11-02-2021، 0:00
ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﯾﺎ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ (ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ) ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﺎﯾﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﺁﻟﺮﮊﯾﮏ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ! ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﯽ ﺩﺭ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮﺍﻗﻊ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺒﻮﺩﯼ ﻭ ﺳﻼﻣﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺩﺭﺩ، ﺩﺭﻣﺎﻥ ﻭ ﺭﯾﺸﻪ ﮐﻨﯽ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎ، ﮐﻨﺘﺮﻝ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻓﺰﺍﯾﺶ ﻓﺸﺎﺭ ﺧﻮﻥ ﻭ ﯾﺎ ﺩﯾﺎﺑﺖ ﺷﻮﻧﺪ. ﺍﻣﺎ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮﻭﺯ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻭ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺍﯼ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ.
ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﺁﺳﯿﺐ ﺭﺳﺎﻥ ﻭ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺯﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ، ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺧﻄﺮﺳﺎﺯ ﻣﻬﻢ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽ ﻭ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺍﯾﻦ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻣﺴﺌﻮﻝ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻭ ﮔﺎﻫﺎ ﺷﺪﯾﺪ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺩﺭ ﻓﺮﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﯼ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺑﻨﺪﯼ ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺍﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﻣﻀﺮ ﻭ ﺁﺳﯿﺐ ﺭﺳﺎﻥ (Adverse Drug Reaction, ADR) ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ:ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﻣﻀﺮ ﻭ ﺁﺳﯿﺐ ﺭﺳﺎﻥ (ADRs)۱- ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﻉ A
ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﻉ A ﺷﺎﻣﻞ ﺁﻧﺪﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺩﺭ ﺑﺮﻭﺷﻮﺭ ﺩﺍﺭﻭ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﻭ ﺍﺳﺖ. ﺍﯾﻦ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺗﺤﺖ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺩﺍﺭﻭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﻭﺯ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﻉ A ﺍﻏﻠﺐ ﻣﻼﯾﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ: ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺩﺭ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ ﮐﺒﺪ (ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺩﺍﺭﻭ ﺍﺳﺘﺎﻣﯿﻨﻮﻓﻦ)، ﺗﻬﻮﻉ ﻭ ﺳﺮﺩﺭﺩ (ﺩﺭ ﺍﺛﺮﻣﺘﯿﻞ ﮔﺰﺍﻧﺘﯿﻦ ﻫﺎ Methyxanthines)، ﺗﻐﯿﯿﺮﺍﺕ ﻧﻮﻉ ﻭ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﻫﺎﯼ ﺭﻭﺩﻩ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﻮﺍﺭﺵ (ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺁﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻫﺎ). ۲- ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﻉ B
ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻭ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻭ ﯾﺎ ﺳﻨﺪﺭﻡ ﻫﺎﯼ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ: ﻭﺯﻭﺯ ﮔﻮﺵ (ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﻗﺮﺹ ﺁﺳﭙﺮﯾﻦ)، ﺷﻮﮎ ﺁﻧﺎﻓﯿﻼﮐﺴﯽ (ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺁﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻫﺎﯼ ﺑﺘﺎﻻﮐﺘﺎﻡ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻨﯽ ﺳﯿﻠﯿﻦ)، ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﻢ ﺧﻮﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻓﺎﻭﯾﺴﻢ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺁﻧﺘﯽ ﺍﮐﺴﯿﺪﺍﻥ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﯾﮏ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ:
* ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺏ ﺩﻭ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎ ﻫﻢ (ﺗﺪﺍﺧﻞ ﺩﺍﻭﺭﯾﯽ): ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺪﺍﺧﻞ ﺩﺍﺭﻭﯼ ﺁﺳﭙﺮﯾﻦ ﺑﺎ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺭﻗﯿﻖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺧﻮﻥ
* ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎ ﻣﻮﺍﺩ ﻏﺬﺍﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﺎﺗﯿﻦ (ﮐﺎﻫﺶ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﭼﺮﺑﯽ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﻥ) ﺑﺎ ﻣﯿﻮﻩ ﮔﺮﯾﭗ ﻓﺮﻭﺕ
* ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﻣﮑﻤﻞ ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺭﻗﯿﻖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺧﻮﻥ ﺑﺎ ﻣﮑﻤﻞ ﺟﯿﻨﮑﻮ
* ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺍﺭﻭﯼ ﺁﺳﭙﺮﯾﻦ ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺯﺧﻢ ﻣﻌﺪﻩ
ﺍﯾﻦ ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮﺍﺕ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ ﺩﺍﺭﻭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﯾﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺁﻥ ﺷﻮﻧﺪ.ﻋﻼﺋﻢ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﻭ ﯾﺎ ﺣﺴﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﻭ
* ﮐﻬﯿﺮ
ﻭ ﯾﺎ ﺭﺍﺵ ﻭ ﺟﻮﺵ ﭘﻮﺳﺘﯽ
* ﺧﺎﺭﺵ
* ﺧﺲ ﺧﺲ ﺳﯿﻨﻪ ﻭ ﮔﺎﻫﯽ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺗﻨﻔﺴﯽ
* ﻭﺭﻡ ﺑﺪﻥ (ﺍﺩﻡ)
* ﺷﻮﮎ ﺁﻧﺎﻓﯿﻼﮐﺴﯽ (ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﻭ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﺪﻡ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺳﺮﯾﻊ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮﮒ ﺑﯿﻤﺎﺭ ﺷﻮﺩ). ﺷﺎﯾﺎﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩﯼ ﻋﻼﺋﻢ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﻭ ﯾﺎ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﺘﺮﯼ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺩﺍﺭﻭ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﮏ، ۱۰ ﯾﺎ ۱۵ ﺭﻭﺯ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻗﻄﻊ ﺩﺍﺭﻭ ﻭ ﯾﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﺧﺺ ﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻋﻼﺋﻢ ﺧﺎﺹ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎﻥ ﺷﻮﻧﺪ.ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺷﺎﯾﻊ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ
* ﭘﻨﯽ ﺳﯿﻠﯿﻦ ﻭ ﺁﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻫﺎﯼ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺁﻥ (ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﺘﺎﻻﮐﺘﺎﻡ)
* ﺁﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻫﺎﯼ ﺣﺎﻭﯼ ﺳﻮﻟﻔﺎﻧﺎﻣﯿﺪﻫﺎ (ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺳﻮﻟﻔﺎ Sulfa Drugs)
* ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺿﺪ ﺍﻧﻌﻘﺎﺩ
* ﺁﺳﭙﺮﯾﻦ، ﺍﯾﺒﻮﭘﺮﻭﻓﻦ ﻭ ﺳﺎﯾﺮ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺿﺪ ﺍﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﻏﯿﺮﺍﺳﺘﺮﻭﺋﯿﺪﯼ
* ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺷﯿﻤﯽ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽﺗﺸﺨﯿﺺ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ
ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻭ ﺁﻟﺮﮊﯼ
ﺑﻪ ﯾﮏ ﺩﺍﺭﻭ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ ﭘﻨﯽ ﺳﯿﻠﯿﻦ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺭﺍﯾﺞ ﻭ ﻣﻮﻓﻖ ﺩﺭ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺩﺍﺭﻭﯼ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺯﺍ ﺩﺭ ﻓﺮﺩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺍﺯ ﺭﻭﺵ ﻫﺎﯼ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻭ ﺧﻮﻧﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻮﺍﺩ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺯﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺑﻪ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﻮﺩ. ﺑﺮﺍﯼ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺷﻬﺎﯼ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻭ ﺧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎﯼ ﺭﺍﯾﺞ ﺧﻮﻧﯽ ﻭ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﺁﻟﺮﮊﯾﮏ
ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ.
ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﺁﺳﯿﺐ ﺭﺳﺎﻥ ﻭ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺯﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ، ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺧﻄﺮﺳﺎﺯ ﻣﻬﻢ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽ ﻭ ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺍﯾﻦ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻣﺴﺌﻮﻝ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻭ ﮔﺎﻫﺎ ﺷﺪﯾﺪ ﻭ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺩﺭ ﻓﺮﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﯼ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺑﻨﺪﯼ ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺍﻣﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﻣﻀﺮ ﻭ ﺁﺳﯿﺐ ﺭﺳﺎﻥ (Adverse Drug Reaction, ADR) ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ:ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﻣﻀﺮ ﻭ ﺁﺳﯿﺐ ﺭﺳﺎﻥ (ADRs)۱- ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﻉ A
ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﻉ A ﺷﺎﻣﻞ ﺁﻧﺪﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺩﺭ ﺑﺮﻭﺷﻮﺭ ﺩﺍﺭﻭ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﻭ ﺍﺳﺖ. ﺍﯾﻦ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺯﯾﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺗﺤﺖ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺩﺍﺭﻭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﻭﺯ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﻉ A ﺍﻏﻠﺐ ﻣﻼﯾﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ: ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺩﺭ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ ﮐﺒﺪ (ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺩﺍﺭﻭ ﺍﺳﺘﺎﻣﯿﻨﻮﻓﻦ)، ﺗﻬﻮﻉ ﻭ ﺳﺮﺩﺭﺩ (ﺩﺭ ﺍﺛﺮﻣﺘﯿﻞ ﮔﺰﺍﻧﺘﯿﻦ ﻫﺎ Methyxanthines)، ﺗﻐﯿﯿﺮﺍﺕ ﻧﻮﻉ ﻭ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺑﺎﮐﺘﺮﯼ ﻫﺎﯼ ﺭﻭﺩﻩ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﮔﻮﺍﺭﺵ (ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺁﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻫﺎ). ۲- ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﻉ B
ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻭ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻭ ﯾﺎ ﺳﻨﺪﺭﻡ ﻫﺎﯼ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ: ﻭﺯﻭﺯ ﮔﻮﺵ (ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﻗﺮﺹ ﺁﺳﭙﺮﯾﻦ)، ﺷﻮﮎ ﺁﻧﺎﻓﯿﻼﮐﺴﯽ (ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺁﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻫﺎﯼ ﺑﺘﺎﻻﮐﺘﺎﻡ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻨﯽ ﺳﯿﻠﯿﻦ)، ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﻢ ﺧﻮﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻓﺎﻭﯾﺴﻢ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺁﻧﺘﯽ ﺍﮐﺴﯿﺪﺍﻥ.
ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﯾﮏ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ:
* ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺏ ﺩﻭ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎ ﻫﻢ (ﺗﺪﺍﺧﻞ ﺩﺍﻭﺭﯾﯽ): ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺪﺍﺧﻞ ﺩﺍﺭﻭﯼ ﺁﺳﭙﺮﯾﻦ ﺑﺎ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺭﻗﯿﻖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺧﻮﻥ
* ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎ ﻣﻮﺍﺩ ﻏﺬﺍﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﺎﺗﯿﻦ (ﮐﺎﻫﺶ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﭼﺮﺑﯽ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﻥ) ﺑﺎ ﻣﯿﻮﻩ ﮔﺮﯾﭗ ﻓﺮﻭﺕ
* ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﻣﮑﻤﻞ ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺭﻗﯿﻖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺧﻮﻥ ﺑﺎ ﻣﮑﻤﻞ ﺟﯿﻨﮑﻮ
* ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺍﺭﻭﯼ ﺁﺳﭙﺮﯾﻦ ﺑﺎ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﺯﺧﻢ ﻣﻌﺪﻩ
ﺍﯾﻦ ﻣﯿﺎﻥ ﮐﻨﺶ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﯿﯿﺮﺍﺕ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ ﺩﺍﺭﻭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﯾﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺁﻥ ﺷﻮﻧﺪ.ﻋﻼﺋﻢ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﻭ ﯾﺎ ﺣﺴﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﻭ
* ﮐﻬﯿﺮ
ﻭ ﯾﺎ ﺭﺍﺵ ﻭ ﺟﻮﺵ ﭘﻮﺳﺘﯽ
* ﺧﺎﺭﺵ
* ﺧﺲ ﺧﺲ ﺳﯿﻨﻪ ﻭ ﮔﺎﻫﯽ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺗﻨﻔﺴﯽ
* ﻭﺭﻡ ﺑﺪﻥ (ﺍﺩﻡ)
* ﺷﻮﮎ ﺁﻧﺎﻓﯿﻼﮐﺴﯽ (ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﻭ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﺪﻡ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺳﺮﯾﻊ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮﮒ ﺑﯿﻤﺎﺭ ﺷﻮﺩ). ﺷﺎﯾﺎﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩﯼ ﻋﻼﺋﻢ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﯾﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﻭ ﯾﺎ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ، ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﺘﺮﯼ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺩﺍﺭﻭ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﮏ، ۱۰ ﯾﺎ ۱۵ ﺭﻭﺯ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻗﻄﻊ ﺩﺍﺭﻭ ﻭ ﯾﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﺧﺺ ﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﺑﯿﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻋﻼﺋﻢ ﺧﺎﺹ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺎﻥ ﺷﻮﻧﺪ.ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺷﺎﯾﻊ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ
* ﭘﻨﯽ ﺳﯿﻠﯿﻦ ﻭ ﺁﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻫﺎﯼ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺁﻥ (ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﺘﺎﻻﮐﺘﺎﻡ)
* ﺁﻧﺘﯽ ﺑﯿﻮﺗﯿﮏ ﻫﺎﯼ ﺣﺎﻭﯼ ﺳﻮﻟﻔﺎﻧﺎﻣﯿﺪﻫﺎ (ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺳﻮﻟﻔﺎ Sulfa Drugs)
* ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺿﺪ ﺍﻧﻌﻘﺎﺩ
* ﺁﺳﭙﺮﯾﻦ، ﺍﯾﺒﻮﭘﺮﻭﻓﻦ ﻭ ﺳﺎﯾﺮ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺿﺪ ﺍﻟﺘﻬﺎﺑﯽ ﻏﯿﺮﺍﺳﺘﺮﻭﺋﯿﺪﯼ
* ﺩﺍﺭﻭﻫﺎﯼ ﺷﯿﻤﯽ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽﺗﺸﺨﯿﺺ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ
ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻭ ﺁﻟﺮﮊﯼ
ﺑﻪ ﯾﮏ ﺩﺍﺭﻭ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﻪ ﭘﻨﯽ ﺳﯿﻠﯿﻦ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺭﺍﯾﺞ ﻭ ﻣﻮﻓﻖ ﺩﺭ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺩﺍﺭﻭﯼ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺯﺍ ﺩﺭ ﻓﺮﺩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺍﺯ ﺭﻭﺵ ﻫﺎﯼ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻭ ﺧﻮﻧﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻮﺍﺩ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺯﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺁﻟﺮﮊﯼ ﺑﻪ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺩﺍﺭﻭﻫﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﻮﺩ. ﺑﺮﺍﯼ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺷﻬﺎﯼ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﻭ ﺧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭ ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﻫﺎﯼ ﺭﺍﯾﺞ ﺧﻮﻧﯽ ﻭ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﯿﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﺁﻟﺮﮊﯾﮏ
ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ.