تشدید حملات موشکی و نیاز به احیای توافق هسته ای

[*Aɴѕel*]

اظهارات اخیر ژنرال فرانک مک کنزی، فرمانده «سنتکام»، درباره حمله سال ۲۰۲۰ ایران به یک پایگاه آمریکایی در عراق اگر صحت داشته باشد، بار دیگر ضرورت اقدام فوری رئیس جمهوری جو بایدن برای شروع سریع روند احیای توافق هسته ای ایران را نشان می دهد.
تشدید حملات موشکی و نیاز به احیای توافق هسته ای
نویسنده: سجاد صفایی

دیپلماسی ایرانی: اظهارات اخیر ژنرال فرانک مک کنزی، فرمانده «سنتکام»، درباره حمله سال 2020 ایران به یک پایگاه آمریکایی در عراق اگر صحت داشته باشد، بار دیگر ضرورت اقدام فوری رئیس جمهوری جو بایدن برای شروع سریع روند احیای توافق هسته ای ایران را نشان می دهد.

8 ژانویه 2020 که دونالد ترامپ اعلام کرد ایالات متحده به حملات موشک بالستیک ایران به مقر نیروهای آمریکایی در عراق پاسخ نظامی نخواهد داد، جهانیان پس از چند روز نگرانی و بلاتکلیفی نفس راحتی کشیدند. ایران حملات را به تلافی ترور سردار ایرانی قاسم سلیمانی توسط ایالات متحده انجام داده بود. اعلان ترامپ پایان یک گرد و غبار نظامی بود که می توانست خیلی راحت تبدیل به یک جنگ تمام عیار شود.

در حالی که اخبار حملات در رسانه ها با خشم و ناراحتی پخش می شد، سیاست گذاران، صاحب نظران و تحلیل گران درباره این مساله فکر می کردند که ایران به منظور جلوگیری از تشدید بیشتر درگیری ها عمدا از تحمیل تلفات آمریکایی خودداری کرده است. این تفکر به ویژه زمانی مورد توجه قرار گرفت که دولت عراق اعلام کرد مقامات ایرانی پیش از حمله برنامه خود را توضیح داده اند. از نظر برخی تحلیل گران، ایران به نوعی از پیش به آمریکایی ها خبر داده و زمان کافی برای پناه گرفتن آنها پیش از اصابت موشک را فراهم آورده است.

سنجش اهداف ایران با توجه به سیگنال های مختلفی که از درون دولت ترامپ ارسال می شد، پیچیده تر بود. برخی مقامات از جمله معاون رئیس جمهوری مایک پنس، رئیس ستاد مشترک ارتش ژنرال مارک میلی، و وزیر خارجه مایک پمپئو اعتقاد داشتند که حملات ایران با هدف صریح کشتن آمریکایی ها بوده، ترامپ خسارت وارده به نیروهای آمریکایی را «اندک» توصیف و ادعا کرد که ایران از اقدام شدیدتر دست کشیده است.

اما از زمان حمله ژانویه سال 2020، شواهد فزاینده این ایده را که ایران سعی کرده از کشته شدن نیروهای آمریکایی امتناع کند، به چالش می کشیدند. یک گزارش 60دقیقه ای اخیرا منتشر شده که در آن شاهدان عینی وضعیت نابسامان در پایگاه در زمان اصابت موشک های بالستیک به پایگاه را نمایش می دهند: نیروها برای یافتن پوشش در تقلا هستند و ده ها نفر در سنگرهای مجهزی که برای تعداد بسیار کمتری از افراد ساخته شده، نومیدانه سعی می کنند در انفجارها و آتش سوزی های زنده نسوزند. در این گزارش 60دقیقه ای همچنین مصاحبه ای با ژنرال مک کنزی پخش شد که می گفت ایران در روز حمله تصاویر ماهواره ای تجاری پایگاه را خریداری کرده بود. مک کنزی گفت او یک روز پس از زمانی که ایران آخرین تصویر را خریداری کرده، دستور تخلیه پایگاه را داده است. او مدعی است که در تصاویری که در اختیار ایران بود، پایگاه کاملا عملیاتی به نظر می رسید. طبق این گزارش اخیر، اگرچه بیشتر نیروها پایگاه را تخلیه کرده بودند، اما شمار قابل توجهی باید باقی می ماندند. مک کنزی می گوید ممکن بود بین 100 تا 150 سرباز آمریکایی در این حمله کشته شوند. و با این حال، به رغم شدت حمله و انفجارها و آتش سوزی های بعدی، هیچ سربازی کشته نشد. (گرچه بعدتر گفته شد حدود 110 نفر از نیروهای آمریکایی به آسیب مغزی دچار شده اند.)

اما جفری لوئیس، محقق منع گسترش سلاح های هسته ای، می گوید نظرات مک کنزی قابل اتکا نیستند چون او پیشتر هم به اشتباه ادعا کرده بود که سردار سلیمانی برای حمله قریب الوقوع به نیروهای ایالات متحده برنامه ریزی می کند. به هر حال، لازم به یادآوری است که حمله ایران در تلافی ترور سردار سلیمانی در یک خلاء سیاسی رخ نداد و تنها یک اتفاق در زنجیره ای از تشدید تنش ها بود که با خروج ترامپ از توافق هسته ای ایران موسوم به برجام و سیاست «اعمال فشار حداکثری» آغاز شد.

این مساله که دو کشور به سرعت از پله های تشدید تنش بالا رفتند و از آستانه خطرناک یک جنگ تمام عیار فاصله گرفتند، خود باید یک هشدار برای ضرورت احیای برجام از طریق لغو تحریم های اعمال شده علیه ایران توسط دولت بایدن در نظر گرفته شود. این کار می تواند نقشی اساسی در جلوگیری از آماده بودن زمینه برای رویارویی نظامی داشته باشد. تا زمانی که دولت بایدن تحریم های ترامپ را دست نخورده باقی بگذارد، احتمال درگیری نظامی بین ایالات متحده و ایران وجود خواهد داشت. و این مرتبه در صورت درگیری نظامی جدید، ایران تمایل و توانایی اقدام به حملات مرگبار را خواهد داشت؛ چشم اندازی که نه به نفع ایران است و نه به نفع ایالات متحده.

بایدن می تواند با احیای برجام و اطمینان از بقای آن در سال های آینده احتمال استفاده این کشور از موشک ها و توانایی های فزاینده اش علیه نیروهای ایالات متحده را به شدت کاهش دهد. تنش های اخیر در عراق و سوریه نشان می دهند که گروه های شبه نظامی هم سو با ایران نیز دیگر تحمل آمریکایی ها را ندارند که یعنی بایدن زمان زیادی برای احیای برجام و بهبود روابط با ایران ندارد