تاثیرات آلودگی صوتی بر سلامت انسان و چگونگی جلوگیری از آن

[•ДmịrHoSsiŋ•]

در جهان کنونی که سرعت حرف اول را می زند، توسعه فناوری ، مبنای پیشرفت صنایع و نقل و انتقالات است . با وجود وسایل نقلیه موتوری ، سرعت رسیدگی به امور افزایش یافته و مردم سریعتر به مقاصد خود می رسند. بنزین جایگزین زغال سنگ شده و صرف نظر از بحث اقتصادی درباره قیمت آن براحتی قابل دسترس است . همه شما از تاثیرات هوای آلوده ناشی از سوخت بنزین آگاه هستید و می دانید که مواد حاصل از این گونه سوختها با تنفس وارد بدن شده و با ورود به ریه و جریان خون مشکلاتی را در جسم ما ایجاد می کند؛ اما ما در این مقاله قصد داریم به آلودگی صوتی محیط و سر و صدای ناشی از کثرت خودروها و ترافیک در کنار راه حل با استفاده از عایق صوتی بپردازیم که نظر شما را به آن جلب می کنیم . قدرت شنوایی یکی از موهبت های الهی است که با توسعه فناوری به آن آسیب هایی زده ایم حتما می پرسید چرا و چگونه ؟
افرادی که در شهرهای بزرگ زندگی می کنند، وقتی در تعطیلات و آخر هفته به خارج از شهر پناه می برند، منظور ما را متوجه می شوند. در خیابان ها بر اثر عبور و مرور زیاد خودروها سر و صداهایی ایجاد می شوند که بخشی از آنها نامحسوس و بخشی محسوس و قابل توجه هستند. سر و صدا می تواند در ارتباطات کلامی افراد اختلال ایجاد کند. تحقیقات دانشمندان نشان داده که در محیطهای اجتماعی عادی افراد از فاصله ۲تا ۴متری با یکدیگر صحبت می کنند. در چنین شرایطی ، صدای زمینه نباید بیشتر از ۵۵تا ۶۰دسی بل باشد. در محیطهای تفریحی و زمین بازی افراد از فاصله ۵تا ۱۰متری با یکدیگر صحبت کرده و در چنین شرایطی صدای زمینه نباید بیشتر از ۴۵تا ۵۵باشد. برای درک صحبت های طرف مقابل همیشه باید صدای گفتگو بالاتر ازصدای زمینه محیط باشد و منظور از صداهای گفتگو نیز محاوره ، صحبت کردن با تلفن یا سخنرانی در یک اجتماع است . به همین منظور افراد سعی می کنند در محیطهای شلوغ و پر سر و صدا، بلندتر صحبت کنند و در فضای خیابان ها صدای زمینه به بلندی ۷۸دسی بل است .
حالا خودتان تصور کنید که در چنین شرایطی ، افراد باید چقدر بلند صحبت کنند. از طرف دیگر، ایجاد صدای بلند پیامدهای روحی و روانی زیادی به دنبال دارد که چند مورد از آنها عبارتند از:عوارض جسمی آلودگی صوتی برای بلندتر صحبت کردن به ماهیچه ها فشار بیشتری وارد می شود. وقتی افراد فشار بیشتری به خود وارد می کنند تا بلندتر صحبت کنند، ضربان قلب افزایش می یابد. با تغییر در ضربان قلب ، رگهای خونی تحت تاثیر واقع شده و در بیشتر موارد رنگ پوست تغییر می کند. وقتی چنین مسائلی ایجاد شد، سلولهای عصبی تحت تاثیر واقع شده و واکنش نشان می دهند. ظرفیت روحی و تحمل افراد کاهش یافته و بسرعت برافروخته ، عصبانی و کم تحمل می شوند. با کوچکترین مساله ای با یکدیگر درگیر شده و به روابط سالم اجتماعی خدشه وارد می شود. بر طرز فکر و تلقی افراد تاثیر گذاشته و موجب سوئتفاهم در ارتباطات کلامی می شود.

یکی از مهم ترین فاکتور ها برای انتخاب شغل ، بررسی کردن وضعیت محل کار از لحاظ سازگار بودن با شماست. مسائلی مانند وجود سر و صدای بیش از حد می تواند باعث ایجاد مشکلات روحی و جسمی در شما شود. حتی در شرایطی باعث ناشنوایی حسی – شنوایی در شما می شود.
سر و صدا شایع ترین عامل زیان آور محیط كار است . حداكثر سر و صدای مجاز در محیط كار در یك شیفت ۸ ساعته، ۸۵ ۹۰ dB می باشد . صوت بیش از حد مجاز سبب ناشنوایی های حسی، عصبی و یا هر دو می گردد . افزایش فشار، قند و كلسترول خون، اضطراب، ناراحتی عصبی و اختلالات شنوایی در كودكانی كه مادرانشان به هنگام بارداری در معرض سر و صدای بیش از حد مجاز بوده اند، از دیگر اثرات سوء آن بر سلامت انسان می باشد . برخی فلزات سنگین، حلال ها، آفت كش ها و سایر مواد شیمیایی نیز سبب كاهش شنوایی حسی عصبی می گردند . ناشنوایی شغلی به هر گونه ناشنوایی جزیی یا كلی در یك یا هر دو گوش كه در زمان اشتغال فرد و به علت آن ایجاد شده باشد، اطلاق می گردد . عوامل متعددی در ایجاد ناشنوایی شغلی موثرند كه حوادثی همچون ضربه به سر، افتادن از بلندی، برخورد اجسام تیز به جمجمه، انفجار، اصابت پلیسه یا تراشه فلز گداخته به پرده و مجرای گوش، تماس با برخی فلزات و مواد شیمیایی و سرو صدای بیش از حد مجاز، از آن جمله اند . كاهش شنوایی ناشی از سر و صدای بلند، شایع ترین و مهم ترین علت كاهش شنوایی است كه اغلب در محیطی با شدت صوت ۸۵ ۹۰ dB و بعد از گذشت سالها ایجاد می شود . كاهش شنوایی ناشی از سر و صدا، به عوامل گوناگونی بستگی دارد كه شدت صوت، مدت تماس و حساسیت فردی از مهم ترین آنها به شمار می آیند . حد مشخص و واضحی برای شدت صوت زیان آور وجود ندارد و سر و صدای مجاز در محیط كار یك برآورد آماری است كه به طور معمول برای حفاظت شنوایی ۹۰ درصد شاغلین تعیین می گردد . طبق استاندارد اداره ایمنی و سلامت كار در آمریكا، حداكثر سر و صدای مجاز در محیط كار در یك شیفت ۸ ساعته ۹۰dB می باشد . كاهش شنوایی ابتدا در حوالی فركانس ۴ هزار هرتز بروز می كند . متاسفانه قبل از آن كه بیمار متوجه شود (به فركانس های گفتاری برسد) آسیب قابل توجهی ایجاد شده است . این كاهش شنوایی از دو مرحله عبور می كند : مرحله اول كه برگشت پذیر و موقتی است و مرحله دوم كه برگشت ناپذیر و دائمی است . چون اكثر قوانین كار، آخرین كارفرما را مقام مسئول مشكلات قلمداد می كنند و دعواهای قانونی و ادعاهای خسارات فراوانی در این زمینه مطرح می شود، لذا كارخانه ها، بر آزمون های شنوایی قبل از استخدام تاكید می ورزند . كسی كه در محیط پر سر و صدا كار می كند باید مرتب معاینه شود . معاینه باید حداقل پس از ۱۴ساعت مرخصی انجام شود تا موارد كاهش شنوایی موقتی باعث تشخیص غلط كاهش شنوایی دائمی و برگشت ناپذیر نشود . كاهش شنوایی ناشی از سر و صدا، ابتدا خود را به شكل وز، وز گوش و (نه كاهش شنوایی) بروز می دهد، بنابراین در صورتی كه صدا بیش از۸۵dB در ۸ ساعت شیفت كاری باشد باید برنامه پیشگیری از افت شنوایی به كار رود . برنامه پیشگیری از كاهش شنوایی شامل موارد زیر است : اندازه گیری صدا (اولین قدم در برنامه حفاظت شنوایی)، تعیین منابع تولید صدا و اندازه گیری سر و صدای محیط با یا بدون عایق صوتی كه توسط كارشناسان بهداشت حرفه ای انجام می پذیرد . اقدامات پیشگیری مهندسی و اجرایی : در مرحله اول طراحی، دستگاهها و ابزار پر سر و صدا باید به شكلی تغییر یابند كه آلودگی صوتی كمتری ایجاد نمایند . به عنوان مثال برای اتصال قطعات، به جای پرچ كردن، از جوش دادن آنها استفاده كرد . كار گذاشتن صدا خفه كن (muffler) در دستگاهها، به كارگیری مواد میرا كننده (Damping) برای سطوح مرتعش و یا محصور نمودن دستگاههای پر سر و صدا به جهت محافظت از سایر افراد شاغل در كارگاه، نمونه هایی از روش كنترل مهندسی می باشند . تعمیر و نگهداری مداوم و منظم ابزار، تجهیزات و دستگاهها موجب می گردد كه صداهای اضافی ناشی از سستی و فرسودگی كاهش یابد . با وجود این كه بهترین روش كنترل سر و صدا به كارگیری اقدام های مهندسی است، گاهی این اقدام ها به علت كاستی های تكنولوژی و یا هزینه زیاد عملی نمی باشد . به این صورت باید روشهای اجرایی را به كار بست و مدت زمان قرار گرفتن كارگر در محیط پر سر و صدا را كاهش داد . و یا با ایجاد شیفت در گردش در بخش های مختلف كارخانه از توقف طولانی یك كارگر در مكان پر سر و صدا جلوگیری كرد . آموزش و تعلیم : در راستای موفقیت یك برنامه پیشگیری باید آثار زیان آور سر و صدا بر سلامتی انسان به مدیران و كارگران تفهیم گردد .یکی از راه حل هایی که می توانید ساختمان های آماده را عایق کنید، استفاده از مواد عایق صوتی در کف، دیوارها و سقف است. برای عایق شدن صوتی باید هم از موادی استفاده کرد که انرژی صوتی صداهای بیرون را کاهش دهد و هم از جنس هایی بهره برد که جذب کننده صوت هستند. پشم سنگ، کنف، عایق های سربی، کاشی های سلولزی، اندودهای آکوستیکی و اسفنج پلی استایرن از موادی هستند که هم جاذب صدا و هم کاهش دهنده انرژی صوتی است. این مواد برای استفاده در داخل دیوارها و کف استفاده می شوند اما ورقه هایی از برخی از آنها نیز در بازار وجود دارد که روی دیوارها نصب می شوند. برای مثال، کسانی که می خواهند در خانه تمرین موسیقی کنند، از این عایق ها روی دیوارهای اتاق خود استفاده می کنند.

استفاده از تجهیزات حفاظت شنوایی بهترین وسیله ای است كه باید كاملاً اندازه باشد و كارگر به طور مرتب از آن استفاده كند . به طور كلی این تجهیزات به سه نوع تقسیم می گردند :


الف: Ear Plug : معمول ترین وسیله حفاظت شنوایی در میان كارگران است . استفاده راحت و ارزان بودن از ویژگیهای آن می باشد . گاهی كارگران از گلوله های پنبه ای یا پشمی به جای Ear Plug استفاده می كنند كه متاسفانه كارآیی ندارد .


ب: Canal Cap : این وسیله، تنها دهانه مجرای گوش را می پوشاند


ج: Ear Muff : وسیله ای از جنس پلاستیك و لاستیك با دو صفحه بزرگ اسفنجی است كه روی هر دو گوش را كاملاً می پوشاند . قابل شست و شو بوده و برخلاف Ear Plug به سهولت گم نمی شود و یكبار مصرف نیست . مشكل اندازه نبودن برای مجاری گوش را ندارد، اما به هنگام كار سنگین و در هوای گرم مرطوب به كار بردن آنها مشكل است . ۳ تا ۶ ماه پس از استخدام فرد در یك فضای پر سر و صدا، باید سنجش و ارزیابی مرتب شنوایی انجام شود و با آزمون اولیه مقایسه گردد . ثبت اطلاعات : نتایج سنجش شنوایی پیش از استخدام و دوره ای، هم چنین اطلاعات مربوط به سر و صدای محیط كار به منظور رعایت ضوابط طبی و قانونی باید در پرونده پزشكی كارگر ثبت گردد .
شیوه های کنترل سر و صدا:


۱-کاهش سروصدا: سد کردن مسیر عبور امواج صوت با استفاده از فاکتورهای فاصله و قرار دادن اشیاء حایل در مسیر صوت.


* فاصله(distance):تراکم انرژی امواج صوتی با پراکندگی و انتشار صدا ،کاهش می یابد.بنابراین افزایش فاصله میان منبع سروصدا و شنونده باعث کاهش شدت صوت میگردد.شدت صوت با مجذور فاصله شنونده از منبع صوت نسبت عکس دارد.


۲-جذب سر و صدا: تبدیل و تغییر شکل امواج صوت با مهار پژواک،انعکاس صدا وتشدید صدا(رزنانس).


* میرایی(damping): در این روش ارتعاشات صوتی به انرژی گرمایی تبدیل میگردند. عبور امواج از چندین لایه از مواد با چگالی متفاوت باعث میرایی صوت میگردد. مثل استفاده از میرا کننده ها یی همچون فوم. فلز سرب نیز باعث میرایی سر و صدا میگردد.


۳-حذف فعال صدا(noise cancellation): این روش یک ابداع مدرن است. ابتدا یک میکروفن صداهای محیط را جمع آوری میکند، سپس توسط رایانه امواج دریافتی تحلیل گردیده و امواج صوتی ای که ۱۸۰ درجه از فاز امواج دریافتی متفاوت است از طریق بلندگوی سیستم خارج میگردد. این عمل باعث پدید آمدن تداخل مخرب و حذف سروصدای آزاردهنده میگردد.


چگونه از گوش خود در برابر سر و صدا حفاظت کنیم:
۱-قرار گیری در معرض سر و صدا را به حداقل رسانید. در کنسرت ها، تالارهای سخنرانی و یا میهمانی ها کنار بلندگوها نشینید. چنانچه موسیقی دان میباشید، همیشه از حفاظ گوش استفاده کنید.
۲-حجم صدا را کاهش دهید. چنانچه از هدست و یا هدفن استفاده میکنید، و یا در یک فضای محبوس به موسیقی گوش میدهید (داخل اتومبیل) حجم صدا را کاهش دهید. اگر دوست شما که در ۹۰ سانتی متری شما ایستاده قادر به شنیدن صدای موسیقی از هدست و یا هدفن شما میباشد، صدای موسیقی شما یقینا بسیار بالاست.
۳-هنگام خرید لوازم منزل،اسباب بازی و وسایل برقی نوع کم سر و صدای آنها را انتخاب کنید.
۴-در مکانهای پر سر و صدا حتما از پلاک های گوش و یا گوشی ها استفاده کنید.
۵-استفاده از پنجره های دوجداره، سقفها و دیوارهای آکوستیک، پرده های قطور جلوی پنجره ها، پوشاندن کف با فرش و یا موکت سروصدای داخل و خارج خانه را کاهش دهند.
۶-بی جهت بوق خودرو را به صدا در نیاورید، مگر درمواقع اضطراری.
۷-سر و صدای حیوانات خانگی خود را کنترل کنید.
۸-دیگران را نسبت به خطرات سر و صدای بلند آگاه سازید.
۹-موتور خودرو، تهویه مطبوع و سایر لوازم برقی را در وضعیت مناسب نگهداری کنید و در صورت لزوم به تعمیر آنها بپردازید.
۱۰-هنگام گوش کردن به صدای موسیقی، تلویزیون و یا رادیو مراعات حال همسایگان خود را نیز بکنید.
۱۱-چنانچه در محیطهای پرسروصدا زندگی میکنید و یا مشغول به کار میباشید، بطور مرتب تست سنجش شنوایی را صورت دهید.
۱۲-جای استفاده از گوشی های هدفن (آنهایی که درون کانال گوش قرار میگیرند)، از هدست استفاده کنید .