کشف منشأ اصلی بسیاری از انواع سرطان با بررسی ژن انسان

[pink lady]

پژوهشگران بریتانیایی موفق شده اند برای نخستین بار نقشه جامع روند جهش ژنتیکی شکل گیری تومورها را تهیه کنند، دستاوردی که می تواند در آینده به کشف راه های بهتر درمان و پیشگیری انواع سرطان های مُهلک بینجامد.

به گزارش خبرگزاری رویترز، جزئیات این پژوهش روز چهارشنبه، ۲۳ مرداد، در نشریه «نیچر» منتشر شد. بر این اساس، بررسی بیش از ۷۰۰۰ ژنوم، یا محتوای ژنتیک انسانی، کشف الگوی دقیق روند جهش «دی اِن اِی» را برای دانشمندان میسر ساخته است.

سِرینا نیک-زینل از مؤسسه «تراست سَنگِر» که تحقیق یاد شده را به انجام رسانده است، می گوید: «این دستاورد گامی مهم در کشف فرآیندهایی است که به بروز بیماری سرطان می انجامد.» این محقق در ادامه توضیح می دهد: «از طریق بررسی های دقیق ژنتیک، می توانیم حجم زیادی از اطلاعات موجود در دی اِن اِی انسان را به نفع خود مورد استفاده قرار دهیم و در نهایت علت چگونگی و چرایی بروز سرطان ها را متوجه شویم.»

ابتلا به انواع سرطان در پی جهش دی اِن اِی در یاخته های بدنِ فرد در طول سال های زندگی وی رخ می دهند.

هم اینک دانشمندان برخی از دلایل جهش های ژنتیکی یاد شده را کشف کرده اند. برای نمونه اثبات شده که مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو جهش یاخته های ریه ها را به دنبال داشته که در نهایت بروز سرطان ریه را در شخص رقم می زند. در نوعی دیگر از سرطان، پرتو فرابنفش موجب جهش در یاخته های پوست شده که در نهایت سرطان پوست را به دنبال دارد.

با این همه دانشمندان همچنان از درک کامل روند زیستی که جهش های ژنتیکی در سرطان های رایج را رقم می زند بازمانده اند. مایک استراتون، مدیر مؤسسه سَنگِر و سرپژوهشگر تحقیق فوق می گوید: «ما به تدریج تبعات جهش های ژنتیکی را درک می کنیم. اما واقعیت آن است که درک مان از دلیل اصلی بروز اولیه جهش های ژنتیکی بسیار ابتدایی است.،» این دانشمند همچنین می افزاید: «در نهایت، دلایل این جهش ها [هرچه باشند،] عامل اصلی بروز سرطان هستند.»

گروه پژوهشگران برای یافتن الگوهای جهش، و الگوهای احتمالی جهش های سرطان زا، رمز ژنتیکی ۷۰۴۲ بیماری مبتلا به سرطان، شامل ۳۰ نوع مختلف بیماری، را از سراسر جهان مورد بررسی قرار دادند.

این دانشمندان در نهایت به این نتیجه رسیدند که تمامی انواع سرطان ها دارای تعداد دو یا بیشتر نمایه ویژه هستند، که حاکی از تنوع فرآیندهای ایجاد سرطان در انسان است.
پژوهشگران یاد شده همچنین متوجه شدند که سرطان های مختلف تعداد متفاوتی از جهش های دی اِن اِی را شامل می شوند. برای نمونه تنها در بروز سرطان کَبِد شش جهش متفاوت دخیل هستند.

از سوی دیگر، در عین اینکه در برخی از انواع سرطان نمایه های جهشی مشابهی یافته شد، در برخی از آنها تنها یک نوع جهش وجود دارد. از مجموع ۳۰ نوع سرطان، در ۲۵ تای آن ها نمایه هایی از جهش های مرتبط با پیری یافته شد.

تیم پژوهشی فوق در توضیح نحوه بروز سرطان، در عین حال به کشف دیگری نیز نائل آمد و به خانواده ای از آنزیم های موسوم به «apobec» برخورد، که به جهش زایی در «دی اِن اِی» شناخته می شوند. وجود این آنزیم ها با بروز نیمی از انواع سرطان های مورد بررسی مرتبط دیده شد. آنزیم های «apobec» زمانی فعال می شوند که بدن در مقابل عفونت ویروسی از خود واکنش نشان می دهد.

محققان می گویند این امکان وجود دارد که جهش سرطان زای دی اِن اِی ها نتیجه تخریب دوجانبه فعالیت این آنزیم ها باشد. در واقع آنزیم های «apobec» با هدف حفاظت از یاخته ها در برابر ویروس های مهاجم فعال می شوند اما فعال شدن آنها علاوه بر دفع عفونت ویروسی بر روی ژنوم انسان نیز تأثیر مخرب دارد.

مایک استراتون نتایج پژوهش اخیر را شبیه «اکتشاف باستان شناسی» توصیف می کند که برای یافتن الگوهای جهش دی اِن اِی در بیماری سرطان صورت گرفته است. این دانشمند تصریح می کند که «نمایه های جهشی و درک ناشی از بررسی فرآیندهای جهشی، - که این نمایه ها بر بستر آنها شکل می گیرند، - دستاوردهای قابل توجهی در افزایش آگاهی ما از بیماری سرطان به همراه داشته است.»