کشف ستارۀ سیاره خوار

[کــــــــــⓐرمَن]

یک تیم تحقیقاتی به رهبری اخترفیزیکدانان دانشگاه پرینستون یک جفت ستارۀ خورشید مانند ِ درخشان به نام های HD 240430 و HD 240429 را کشف کردند که از لحاظ کفایت مواد شیمیایی تفاوت قابل توجهی با یکدیگر دارند. بر اساس پژوهش این تیم، یکی از این دو ستاره – HD 240430 (با نام مستعار کرونوس) – علائمِ خوردن ۱۵ سیارۀ سنگی با جرم زمین را نشان می دهد.

سومیونگ اوه، اخترفیزیکدان دانشگاه پرینستون و نویسنده ارشد این مطالعه گفت: «ستاره HD 240430 که بر اساس افسانه یونانی تیتانِ کودک خوار «کرونوس» لقب گرفته واضح ترین و چشمگیر ترین نمونه از یک ستارۀ خورشید مانند است که سیارات را می بلعد.» دکتر دیوید هوگ از موسسه فلاتیرون(Flatiron) افزود: «حتی اگر خورشید ما کل منظومۀ شمسی داخلی را می خورد، ناهنجاری که در کرونوس می بینیم وجود نداشت.»



ستاره های کرونوس و HD 240429 (با نام مستعار کریوس) اعضای یک سیستم دوتایی گسترده هستند. این ستارگان که در فاصلۀ ۳۲۶ سال نوری از زمین قرار دارند، طبق براورد دانشمندان حدود ۲ سال نوری با یکدیگر فاصله دارند؛ این یعنی آنها به ندرت هر ۱۰ هزار سال به دور یکدیگر می چرخند. هر دو ستاره ۴ میلیارد سال قدمت دارند و همانند خورشید، هر دوی آنها ستارگان نوع G به رنگ زرد هستند.



این ستارگان دوتایی تقریبأ دوقلوهای همسان هستند. هرچند، “کرونوس” و “کریوس” آرایش های شیمیایی خیلی متفاوتی دارند، مثلأ بزرگترین اختلاف آنها در محتوای فلزی سیستم دوتایی است که تحت مطالعه قرار دارد. وی گفت: «کلید کشف آنها در ابتدا در این مسئله نهفته بود که باید تأیید می شد آنها یک جفتِ جداگانه هستند و دوم اینکه الگوی کفایت شیمیایی غیرعادی “کرونوس” باید مشاهده می شد. جفت ستارگان متحرک دیگر مواد شیمیایی مختلفی دارند، اما هیچکدام به اندازۀ “کرونوس” و “کریوس” چشمگیر نیستند»
در عکس بالا ستارۀ سیاره خوار HD 240430 و دوقلوی آن ۲۴۰۴۲۹ تقریبأ ۳۲۶ سال نوری با زمین فاصله دارند.



وی افزود: «بیشتر ستاره های غنی از فلز مثل “کرونوس” دارای عناصر دیگری هستند که به یک میزان ارتقا پیدا کرده اند، درحالی که “کرونوس” عناصر فَرارِ زیادی دارد که باعث می شود در محیط کلی الگوهای کفایت ستاره ای شگفت انگیز باشد.» به عبارت دیگر، “کرونوس” به طرز عجیبی دارای سطح بالایی از ماده معدنیِ تشکیل دهنده سنگ است: مثل منیزیم، آلومینیوم، سیلیسیم، آهن، کروم و ایتریم، بدون سطح بالایی از ترکیبات فرار – ترکیباتی که اغلب به شکل گاز، اکسیژن، کربن، نیتروژن و پتاسیم وجود دارند.



سومیونگ اوه گفت: «کرونوس در خارج از هنجار کهکشانی وجود دارد و از آنجایی که دارای یک همراه ستاره ای است که ما را قادر می سازد این دو را با هم مقایسه کنیم.» اوه و همکارانش ادعا می کنند که تغییر در ترکیب بندی “کرونوس” پس از عبور در نزدیکی یک ستارۀ دیگر ایجاد شده است. آنها توضیح دادند: «فعل و انفعالات گرانشی با ستاره عبوری مدارهای سیارات در دورترین نقطۀ “کرونوس” را بسط دادند به گونه ای که در عبور از سیستم سیاره ای داخلی نابود شدند. در واقع گرانش ِ آنها به نوبت سیارات ِ داخلی سنگی را در مسیر بدون بازگشت به سمت این ستاره هدایت کرد. دو قلوی کرونوس، کریوس، یا از ستارگان دیگر دور مانده به گونه ای که سیستم سیاره هایش دست نخورده باقی مانده، یا سیارات سنگی ِ کمتری برای خوردن داشته است.» جزئیات این تحقیق در arXiv.org قابل دسترس است.