اعتقادنامه های مسیحی

[Mไ∫∫ ∫MΘKξЯ]

تعریف واژه اعتقادنامه

واژه «creed» از ریشه لاتینی credo به معنای «من معتقدم» است و اعتقادنامه رسولان که شاید معروفترین اعتقادنامه­ها باشد با این کلمات آغاز می‏شود: «من به خداوند معتقدم...». خود این لغت لاتینی ترکیبی از دو کلمه «corcordis» به معنای «قلب» و «dodere» به معنای «جای دادن» می‏باشد که این کلمه مرکب، کنایه از اعتقاد قلبی داشتن به کسی یا به چیزی است.

تفاوت اعتقادنامه و اعترافنامه

در سنت مسیحی اعتقادنامه یعنى بیانیه­اى فشرده، رسمى (قانونى) و معتبر که حاوى نکات مهم اعتقادات مسیحى است و توسط شورایی که از (تقریبا) تمامی الهی‌دانان مسیحی تشکیل یافته، صادر می‏گردد و کل جامعه مسیحی، با آنها آشنا بوده و ملزم به اجرای آن است؛ به همین دلیل واژه «اعتقادنامه» هرگز در مورد بیانیه­های اعتقادی مربوط به یک فرقه خاص بکار نمی­رود؛ بلکه در مورد اخیر از واژه «اعتراف­نامه» یا «اقرارنامه» استفاده می‏شود. البته شایان ذکراست که این دیدگاه درباره تفاوت اعتراف­نامه و اعتقادنامه همگانی نیست بلکه برخی قائل به عدم فرق بین این دو بوده و آنها را به جای هم استعمال می‏کنند. اعتقادنامه­ها به لحاظ اعتبار، در رتبه پایین­ترى در قیاس با کتاب مقدس قرار دارند؛ ولی با این حال از اعتبار و ارزش خاص و بى­بدیلى برخوردارند. اعتقادنامه­ها ((Creeds در درجه دوم از اهمیت و اعتراف نامه­ها در درجه پس از آن قرار دارند.


دلایل تهیه­ی اعتقادنامه­ها

مسیحیان به چند دلیل این چنین بیانه‌هایی را تنظیم نموده­اند تا طرحی كلی از مواضع اعتقادی آنان باشد. در دوره آباء، دو اعتقادنامه در سراسر کلیسا معتبر و محترم شمرده می‏شد. شاید علت پیدایش این اعتقادنامه­ها، نیاز شدید به ارائه خلاصه­ای سهل­الوصول از آیین مسیحیت بود که در مناسبت­های عمومی قابل استفاده باشد. مهمترین مناسبت، آیین تعمید بود و کلیسا در صدد آن بود تا هر نو کیشی که مایل به تعمید است، اعتقادات خود را آشکار کند. در آغازین قرنهای ظهور مسیحیت، داوطلبان تعمید، دستورالعمل کوتاه و مختصرى از اعتقادات را که جزئیات آن در مناطق مختلف متفاوت بود؛ قبول داشتند. تا این که در قرن چهارم میلادى، این اعترافات تعمیدى شکل یک پارچه­ترى یافت و به پیروى از «متى ۲۸: ۱۹» ساختارى سه­گانه پیدا نمود.

از دیگر دلایل صدور اعتقادنامه­ها این بود که بعضی از گروه‌های بدعت‌گذار در كلیسای اولیه ادعا كردند كه مسیحیان با وجدان سلیم می‌توانند تقریباً به هر چیزی اعتقاد داشته باشند. بعضی از گروه‌ها می‌گفتند كه عیسی واقعاً از میان مردگان برنخاست، بلكه فقط "به نظر می‌آمده" كه مرده و برخاسته است. بعضی دیگر هر نوع ارتباط بین عیسی و خدای كتاب مقدس را انكار می‌كردند.

بروز چنین مناقشات و اختلافات فکرى و عقیدتى و ظهور فرقه­هاى بدعت­گذار و جریان­هاى دگراندیش، جامعه­ی مسیحى را ناچار ساخت تا براى حفظ انسجام و یکپارچگى درونى خود، اعتقادات و مبانى پذیرفته شده­اش را در قالب بیانیه­هایى فشرده گردآورى کند. بنابراین اعتقادنامه‌ها به آنان كمك كرد تا مواضع خود را روشن كنند و با یك بیانیه رسمی با تعالیم بدعت‌گذار مخالفت كنند. اعتقادنامه‌های اولیه برای آموزش‌های دینی و غالباً در آیین‌های دینی به كار برده می‌شدند



مهمترین اعتقادنامه­های مسیحی



1:اعتقادنامه رومى یا کاتولیکی قدیم» (Old Roman Creed):




ترجمه انگلیسی

اعتقاد نامه کاتولیلکی قدیم



believe in God the Father almighty;

and in Christ Jesus His only Son, our Lord,

Who was born from the Holy Spirit and the Virgin Mary,

Who under Pontius Pilate was crucified and buried,

on the third day rose again from the dead,

ascended to heaven,

sits at the right hand of the Father,

whence He will come to judge the living and the dead;

and in the Holy Spirit,

the holy Church,

the remission of sins,

the resurrection of the flesh

the life everlasting).



این اعتقادنامه، بسیار کوتاه بوده و امروزه اعتقاد بر آن است که اعتقادنامه رسولان، برگرفته و بسط­یافته­ی این اعتقادنامه است. خود اعتقادنامه رومى قدیم نیز از متون قدیمى­تر و ساده­تر که مبتنى بر فرمان تعمیدى خداى سه گانه است شکل یافته بود (متى ۱۹:۲۸).


2: اعتقادنامه رسولان یا حواریون» (Apostles Creed):


یكی از نخستین اعتقادنامه‏ها عبارت است از اعتقادنامه رسولان؛ این اعتقادنامه برای مبارزه با بدعت گنوسی‌گری تدوین گردید و بدین دلیل به این نام خوانده شد كه آموزه‌های اساسی مسیحیت را دربرداشت؛ آموزه‌هایی كه در كلیسای رسولی اساسی تلقی می‌شدند و مورد باور بودند.

اعتقادنامه رسولان را خود رسولان ننوشته بودند، بلكه تاریخ آن به اعتقادنامه رومی قدیم بازمی‌گشت. این اعتقادنامه به شكل كنونی‌اش شاید قبل از اواسط قرن هفتم وجود نداشته و ظاهراً اولین­بار توسط قدّیس پیرمینیوس(st. Pirminius) در اوایل قرن هشتم میلادى نقل شده است، هر چند شواهدی در دست است كه از اعتقادنامه تعمیدی كه در كلیسای رم در قرن دوم به كار برده می‌شد، گرفته شده است. اعتقادنامه رسولان كوتاه است و خلاصه‌ای است از اعتقاد به پدر، پسر و روح‌القدس، زندگی عیسی و رسالت او و حیات كلیسا:


متن اعتقادنامه رسولان

«من به خدا، پدر، قادر مطلق، خالق آسمان و زمین اعتقاد دارم.

به عیسی مسیح، تنها پسر او، خداوند ما، اعتقاد دارم.

مادر او مریم باكره با قدرت روح‌القدس حامله گشت و او را به دنیا آورد.

او تحت آزار و اذیت پنطیوس پیلاطس قرار گرفت، به صلیب كشیده شد، مرد و به خاك سپرده شد. او بر مردگان نازل شد. در روز سوم از مردگان برخاست.



او به آسمان صعود كرد و در سمت راست پدر نشست و دوباره برای قضاوت دربارة مردگان و زندگان باز خواهد گشت.

به روح‌القدس، كلیسای كاتولیك مقدس، شام قدیسان، بخشش گناهان، رستاخیز ابدان و زندگی جاوید اعتقاد دارم».


3: اعتقادنامه نیقیه-قسطنطنیه» (Niceno-constantinopolitan Creed) (ا



عتقادنامه نیقیه اولیه که درسال 325م به تصویب رسیده و در شورای قسطنطنیه در سال 381م؛ مورد تجدیدنظر قرار گرفت): اعتقادنامه رسمی كاتولیك‌های رومی و مسیحیان ارتدكس است و بعضی از كلیساهای پروتستان نیز آن را قبول دارند. این اعتقادنامه در آیین عبادی به عنوان بیان مشترك اعتقادات به كار برده می‌شود. در قرن یازدهم، عبارت فیلوكیو (و از پسر) توسط مسیحیان غرب رسماً‌ به این اعتقادنامه افزوده شد. این عبارت به این معنا بود که روح القدس علاوه بر پدر از پسر نیز صادر شده است. در اعتقادنامه نیقیه در سال 325 تصویب شده بود که روح القدس از پدر صادر شده است؛ اما کلیسای رم، پسر را نیز در این امر شریک می­دانست و با پدر به شکل یکسان در این عمل مؤثر می‏دانست. کلیسای شرق از پذیرش این دیدگاه کلیسای رم، سر باز زد. این افزایش منشأ نزاعی طولانی بین كاتولیك‌های رومی و مسیحیان ارتدكس بوده است. رسم و عادت کنونى خواندن اعتقادنامه (نیقیه) در مراسم عشاى ربانى از قرن پنجم میلادى شروع شد و در این زمان بود که این اعتقادنامه به عنوان یک رسم محلى در شرق شناخته شد. ولی این اعتقادنامه تا سال ۱۰۱۴م در مراسم عشاى ربانى در کلیساى روم جایى نداشت.



متن اعتقادنامه نیقیه



ما ایمان داریم به خدای یکتا

پدر قادر مطلق، آفریدگار آسمان و زمین،

و هر آنچه پیدا و ناپیداست.

و به خداوند یکتا

عیسای مسیح، پسر یگانه خدا

مولود ازلی پدر.

او خداست از خدا، نور از نور،

خدای راستین از خدای راستین

که زاده شده و آفریده نشده‌است،

هم‌ذات با پدر.

و از طریق او همه چیز هستی یافت.

برای ما آدمیان و برای نجات ما

از آسمان فرود آمد.

به قدرت روح‌القدس

از مریم عذرا تن گرفت و انسان گردید.

و در زمان پنطیوس پیلاطس

برای ما مصلوب شد، رنج کشید

مرد و مدفون گشت،

و بر حسب کتاب‌مقدس، روز سوم رستاخیز نمود

و به آسمان صعود کرد

و به دست راست پدر نشسته‌است

و بار دیگر در جلال خواهد آمد

تا زندگان و مردگان را داوری کند

و سلطنتش را پایان نخواهد بود.

ما ایمان داریم به روح‌القدس

که خداوند و بخشنده حیات است

که از پدر [و پسر][۲] صادر می‌گردد.

و او را با پدر و پسر یک پرستش و یک جلال است.

او از طریق پیامبران سخن گفته‌است.

ما ایمان داریم به کلیسا

که یکتا، مقدس، کاتولیک (همگانی)، و رسولی است.

و اعتقاد داریم به یک تعمید برای آمرزش گناها

ما رستاخیز مردگان

و زندگی جهان آینده را در انتظاریم.

آمین.


↑ در شورای کالسدون، ثبت شد که روح القدس از پسر نیز صادر می شود. این درحالیست که برخی کلیساهای شرقی، از جمله کلیسای ارتدکس ارمنی، که شورای کالسدون را نمی پذیرند و به همین دلیل ارتدکسهای غیرکالسدونی نامیده می شوند، معتقدند که روح القدس تنها از پدر صادر می شود و بنابراین در هنگام خواندن اعتقادنامه نیقیه، عبارت « و پسر » را قرائت نمی کنند.



4: اعتقادنامة آتاناسیوس



» (Athanasian Creed) (بین سال‌های 381 و 438م): به آتاناسیوس منسوب است، اما او آن را ننوشته است. در این اعتقادنامه آموزه‌های تثلیث و تجسد مطرح می‌شود و بیان می‌دارد كه كسانی كه به این آموزه‌ها اعتقاد ندارند محكوم به لعن و نفرین خواهند بود. این اعتقادنامه تا این اواخر فقط در كلیساهای مسیحی غرب به كار برده می‌شد.



متن اعتقادنامه آتاناسیوس به انگلیسی

Whosoever will be saved, before all things it is necessary that he hold the catholic faith. Which faith except every one do keep whole and undefiled; without doubt he shall perish everlastingly. And the catholic faith is this: That we worship one God in Trinity, and Trinity in Unity; Neither confounding the Persons; nor dividing the Essence. For there is one Person of the Father; another of the Son; and another of the Holy Ghost. But the Godhead of the Father, of the Son, and of the Holy Ghost, is all one; the Glory equal, the Majesty coeternal. Such as the Father is; such is the Son; and such is the Holy Ghost. The Father uncreated; the Son uncreated; and the Holy Ghost uncreated. The Father unlimited; the Son unlimited; and the Holy Ghost unlimited. The Father eternal; the Son eternal; and the Holy Ghost eternal. And yet they are not three eternals; but one eternal. As also there are not three uncreated; nor three infinites, but one uncreated; and one infinite. So likewise the Father is Almighty; the Son Almighty; and the Holy Ghost Almighty. And yet they are not three Almighties; but one Almighty. So the Father is God; the Son is God; and the Holy Ghost is God. And yet they are not three Gods; but one God. So likewise the Father is Lord; the Son Lord; and the Holy Ghost Lord. And yet not three Lords; but one Lord. For like as we are compelled by the Christian verity; to acknowledge every Person by himself to be God and Lord; So are we forbidden by the catholic religion; to say, There are three Gods, or three Lords. The Father is made of none; neither created, nor begotten. The Son is of the Father alone; not made, nor created; but begotten. The Holy Ghost is of the Father and of the Son; neither made, nor created, nor begotten; but proceeding. So there is one Father, not three Fathers; one Son, not three Sons; one Holy Ghost, not three Holy Ghosts. And in this Trinity none is before, or after another; none is greater, or less than another. But the whole three Persons are coeternal, and coequal. So that in all things, as aforesaid; the Unity in Trinity, and the Trinity in Unity, is to be worshipped. He therefore that will be saved, let him thus think of the Trinity.



Furthermore it is necessary to everlasting salvation; that he also believe faithfully the Incarnation of our Lord Jesus Christ. For the right Faith is, that we believe and confess; that our Lord Jesus Christ, the Son of God, is God and Man; God, of the Essence of the Father; begotten before the worlds; and Man, of the Essence of his Mother, born in the world. Perfect God; and perfect Man, of a reasonable soul and human flesh subsisting. Equal to the Father, as touching his Godhead; and inferior to the Father as touching his Manhood. Who although he is God and Man; yet he is not two, but one Christ. One; not by conversion of the Godhead into flesh; but by assumption of the Manhood by God. One altogether; not by confusion of Essence; but by unity of Person. For as the reasonable soul and flesh is one man; so God and Man is one Christ; Who suffered for our salvation; descended into hell; rose again the third day from the dead. He ascended into heaven, he sitteth on the right hand of the God the Father Almighty, from whence he will come to judge the quick and the dead. At whose coming all men will rise again with their bodies; And shall give account for their own works. And they that have done good shall go into life everlasting; and they that have done evil, into everlasting fire. This is the catholic faith; which except a man believe truly and firmly, he cannot be saved


5: عتقادنامه کالسدون» (Chalcedonian Creed)(۴۵۱م):


که برآموزه وحدت شخصی عیسی مسیح در دو طبیعت (الاهی وانسانی) تأکید می‏کند: «ما اقرار می‌کنیم که پسر یگانه خداوند عیسی مسیح در آن واحد، کامل در الوهیّت و کامل در انسانیت است. خدای واقعی و انسان واقعی است. از یک طرف با پدر در الوهیّت از یک گوهر است و از طرف دیگر با مادر در انسانیّت شریک است. دارای دو طبیعت، بدون ادغام، بدون تغییر، بدون تقسیم و بدون جدایی. این دو طبیعت از طریق تجسّم، به طور هماهنگ در یک شخص دارای یک ذات، کنار هم قرار داده شده‌اند. این اختلاف دو ماهیت به‌هیچ وجه، به‌واسطه اتّحاد با یکدیگر قابل فنا و انهدام نیست ....».




متن اعتقادنامه کالسدون

ما به پیروی از پدران مقدس یک صدا اعتراف می کنیم که پسر واحد و یگانه خداوند ما عیسی مسیح دارای الوهیت و انسانیت کامل است ، حقیقتا خدا و حقیقتا انسان است و دارای جان و بدنی ناطق است . وی با خدای پدر همذات Homoousios)) است . وی همچنین با ما به عنوان انسان همذات Homoousios)) است . وی در همه چیز به جز گناه شبیه ما انسانهاست . وی پیش از خلقت جهان ، از خدای پدر در مقام خدا به وجود آمده بود که روزهای آخر از مریم باکره ، مادر خدا (Thetokos) همچون انسان به دنیا آمد . همین مسیح ، پسر ، خداوند ، فرزند یگانه در دو طبیعت شناخته می شود که این سرشتها با هم اختلاط و آمیزش نمی یابند ، تغییر نمی کنند ، و از هم جدا نمی شوند. تمایز دو طبیعت به هیچ وجه ، براساس اتحاد دو طبیعت مخدوش نمی شود ، بلکه ویژگیهای متمایز کننده هر دو سرشت ، محفوظ باقی می ماند. هر دو طبیعت ، در یک شخصیت و یک اقنوم متحد می شوند . این طبیعت ها منشعب و تقسیم به دو شخصیت نمی شوند ، بلکه با هم وجود پسر ، فرزند یگانه ، خدا ، کلمه ، خداوند عیسی مسیح را تشکیل می دهند . انبیاء قدیم نیز به همین سان ، در مورد او تکلم کردند و عیسی مسیح خداوند نیز به همین سان ، به ما تعلیم داد و این تعلیم به همین شکل ، توسط اعتقادنامه پدران مقدس به ما رسیده است


6: اعتقادنامه ترنت»:


شورای ترنت در سال ۱۵۶۴م اعتقادنامه رسمی کوتاهی را به تصویب رساند که خلاصه تصمیمات آن شورا را به شکل قابل فهم­تری در بر داشت. مقررشد که این اعتقادنامه در کلیساهای بخش، قرائت و بر نوکیشان الزام شود:



متن اعتقادنامه ترانت



«با ایمانی استوار معتقدم و اقرار می­کنم به همه و هر یک از چیزهایی که در آن اعتقادنامه گنجانیده شده است و کلیسای مقدس رومی از آن استفاده می‏کند....».



«با ایمانی استوار معتقدم و اقرار می‌کنم... من به خدای واحد، پدر قادر مطلق ایمان دارم... (اعتقاد نامه نیقیه)...



من با بیشترین ثبات قدم سنت‌های رسولی و کشیشی و همه دیگر آیین‌ها و اساس نامه‌های همان کلیسا را می‌پذیرم و به آنها اعتقاد دارم.



همچنین کتاب‌های مقدس را طبق معنایی که کلیسای مادر مقدسمان به آن اعتقاد داشته و دارد و داوری معنا و تفسیر حقیقی کتاب مقدس به آن وابسته است، می‌پذیرم...



من همچنین اعتراف می‌کنم که واقعا و به طور معقول هفت آیین مقدس در شریعت جدید وجود دارد که آنها را عیسی مسیح، خداوند ما بنا نهاده است و آنها برای نجات بشر ضرورت دارد. گرچه تمام آنها برای همه نیست: تعمید، تایید، عشای ربانی، توبه، تدهین نهایی، درجات مقدس و ازدواج... اجرای مجدد تعمید، تایید و درجات مقدس نمی‌تواند بدون توهین به مقدسات باشد...



من همه و هر یک از چیز‌هایی را که در شورای‌ ترنت درباره گناه اصلی و عادل شمرده شدن، تعریف و توضیح داده شده است، قبول می‌کنم و می‌پذیرم.



...در مقدس‌ترین آیین عشای ربانی به طور حقیقی و واقعی و اساسی، جسم و خون با روح و الوهیت خداوندمان عیسی مسیح وجود دارد و اینکه تغییری از جوهر کامل نان به جسم و از جوهر کامل شراب به خون صورت می‌گیرد، تغییری که کلیسای کاتولیک آن را تبدل ماهیت می‌نامد.



من همچنین اعتراف می‌کنم که با هر یک از این دو به تنهایی[5] مسیح به طور تمام و کمال و یک آیین واقعی دریافت می‌شود.



...برزخی وجود دارد و نفوس گرفتار در آن با اعانه مومنان کمک می‌شوند...



اگر کسی ادعا کند که گناه آدم فقط به خودش صدمه رسانده است و به فرزندانش آسیبی نمی‌رساند… یا بگوید… گناه را که مرگ نفس است منتقل نکرد چنین کسی ملعون است. چون با این سخنان پولس مغایرت دارد: «لهذا همچنان که به وساطت یک آدم، گناه داخل جهان شد و به گناه موت و به این‌گونه موت بر همه مردم طاری شد از آن جا که همه گناه کردند...



من با تاکید اظهار می‌دارم که تمثال‌های مسیح و باکره دائمی ‌مادر خدا و همچنین دیگر قدیسان باید نگهداری و حفظ شوند و آنان را محترم بدارند... مسیح قدرت بخشش‌نامه‌ها را در کلیسا باقی گذاشت...



من کلیسای مقدس رسولی رومی‌ را مادر و بانوی همه کلیساها می‌دانم...»


از میان اعتقادنامه‏های فوق­الذّکر، سه اعتقادنامه رسولان، نیقیه-قسطنطنیه و آتاناسیوس از دیگر اعتقادنامه‏ها معروف­ترند و درجهان مسیحیت شمول و کاربرد بیشتری دارند. حتّی می‏توان ادّعا نمود که بنابر تعریفی که از اعتقادنامه ارائه شد؛ اطلاق نام اعتقادنامه حقیقتاً تنها بر این سه صحیح است و سایر اعتقادنامه‏ها بیشتر شبیه به اعتراف­نامه هستند.


اعتقادنامه‏ها در بین فرقه­های مسیحی

بین مسیحیان ارتدوکس، اعتقادنامه «نیقیه _قسطنطنیه» که غالباًدر مراسم عشای ربانی بکار می‏رود؛ معتبربوده و زیربنای ارتدوکس خوانده می‏شود

درمیان کاتولیک­های رومی اعتقادنامه‏های سه گانه رسولان، نیقیه و آتاناسیوس معتبر بوده و هر سه در مراسم عشاء ربانی به کار می‏روند. همچنین آنان در مراسم تعمید از اعتقادنامه رسولان بهره می‏برند.

انگلیکن­ها نیز سه اعتقادنامه کاتولیکها را می‏پذیرند. اینان اعتقادنامه رسولان را در مراسم اعتراف تعمیدی و اعتقادنامه نیقیه را در مراسم عشاء ربانی، بکار می‏برند و اعتقانامه آتاناسیوس را در روزهای معینی از سال قرائت و یا با آواز بلند می‏خوانند.

درکلیسای لوتری بیشتر از اعتقادنامه‏ها، اسناد اعترافی نظیر اعتراف­نامه «آوگسبورگ» مورد توجه است.

کلیسای پروتستانی اصلاحی اعتقادنامه‏های کلیسای کاتولیک را به رسمیت می‏شناسد اگر چه عملاً اعتقادنامه‏های نیقیه و آتاناسیوس نقش ناچیزی را دارند.

باید توجه داشت که اعتقادنامه‌ها جزء همه كلیساهای مسیحی نیستند. آنابپتیست‌ها، كواكرها و "ادونتیست‌های روز هفتم"، اعتقادنامه‌ها را به عنوان قواعد ایمان خود قبول ندارند و در واقع می‌توان عضو یكی از این فرقه‌ها بود، بدون اینكه اعتقادنامه خاصی را پذیرفت. بسیاری از باپتیست‌ها و كلیساهای جماعت‌گرا فقط تا حدی بر بیانیه‌های فرقه‌ای تكیه می‌كنند و ترجیح می‌دهند كه هر كلیسای محلی بر اساس پیمان خود سازمان یابد. بعضی از كلیساهای دیگر اعتقادنامه‌های قدیمی را در عبادات خود به كار می‌برند و با این حال، برای گسترش بیانیه‌های اعتراضی جدید تلاش می‌كنند. فرقة شاگردان مسیح بر اساس این عبارت «نه هیچ اعتقادنامه‌ای بلكه فقط مسیح» بنیان گذاشته شد. نگرش ضد اعتقادنامه‌ای مخالف هر نوع اعتقادنامه‌ای است كه به عنوان قاعده ایمان مطرح باشد و مخالف نگرش اعترافی است كه معتقد است اعتقادنامه برای زندگی در كلیسا ضرورت دارد

بیشتر كلیساهای مسیحی دارای اصول رفتاری یا عملی مورد اتفاق هستند و بیشتر آنها به نحوی الزامات عضویت در كلیساهای خود را معین كرده‌اند. اما نه همة كلیساها اعتقادنامه دارند و نه همة آنها علاقه‌مند به داشتن اعتقادنامه هستند.