اسم مبالغه در عربی

[מַברִיק]

اسم مبالغه

تعريف اسم مبالغه : يكي ديگر از اقسام اسم هاي مشتق« اسم مبالغه » است و اين اسم بر كثرت و فراواني صفتي در شخصي يا چيزي و يا در خداوند بزرگ دلالت مي كند ، مثل : غَفوُر( بسيار بخشنده ) ، كذّاب ( بسيار دروغ گو )

سوال2 : چگونه اسم مبالغه را بشناسيم؟

راه شناخت اين گونه اسم ها آسان است ، چون مانند صفت هاي مشبهه داراي اوزان معيني هستند . كه وقتي آن وزن ها را ياد بگيريم ، مي توانيم اسم هاي مبالغه را تشخيص دهيم ؛ فراموش نكنيم كه يادگيري معاني كلمات هم كمك فرواني به ما در تشخيص اسم هاي مشتق ، مي نمايند.

مهم ترين وزن هاي « اسم مبالغه » عبارتند از:

1- فَعّال : سَـتّار ، كَـذّاب ، غَـفّار، جَـبّار

2- فَعول : رَؤُوف ، غَـفوُر، صَدوُق

3- فَعّالة : عَلّامَـة ، فَـهّامَـة ، كَذّابـة ، اَمّارَ ة ، لَـوّامَـة

4- فَعيل : قَدير ، حَكيم ، حَميد ، شَهيد ( قادر ، حاكم ، حامد ، شاهد ) ساخته مي شود .

نكته ي بسيار مهم : در صفت مشبهه و اسم مبالغه وزن ( فَعيل ) وجود دارد ، براي تشخيص اين وزن كه صفت مشبهه است و يا اسم مبالغه بدين صورت عمل مي كنيم : اگر از وزن فعيلي كه آمده است توانستيم اسم فاعل بسازيم آن وزن فعيل ، اسم مبالغه مي باشد وگر نه صفت مشبهه است .

نكته مهم :

1- در عربي معمولاً شغل ها بر وزن « فَعّال » مي آيند ، مانند : بَقّال ، قَصّاب ، عَطّار بزّاز و . . .

2- نشانه ي تاي گرد در وزن « فَعّالة » بر مؤنث دلالت نمي كند ، بلكه به كثرت و زيادي صفت دلالت دارد ، مانند : عَلّامة : بسيار داننده ، كَذّابة : بسيار دروغگو

3- صفت مشبهه و اسم مبالغه شباهتشان اين است كه هر دو به عنوان صفت به كار مي روند ، صفت مشبهه حالت پايدار و دائمي دارد ولي اسم مبالغه به زياد بودن يك صفت در انسان يا بسيار پرداختن بدان ، دلالت مي كند ؛ مانند : صفت مشبهه = خَشِن (خشمناك) ، شَريف ( انسان باشرف )

اسم مبالغه = سَتّار ( بسيار پوشاننده ) ، علّامة ( انسان بسيار دانا ) ، « أمّارة » ( بسيار امر كننده )

4 - اسم هاي مبالغه ي زير معمولا در زبان فارسي به كار مي روند . غفّار ، ستّار ، كذّاب ، قصّاب ، عطّار ، بقّال ، حسّاس و . . .

۵) اسم تفضيل : يكي ديگر از اقسام اسم هاي مشتق ، « اسم تفضيل » است ، اسم تفضيل بر كمتر يا بيشتر بودن صفتي در فردي يا شيئي نسبت به ديگري ، دلالت مي كند.

سوال : آيا ياد گيري « اسم تفضيل » آسان است؟

بله ، اسم تفضيل داراي وزن مشخصي است و يادگيري آن آسان است؛ اسم تفضيل در مذكر بر وزن « أفْعَل » و در مؤنث بر وزن « فُعْلَي » مي آيد ، اَكْبر ، كُبْري - اَصْغَر ، صُغْري - اَحْسَن ، حُسْنَي .

نكته هاي مهم : بايد بدانيم كه:

1- در زبان فارسي نيز صفت تفضيلي داريم و نشانه ي آن « تر » است ، مثل : زرنگ تر ، با هوش تر ، زيباتر و . . .

2- وجود حرف « مِنْ = از » پس از وزن « أفْعَل » دليلي بر اسم تفصيل بودن كلمه است ، مانند :

هُـــــوَ اَكْـبَرُ مِـنْ اَخي ( او از برادرم بزرگ تر است) سَــعيدٌ اجْـمَـــلَ مِنْ حَميدٍ

اسم مذكر اسم تفضيل مذكر اسم مذكر اسم تفضيل مذكر

هِـــــيَ كُبري مِـنْ مريَمَ ( او بزرگ تر از مريم است) مريَـــمَ جُــملي مِـنْ حَميدٍ

اسم مونث اسم تفضيل مونث اسم مونث اسم تفضيل مونث

3- همانطور كه بيان كرديم، صفت تفضيلي براي مقايسه فرد يا چيزي با فرد يا چيز ديگر و يا گروهي با گروهي ديگر ، به كار مي رود.

هذهِ الْوِرْدَةُ جُـمْلي مِنْ تِلْكَ الْوِرْدَةِ . ( اين گل از آن گل زيبا تر است )

اگر اسم تفضيل در عربي بدون ( مِنْ ) بيايد آن را به صورت صفت عالي ( ترين ) معني مي كنيم . مانند : اَعظَمُ دَرَجَةٍ = بزرگ ترين درجه