مصرف
4) محيط فيزيكي مصرف و تجربيات گذشته ناشي از مصرف مواد توهم زا وابسته است .
و به همين علت است افرادي كه مقادير كم اين ماده را استفاده مي كنند بسياري از موارد زير را تجربه نكرده اند و عوارض بيشتر جسمي و كمتر ادراكي و احساسي داشته اند .
سفر بد (bad trip) مهمترين اثر نا مطلوب مواد توهم زا مي باشد . اين عارضه زماني رخ ميدهد كه فرد مصرف كننده احساس مي كند تجربه توهم زائي هرگز پاياني نخواهد داشت و در اين مرحله قادر به تشخيص واقعيت از اثر دارو نمي باشد . در اين حالت فرد دچار اضطراب و وحشت شديد مي شود . كنترل خود را از دست مي دهد و احساس مي كند ارتباطش با محيط بيرون قطع شده است . اين مرحله خطرناك بوده و منجر به آسيب رساندن بخود و ديگران مي شود و شخص بايد سريعاً تحت درمان مناسب قرار بگيرد .
بطور كلي توهم زاها گيرنده هاي سروتونيني را سد مي كنند و در فضاي سيناپسي آنها را بلوكه مي كنند و يا از نگاهي ديگر فعاليت سروتونين را تغيير مي دهند كه همين امر موجب سرخوشي در فرد مي گردد و اين باور اشتباه را در مردم عادي تقويت كرده كه اين مواد اعتياد جسمي ندارند.
امروزه ثابت شده است جسم و روان در تقابل با يكديگر بوده و ريشه بسياري از بيماري هاي رواني در جسم يا بالعكس مي باشد. اثرات مخرب مواد توهم زا و شيميائي بمراتب گسترده تر و خطرناكتر از مواد طبيعي مي باشد و شيوع گسترده اين مواد در سالهاي اخير زنگ هشداري است براي همگان.
الف) وجود تمایل شدید و مقاومت ناپذیر یا احتیاج یا اضطرار به استعمال دارو یا تحصیل آن از هر راهی که امکان دارد.
ب) وجود گرایش به ازدیاد دارو .
ج) وجود وابستگی روانی و گاهی هم جسمی به آثار دارو .
به تعریف دیگر هر گونه وابستگي شديد رواني و يا فيزيولوژيکي ارگانيسم نسبت به يک مواد به عنوان اعتياد شناخته مي شود و داراي چهار ويژگي عمده مي باشد که عبارتند از :
1) تمايل و احتياج شديد به صورتيکه به هر وسيله اي آن ماده اعتياد آور را به دست مي آورد .
2) وابستگي بدني و رواني به اثرات ماده اعتياد آور ، وابستگي جسمي يک حالت فيزيولوژيک است که با استعمال مکرر ماده اعتياد آور به وجود مي آيد و باعث ادامه استعمال آن مواد مي شود و قطع آن باعث سندرم و نشانه هاي محروميت مي گردد که آن نشانه ها عبارتند از آب ريزش از چشم و بيني و خميازه و عرق کردن ، بي خوابي يا پرخوابي ، اضطراب ، تهوع ، اسهال ، دل درد ... .
3) گرايش به ازدياد مصرف ماده اعتياد آور که به اين پديده تحمل گفته مي شود يعني تحمل دارويي را از دو طريق مي توان تشخيص داد :
الف) نياز به افزايش مقدار ماده براي رسيدن به مسموميت يا تأثير دلخواه .
ب) کاهش قابل ملاحظه اثرات ماده با مصرف مداوم مقادير يکساني از آن دارو .
4) اثرات منفي و ضرر و زيان نسبت به مصرف کننده و جامعه . مواد مخدر هم ضرر مادي و عوارض رواني براي شخص و هم آسيب اقتصادي و اجتماعي براي جامعه دارد .
انواع مواد اعتياد آور :
در زبان خارجی به کلیه داروهائی که اعتیاد آور هستند ماده مخدر گفته می شود ، در حالی که بسیاری از این مواد نه تنها مخدر نیستند بلکه مهیج و محرک اند. مخدر به معنای چیزی است که ایجاد رخوت و تخدیر و سستی می نماید. همان طور که اشاره شد به بعضی از انواع داروها که اثرات دیگری غیر از ایجاد رخوت و سستی دارند زیر نام مواد مخدر طبقه بندی میگردند و به ناچار ما هم از این غلط مصطلح پیروی کرده و هر جا نامی از مواد مخدر میبریم مقصود کلیه داروهائیست که صرفنظر از اثرات جسمانی ، وابستگی روانی و مصونیت ایجاد می نماید و اعتیادآور هستند.
در گذشته برای مواد مخدر تعاریفی در نظر می گرفتند و با آنچه که امروز به نام تعریف ماده مخدر بیان می شود تفاوتهای کلی دارد . مثلاً در بعضی از کتب قدیمی مقصود از مواد مخدر مشتقات تریاک است و فقط به مشتقات تریاک اعم از لابراتواری یا غیر لابراتواری به طور کلی مواد مخدر اطلاق می شود . عده ای فقط موادی را که نظارت و کنترل قانونی بر آنها اعمال می شد جزء مواد مخدر میدانستند و این موضوع بیشتر در مراجع قضائی و انتظامی معمول بوده و گروهی نیز هر داروئی را که خواب آور باشد جزء مواد مخدر میدانسته اند، تعریفی که امروز مورد توجه مراجع قضائی ، انتظامی و پزشکی است و سازمان بهداشت جهانی نیز آن را قبول دارد باعث تغییر معنای اعتیاد نیز شده است.
سازمان بهداشت جهانی ماده مخدر را چنین تعریف نموده است: هر ماده ای که با تاثیر روی وظایف سیستم مرکزی اعصاب قادر به ایجاد تغییرات روانی و رفتاری و جسمانی در انسان باشد ماده مخدر نامیده می شود.
تعریف فوق باعث شده که برای تعریف اعتیاد نیز مفاهیم جدید و تعابیر تازه در نظر گرفته شود که با تعاریف اعتیاد در گذشته متفاوت است ، مثلاً در گذشته داروئی را که قادر به ترکش نبودند اعتیاد آور و فرد مبتلا به آن را معتاد میدانستند.
انواع تقسیم بندی مواد مخدر :
برای مواد مخدر تقسیم بندی های متعددی در نظر گرفته شده است که از آن جمله است تقسیم بندی بر مبنای تهیه دارو و بر مبنای آن مواد مخدر را به دو دسته تقسیم می کنند :
1) داروهائیکه از منابع طبیعی (گیاهی) بدست می آیند مثل : تریاک ، حشیش و ماری جوآنا .
2) داروهائیکه از منابع معدنی و صنعتی در لابراتوارها و آزمایشگاهها تهیه می شوند مثل: متادون ، لومینال ، ال اس دی و هروئین .
نوع دیگری از تقسیم بندی مواد مخدر بر مبنای نوع تأثیری است که بر روی بدن انسان دارند :
1) داروهای مخدر یعنی داروهائی که ایجاد رخوت و سستی می نمایند مثل تریاک .
2) داروهای مسکن مثل مرفین .
3) داروهای منوم (خواب آور) مثل لومینالها .
4) داروهای محرک مثل آمفتامین ها .
5) داروهای مهیج مثل کوکائین .
6) داروهای وهم آور و خیال انگیز مثل حشیش .
7) داروهای زایل کننده مثل ال اس دی .
که البته این نوع تقسیم بندی هرگز نمیتواند مرز مشخصی بین داروهای مورد نظر برقرار کند زیرا بسیاری از آنها دارای آثار و خواص مشترک هستند.
مواد مخدر صنعتی :
متأسفانه بسیاری از جوانان به غلط تصور میکنند این مواد خطری ندارند یا اثر آنها موقت است و معتاد کننده نیستند در حالی که این مواد بسیار خطرناکتر از مواد مخدر سنتی بوده و اثر مخرب آنها دائمی است و ترک آنها نیز به سختی ممکن است.
تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از سنتی به مواد صنعتی و شیمیایی و استفاده از قرصهای روانگردان تهدیدی جدی است که جوامع امروز را با بحران مواجه کرده است . شناسایی بیش از 400 هزار نوع قرص روانگردان در سالهای اخیر ، نشان از گرایش نسل امروز به مصرف مخدرهای شیمیایی و صنعتی دارد. این درحالی است که مضرات اینگونه مخدرها ، به مراتب بیشتر و ناگوارتر از مخدرهای سنتی است. به عقیده پزشکان ، مصرف یک ماده اگر موجب شود فرد به مصرف دوباره آن روی بیاورد، میتواند به عنوان ماده اعتیادآور تلقی شود، از همینرو مخدرهای صنعتی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
مواد مخدر امروزه به عنوان یکی از پرسودترین تجارتهای غیرقانونی در جهان مطرح است و گردش مالی آن بین 1500 تا 2000 میلیارد دلار برآورد شده است. مخدرهای صنعتی در واقع ترکیبی از مخدرهای سنتی با مواد شیمیایی هستند. برای نمونه مخدر سنتی مانند تریاک تنها سستیزا و یا مادهای همچون حشیش توهم زاست اما مخدر صنعتی مانند شیشه ، اثری ترکیبی از توهمزایی و تحرکبخشی دارد ، این درحالی است که هر یک از این تاثیرها در مخدرهای سنتی بر عهده یک ماده بوده که اکنون در نوع صنعتی با تجمیع خاصیتها به شکل متقابل مشکل و ضررها نیز به یک باره بر روی فرد عارض میشوند.
مخدرهای جدید به علت ترکیب شیمیایی که دارا هستند، سیستم مرکزی اعصاب را تحریک کرده و موجب بروز نوعی تشنج و حرکات غیرقابل کنترل به همراه تعریق، گشادی مردمک چشم و در مجموع کنشهای شدید رفتاری میشوند.
در ابتدای شروع مصرف نمیتوان از روی مشخصات ظاهری به اعتیاد افراد پی برد، ولی با ادامه مصرف مواد رفتارهایی در فرد ایجاد میشود که ممکن است ما را به اعتیاد او مشکوک کند . دانستن این نشانهها، خانوادهها را در شناسایی اعتیاد اطرافیان یاری میدهد. هیچ گاه نباید با یک علامت ، برچسب اعتیاد به افراد زد بلکه بهتر است خانوادهها مراقبت بیشتری از فرد به عمل آورند و پس از دیدن چند مورد از رفتارهای زیر موضوع را با پزشک مرکز بهداشتی درمانی در میان بگذارند. نشانههای رفتارها و نشانههای جسمانی از عوامل مصرف مواد مخدر است. با توجه به اهمیت و شیوع غیر قابل باور مصرف مواد توهم زا در بین افراد جوامع علی الخصوص جوانان ، لازم دانستیم در این خصوص توضیحاتی را به مخاطبان محتریم تقدیم نمائیم .
مواد توهم زا :
توهم زاها مجموعه ناهماهنگ و گسترده اي از مواد مخدر را تشكيل مي دهند و بصورت كلي به دو دسته طبيعي و غيرطبيعي تقسيم مي شوند :
1) از مواد طبيعي مي توان به گراس ، حشيش ، ماري جوانا ، چرس و برخي قارچها ي خاص و ... اشاره كرد .
2) مواد مصنوعي اين دسته شامل MDMA,PCP,DMT,LSD يا همان اكستازي ، كتامين ، مسكالين ، ... مي باشند .
مواد توهم زا ناراحتي هاي فكري و ادراكي ايجاد مي كنند . تحمل نسبت به اين دارو ها خيلي سريع و پس از 3 تا 4 روز از مصرف مداوم پديد مي آيد . مصرف اين مواد بسته به دوز مصرف و محيط پيرامون فرد مي تواند سرخوشي ،انرژي كاذب و حالتي شبيه گذر از عالم طبيعي و ورود به عالم متا فيزيك ، توهم هاي شنوائي يا بينائي ،هذيان ، اختلال در قضاوت ، حافظه و هوشياري ايجاد مي كند و آشفتگي هاي رواني بسيار شديد در مقايسه با ناراحتي هاي جسمي در هنگام قطع مصرف بوجود مي آيد.
بيش از 100 نوع ماده مخدر توهم زاي مصنوعي با ساختارهاي متفاوت شناخته شده است كه در مقايسه با مواد توهم زاي طبيعي به مرا تب خطرناك تر و عوارض شديد تري دارند . توهم زاها در سراسر تاريخ به عنوان قسمتي از مراسم مذهبي و فرقه اي مورد مصرف قرار گرفته اند و عمده ترين مشكل در هنگام مصرف اين مواد عدم تشخيص واقعيت با خيال است كه باعث فوت و مرگ مي شود .
توهم زاها بطور معمول سريع ترين تاثير را بر روي سيستم عصبي گذاشته ، باعث افزايش ضربان قلب و دماي بدن ،لرزش ، تعريق ، خشكي دهان ، سر گيجه شده و بتدريج اختلالت ادراكي و توهم شامل مسخ واقعيت و خطاهاي حسي مي شود كه همراه با توهم هاي بينائي و شنوائي است . رنگها پر احساس تر و موسيقي پر معني تر شده و با اختلال حس ها به مرحله اي رسيده كه صداها ديده و رنگها شنيده مي شوند. حس گذشت زمان آهسته مي شود و حتي زمان كاملاً متوقف مي گردد و اين تجربيات به قدري واقعي مي نمايد كه فرد را فوق العاده تحت تاثير قرار داده و مجبور مي سازد براي رسيدن به تجربيات جديد مدام مصرف خود را افزايش دهد .
توهم زاها گاهي باعث ايجاد ارتباط با ديگران و گاهي باعث احساس تنهائي و جدائي از جمع مي شود. حافظه كوتاه مدت آسيب ديده اما خاطرات گذشته هاي دور ظاهر مي شوند و در مواردي بسيار زنده و واقعي هستند . اثر مواد توهم زا براي افراد بسيار متفاوت است ، موارد ظهور اين علائم و شدت آن وابسته به پارامتر هائي چون :
1) مقدار مصرف و خلوص ماده مصرفي
2) انتظارات فرد مصرف كننده
3) حالات خلقي و شناختي قبل از مصرف
4) محيط فيزيكي مصرف و تجربيات گذشته ناشي از مصرف مواد توهم زا وابسته است .
و به همين علت است افرادي كه مقادير كم اين ماده را استفاده مي كنند بسياري از موارد زير را تجربه نكرده اند و عوارض بيشتر جسمي و كمتر ادراكي و احساسي داشته اند .
سفر بد (bad trip) مهمترين اثر نا مطلوب مواد توهم زا مي باشد . اين عارضه زماني رخ ميدهد كه فرد مصرف كننده احساس مي كند تجربه توهم زائي هرگز پاياني نخواهد داشت و در اين مرحله قادر به تشخيص واقعيت از اثر دارو نمي باشد . در اين حالت فرد دچار اضطراب و وحشت شديد مي شود . كنترل خود را از دست مي دهد و احساس مي كند ارتباطش با محيط بيرون قطع شده است . اين مرحله خطرناك بوده و منجر به آسيب رساندن بخود و ديگران مي شود و شخص بايد سريعاً تحت درمان مناسب قرار بگيرد .
بطور كلي توهم زاها گيرنده هاي سروتونيني را سد مي كنند و در فضاي سيناپسي آنها را بلوكه مي كنند و يا از نگاهي ديگر فعاليت سروتونين را تغيير مي دهند كه همين امر موجب سرخوشي در فرد مي گردد و اين باور اشتباه را در مردم عادي تقويت كرده كه اين مواد اعتياد جسمي ندارند.
امروزه ثابت شده است جسم و روان در تقابل با يكديگر بوده و ريشه بسياري از بيماري هاي رواني در جسم يا بالعكس مي باشد. اثرات مخرب مواد توهم زا و شيميائي بمراتب گسترده تر و خطرناكتر از مواد طبيعي مي باشد و شيوع گسترده اين مواد در سالهاي اخير زنگ هشداري است براي همگان.