هليكوپتر آپاچي AH-64 Apache Helicopter

[امیررضا*]

r

هليكوپتر تهاجمي آپاچی AH-64 Apache Helicopter

نمايي كلي از هليكوپتر آپاچي :

هليكوپترتهاجمي آپاچي ساخت شركت بوئينگ براي ارتش آمريكا كه جايگزين هليكوپترهاي كبرا شده و AH ابتداي نام هليكوپتر مخفف Attacker Helicopter است .

تاريخچه هليكوتر آپاچي:

در سال1972ارتش ايالات متحده در حال آماده كردن طرح (AAH)براي هليكوپتر پيشرفته تهاجمي (Advanced Attack Helicopter) بود و بعد از آماده شده اين طرح مناقصه اي براي شاخت اين هليكوپتر برگزار شد و از ميان 5 پيشنهاد ارائه شده 2 پيشنهاد گروه هيوز و شركت بل در نهايت مورد توجه مسئولان ارتش آمريكا قرار گرفتند و بعد از ساخت نمونه ابتدايي طرحهاي اين دو شركت در نهايت هم مدل 97/YAH-64 شركت هيوز بر مدل 409/YAH-63 شركت بل پيروز و براي طرح هليكوپتر آپاچی براي ارتش آمريكا انتخاب شد .اولين پرواز نمونه اوليه هليكوپتر آپاچي در 30 سپتامبر1975 بود اما تا سال 1982 و تا دريافت اولين سفارش نمونه ي ديگري از آن ساخته نشد در سال 1983 اولين نمونه ساخته شده هليكوپتر آپاچي در بيرون از ساختمان شركت هيوز در آيريزونا ناپديد شد و بعدها معلوم شد كه سقوط كرده كه تاثير بدي بر طرح و مسئولان شركت هيوز گذاشت . يك سال بعد از اين حادثه مسئولان شركت مك دانل داگلاس طرح هليكوپتر آپاچي را به مبلغ500 مليون دلار از شركت هيوز خريداري كردند و اين طرح بعد از ادغام دو شركت مك دانل داگلاس و بويينگ در سال 1996 طرح هليكوپتر آپاچي از سوي صنايع هليكوپتر بويينگ ادامه يافت .

توسعه و بهينه سازي هليكوپتر آپاچي :

دو نمونهاز هليكوتر در خدمت ارتش آمريكا هستند نمونه اول AH-64A يا همان نمونهابتدايي ساخته شده و نمونه دومدي AH-64D با لقب لانگ بو است .از اين هليكوپتر نمونه هاي B و C هم ساخته شده ولي هرگز وارد خدمت نشدند . انگليس نمونه وست لند (Westland) از اين هليكوتر با كد (WAH-64) كه مدل سفارشي شده و تغييريافته هليكوتر آپاجي مدل دي (AH-64D) است را براي ارتش اين كشور توليد ميكند . ساختمان هليكوپتر آپاچي به گونه اي طراحي و ساخته شده كه توانايي پايداري در تمام محيطهاي جوي را دارد و خلبان هليكوپتر ميتواند با استفاده از سيستم پيشرفته (IHADSS) كه سيستم كشف و شناسايي و هدفگيري اهداف نصب شده در كلاه خلبان است در روز و شب و تمام شرايط آب هوايي به خوبي ماموريتهاي خود را انجام دهد. (IHADSS مخفف Integrated Helmet and Display Sight System ). هليكوپتر آپاچي از وسايل پيشرفته و دقيق ديگر مانند آخرين سيستمهاي آيونيكي و الكترونيكي كه امكان شناسايي اهداف كاذب را به خلبان ميدهد و دوربين مادون قرمز براب استفاده در شب و نقشه راهنماي زمين و موقعيت ديجيتال خودكار و سيستم مكان ياب (GPS) استفاده ميكند .هليكوپتر آپاچي از سيستم /15Y MOS 15X كه يك سيستم الكترونيكي تعمير تسليحات است به همراه سيستم MOS 15R براي راهنمايي خلبان براي پيروزي آسان در نبردها است هم استفاده ميكند.

مشخصات عمومي هليكوپتر آپاچي:

به طورعمومي هليكوپترهاي آپاچي بر خلاف ظاهر ترسناك و پر ابهت خود ضعفهاي زيادي دارند كه با دانستن اين نقاط ضعف ميتوان به راحتي به آپاچي ضربه زد و حتي اين هليكوپتر را نابود كرد . هدف از ساخت اين هليكوپتر درگير شدن و نابود كردن وسايل زرهي و مواضع دشمن در فواصل معين است . هليكوپتر آپاچي در ماموريتهاي خودميتواند تا حدودي مستقل عمل كند كه به دليل سيستمهاي پيشرفته هدايت و ناوبري و سلاحهاي گوناگون ميباشد . در ماموريتهاي هليكوپتر آپاچي يك نقص عمده در هليكوپتر آپاچي شناسايي شد كه آسيب پذيري زياد اين هليكوپتر در برابر حملات نيروي زميني يا آتش نيروي هاي زميني (آتش پدافند و موشكهاي دوش پرتاب و .... ) بود . در جنگ دوم عراق در سال2003 حدود80% هليكوپترهاي آپاچي بر اثر آتش زميني آسيب ديدند و در جاهاي كوهستاني آسيب پذيري بيشتري دارند و عموما هليكوپتر آپاچي در جنگ شهري و يا در برابر نيروهايي كه كمين كرده اند ضعف دارد . زيرا نيروهاي پياده از حفاظت بيشتري براي استتار و مخفي شدن برخوردار هستند و هليكوپتر آپاچي هم نميتواند در اكثر مواقع اين كمين ها را شناسايي كند . در جنگ عراق نيروهاي عراقي و نيروهاي شورشي بعد از جنگ با هدف قرار دادن سيستم كنترل هليكوپتر و ورودي و خروجي موتورهاي هليكوپتر بارها باعث صدمه ديدن و فرود اظطراري و يا حتي از كار افتادن اين هليكوپتر شده است . هليكوپتر آپاچي در برابر آتش سلاحهايي مانند مسلسل هم تا حدي آسيب پذير است و اين هليكوپتر براي حمله به هدف از فاصله بيشتر از 850 متر استفاده ميكند. از ديگر نقاظ ضعف اين هليكوپتر آپاچي اين اسن كه تنها ميتواند به روي يك هدف تمركز كند و با يك هدف درگير شود و در صورت وجود تعداد زيادي هدف و فاصله داشتن اهداف آسيب پذير و ناكارامد است .

براي مقابله با اين وضعيت دشوار درنقاط مختلف هليكوپتر ژره محافظ بيشتر استفاده كرده اند ولي با وجود تمام اين سخنان هليكوپتر آپاچي از ساير هليكوپترها ديگر موفق تر است به دليل آنكه تسليحات بيشتري حمل ميكند و سرعت بيشتري دارد و از قدرت مانور زيادي برخوردار است . هليكوپتر آپاچي با تمام ضعفهايي كه دارد مقاوم ترين و موفق ترين هليكوپتر ارتش آمريكا است و با توجه امكان استفاده از موشكهاي سايدوايندر امكان درگيري و نبرد با هواپيماها را هم دارد . از هليكوپتر هاي آپاچي بيشتر به صورت تركيبي استفاده ميشود يعني اينكه در يك گروه به پرواز در مي آيند و يك گروه وظيفه حمله به اهداف را دارد و گروه ديگر براي پشتياني از هليكوپترهاي مهاجم در برابر خطرات است . از هليكوپتر آپاچي براي پشتيباني نيروي زميني و هدايت آتش توپخانه هم استفاده ميشود.
معرفي نمونه هاي مختلف هليكوپتر آپاچي :
*هليكوپتر آپاچي مدل اي AH-64A:
اين نمونه مدل اوليه اين هليكوتر است و هم اكنون در حال جايگزيني با نمونه جديدتر هليكوپتر آپاچي يعني لانگ بو ميباشد .

*هليكوپتر آپاچي مدل دي AH-64D :
اين نمونه مدل بهينه سازي شده نمونهابتدايي ميباشد كه در آن از گيرنده هاي حساس و پيشرفته و تسليحات پيشرفته تر استفاده شده است و از مهمترين تغييرات در اين نمونه نسبت به نمونه ابتدايي در اضافه كردن FCR رادار كنترل آتش(Fire Control Radar) است كه در بالاي پره هاي هليكوپتر نصب شده است و از آن در شناسايي اهداف و خطراتي كه هليكوپتر را تهديد ميكن استفاده ميكنند ارتفاع زيادتر سيستم FCR و پوشش جاذب امواج رادار به خلبان هليكوپتر كمك ميكند تا با پنهان شد در پشت يك درخت و يا ساختمان و يا هر نوع مانع ديگه بدون انكه ديده شود محيط را زير نظر داشته باشد و اهداف را شناسايي كند و با استفاده از اصل غافلگيري به انها حمله كند . سيستم FCR توانايي شناسايي موشكهاي شليك شده به سوي هليكوپتر را دارد و با هشدار به خلبان ميتواند از هليكوپتر دفاع كند . از ديگر تفاوتهاي نمونه لانگ بو با نمونه ابتدايي در استفاده از موتورهايT700-GE-701C و كاكپيت يكپارچه براي ديد بهتر ميباشد .آپاچی زمانی برای خودش افسانه بود اما با ساخته شدن هلیکوپتر میل هایند توسط اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی این افسانه برای همیشه شکسته شد.

استفاده كنندگان از هليكوپتر آپاچي:

ايالات متحده :

اولين نبرداين هليكوپتر بعد از ورود به خدمت در سال 1989 در هنگام حمله به پاناما بود . از هنگام ورود به خدمت تا به حال اين هليكوپتر در ماموريتهاي مهمي مانند جنگ اول و دوم خليج فارس و افغانستان شركت داشته است . هليكوپترهاي آپاچي بزرگترين شكارچي تانكها و وسايل زرهي عراق در جنگ با اين كشور بودند و قسمت زيادي از توان زرهي عراق را نابود كردند .

اسراييل:

اسراييل بابهينه سازي اين هليكوپتر آپاچي مدل اي(AH-64A) و سازگاري با سلاحهاي ساخت اين كشور از اين هليكوپتر براي شليك موشكهاي هدايت شونده وساير موشكها استفاده ميكند .
مشتريان و قيمت هليكوپتر آپاچي :

قيمت نمونهابتدايي هليكوپتر آپاچي AH-64A 14.5 مليون دلار است و سنگاپور در سالهاي1999 تا2001 تعداد 20 فروند هليكوپتر آپاچي نوع دي هر كدام به مبلغ 56.25 مليون دلار را خريداري كرد . يونان در سال2003 12 فروند هليكوپتر آپاچي دي جمعا به مبلغ675 مليون دلار را سفارش داد كه اين رقم شامل تسليحات و قطعات يدكي هم ميشود .

تسليحات مورد استفاده هليكوپتر آپاچي :
يك توپ خودكار 30 ميلي متري با 1200گلوله و موشكهاي هل فاير 1 و 2 / كشورهاي دارنده هليكوپترآپاچي :بجز آمريكا كشورهاي اسراييل/سنگاپور/يونان/ژاپن/مصر/هلند/بحرين/عربستان/امارات/اردن/انگلستان هم از دارندگان اين هليكوپتر هستند .
مشخصات فني هليكوپتر آپاچي:

تعداد خدمه: 2نفر
ارتفاع :3.87 متر
قطر پروانه : 14.63 متر
وزن خالي: 5.165 كيلوگرم (بدون سوخت و اسلحه)

وزن قابل حمل : 8000 كيلوگرم
حداكثر وزن برخاست : 9.520 كيلوگرم

نيروي محركه : 2 موتور توربوشفت
حداكثر سرعت : 273 كيلومتر در ساعت
برد عملياتي : بدون سوخت گيري 480 كيلومتر و با سوخت گيري 1900 كيلومتر

ارتفاع قابل فعاليت : حداكثر 6400 متر