خود درمانی ممنوع!

[eɴιɢмαтιc]

آنتی‌بیوتیک‌ها از داروهایی هستند که آمار مصرف بالایی دارند. اکثر مردم در مورد عوارض مصرف زیاد یا نادرست این داروها اطلاعات ندارند و با اطلاعات ناقص اقدام به مصرف خودسرانه‌ی آنها می‌کنند و همین امر موجب ایجاد بیماری‌های جدید و باکتری‌های مقاوم به این داروها شده است.


سازمان سلامت جهانی (World Health Organisation) به تازگی اطلاعاتی در مورد مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها منتشر کرده و به منظور اطلاع‌رسانی برای مصرف بهتر این داروها، نکاتی را گوشزد کرده است. طبق آمار این سازمان، سالانه ۷۰۰ هزار نفر در اثر مقاومت باکتری‌ها در برابر این داروها جان خود را از دست می‌دهند و در صورتی که اقدام مناسبی در این مورد صورت نگیرد، این آمار تا سال ۲۰۵۰ به ۱۰ میلیون نفر خواهد رسید. تعدادی از نکاتی که سازمان سلامت جهانی منتشر کرده است عبارتند از:

۱. آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت مصرف صحیح نیز منجر به ایجاد مقاومت باکتریایی خواهند شد

یکی از خاصیت‌های تکاملی باکتری‌ها، مقاومت در برابر حملات شیمیایی است که از سوی باکتری‌های دیگر یا انگل‌ها صورت می‌گیرد. در زمان مصرف آنتی‌بیوتیک، مقدار زیادی از باکتری‌های مضر کشته می‌شوند اما تعدادی از آنها در برابر این حمله مقاومت می‌کنند و حتی ژن‌های مقاوم را از باکتری‌های دیگر گرفته و از آنها استفاده می‌کنند.

 بعد از حمله‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها، باکتری‌های مقاوم می‌توانند باعث ایجاد بیماری جدید در فرد شوند یا به صورت دسته‌جمعی بر روی پوست و سطح بدن فرد جمع شوند. همین باکتری‌ها می‌توانند به راحتی به فرد دیگر منتقل شوند و این امر یکی از مهم‌ترین دلایل انتقال بیماری‌ها بخصوص در افرادی است که در سازمان‌های درمانی کار می‌کنند. به همین دلیل، مصرف صحیح آنتی‌بیوتیک‌ها نیز عوارضی هرچند جزئی دارد و می‌تواند موجب بروز بیماری‌های جدید در افراد شود.

۲. بدن شما در برابر آنتی‌بیوتیک مقاوم نمی‌شود بلکه باکتری مقاوم می‌شود

برخی افراد تصور می‌کنند مقاومت باکتریایی در ساختار بدن بوجود می‌آید این در حالی است که این مقاومت در ساختار ژنتیکی باکتری‌ها بوجود می‌آید و هنوز روشی برای مقابله با این مقاومت پیدا نشده است.

۳. آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان سرماخوردگی مناسب نیستند

همان‌طور که از نام این داروها بر می‌آید، آنتی‌بیوتیک‌ها تنها برای درمان بیماری‌هایی که بوسیله‌ی باکتری ایجاد می‌شوند مفید هستند. این در حالی است که عامل بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، ویروس است. مصرف خودسرانه‌ی آنتی‌بیوتیک برای درمان این بیماری‌ها، علاوه بر آن که عوارض جانبی زیادی برای بدن فرد دارد، باعث افزایش مقاومت باکتریایی در سطوح بزرگ‌تر جامعه نیز می‌شود.

طبق آمار منتشر شده از ۱۲ کشور مورد مطالعه توسط سازمان سلامت جهانی، ۶۴ درصد افراد به اشتباه تصور می‌کنند که آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان سرماخوردگی مناسب هستند. طبق این آمار، اکثر افراد به علت سفارشات غلط پزشکان و پرستاران به این باور رسیده‌اند. آمار دیگر از این قرار است که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته است. در سرشماری انجام گرفته مشخص شد که ۴۲ درصد افراد در این کشورها در یک ماه گذشته، آنتی‌بیوتیک مصرف کرده‌اند و این در حالی است که این آمار در کشورهای توسعه‌یافته ۲۹ درصد است.

۴. دوره‌ی درمان این داروها را کامل کنید

برخی افراد با مشاهده‌ی اولین علائم بهبودی، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را قطع می‌کنند. علائم بهبود بدن قبل از درمان کامل و از بین رفتن بیماری باکتریایی خود را نشان می‌دهند و این در حالی است که هنوز باکتری‌ها به طور کامل از بین نرفته‌اند و در صورتی که قبل از کامل شدن دوره‌ی درمان، مصرف دارو را قطع کنیم یا از مقدار آن کم کنیم، باکتری‌ها با قدرت بیشتری به تکثیر ادامه خواهند داد. البته اگر اشتباها برای درمان یک بیماری ویروسی از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کنید، بهتر است طول دوره‌ی درمان را تا حد امکان کاهش دهید.

۵. آنتی‌بیوتیک‌ها را تنها با دستور پزشک مصرف کنید

این نکته، مهم‌ترین عنوان این لیست است. افراد نباید در هیچ شرایطی بدون دستور پزشک اقدام به مصرف این داروها کنند. برخی افراد، داروهایی که از قبل برای بیماری دیگر تجویز شده را مصرف می‌کنند که ممکن است تاریخ مصرف آنها گذشته باشد و باعث ابتلا به بیماری‌های خطرناک‌تری شود. برخی دیگر نیز بدون توجه به بیماری، هر نوع آنتی‌بیوتیکی را مصرف می‌کنند که این امر نیز ممکن است خسارات جبران‌ناپذیری داشته باشد و کمترین ضرر آن، ایجاد مقاومت باکتریایی در بدن است.

۶. حتی مصرف یک دوره آنتی‌بیوتیک نیز می‌تواند باعث ایجاد مقاومت باکتریایی شود

تصور غلط این است که تنها با مصرف چندباره و دوره‌های درمانی متعدد، مقاومت باکتریایی در بدن ایجاد می‌شود. در صورتی که حتی با یک بار دوره‌ی درمان این داروها نیز می‌توان مقاومت باکتریایی را در بدن ایجاد کرد یا باعث تغییر در ساختار باکتری‌های مفید و حیاتی بدن شد.

۷. جامعه‌ی پزشکی در برابر این مشکل مسئول است

شاید یکی از مهم‌ترین دلایل مصرف اشتباه آنتی‌بیوتیک‌ها در جهان، مشاوره‌ی نادرست پزشکان و پرستاران در مورد این داروها باشد. علاوه بر پزشکانی که به اشتباه این داروها را برای بیماری‌های ویروسی تجویز می‌کنند، عدم اطلاع‌رسانی آنها به بیماران نیز می‌تواند باعث ایجاد این رفتار در افراد شود. پزشکان باید با دقت و حساسیت زیاد، بیماران را از عوارض جانبی این داروها مطلع کنند.

هرچند که آنتی‌بیوتیک‌ها جزو مهم‌ترین داروها در درمان بیماری‌های باکتریایی هستند، مصرف نادرست آنها می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری برای فرد و اجتماع داشته باشد. به همین دلیل است که امر آموزش و اطلاع‌رسانی جهانی در مورد این داروها، یکی از مسائل اصلی سازمان‌های جهانی سلامت شده است.