چگونه به فرد معتاد کمک کنیم؟

[L²evi]

خیلی از خانواده هایی که یکی از اعضای آنها گرفتار سوءمصرف مواد است و می خواهد این سوءمصرف را کنار بگذارد، نمی دانند باید با چه کلام و رفتاری با او برخورد کنند تا بتواند دوران سخت ترک را هرچه سریع تر و ساده تر پشت سر بگذارد. به همین دلیل در این مطلب، اشاره ای به ادبیات و نوع رفتار با افرادی که قصد ترک سوءمصرف مواد مخدر یا محرک را دارند، خواهیم داشت.




با او همدلی کنید

افرادی که تصمیم به ترک مواد می گیرند، نیاز زیادی به همدلی خانواده خود دارند. همدلی به معنای توانایی در درک رنج، درد و حتی شادی فرد مقابل است. این همدلی باید به مرور زمان، به حمایت کلامی و رفتاری اعضای خانواده تبدیل شود. یعنی هرکاری یا حرفی که انگیزه فرد برای ترک را تشدید و تقویت می کند، نباید از طرف خانواده دریغ شود. به عبارت ساده تر، تمام اعضای خانواده باید در مسیر ترک مواد، همراه و موید کار فردی باشند که سوءمصرف دارد. مثلا مدام به او یادآور شوند از اینکه تصمیمش برای کسب دوباره سلامت را می بینند، خیلی خوشحال هستند و در این راه، هر کمکی که از دستشان بربیاید برای او انجام می دهند. در عین حال، خانواده ها باید حواسشان باشد که گرفتار امتیازدهی های غیرموجه برای ترک نشوند و از روش باج دهی برای ترک، استفاده نکنند.

صحبت با فردی که می خواهد سوءمصرف مواد را ترک کند، بسیار حساس است و شما باید حرف های خود را قبل از بیان، کاملا در ذهنتان مرور کنید تا نوع کلامتان به گونه ای نباشد که به شخصیت فرد، توهین شود. گفتار، کردار و رفتار اطرافیان، نباید شخصیت این افراد را در هر مرحله ای از ترک، زیر سوال ببرد. باید با سوءمصرف مواد در چنین افرادی برخورد کرد نه با شخصیت آنها. به طور کلی، حرف ها و برخوردهایی که شخصیت فرد را نشانه می گیرند، باعث ایجاد نوعی مقاومت برای ترک در او می شوند زیرا احساس می کند هویت و شخصیت او زیر سوال رفته است. این در حالی است که اگر توجه و تمرکز خود را معطوف به بیماری و مشکل فرد و نه خود او، کنید، امکان موفقیت در ترک، بالاتر می رود. به همین دلیل بهتر است خانواده هایی که یکی از اعضای آنها تصمیم به ترک مواد مخدر دارد، با یک مشاور در این زمینه صحبت کنند تا بدانند چگونه باید با بیمار خود رفتار کنند تا بهترین نتیجه را بگیرند.

حساب گناه و گناهکار از هم جداست

اعتیاد، یک گناه و خطای بزرگ و نابخشودنی است که هم به خود فرد و هم به جامعه و خانواده اش، آسیب می رساند. با این حال، حساب اعتیاد از حساب کسی که در دام اعتیاد گرفتار شده، کاملا جداست؛ یعنی با اینکه موضوع اعتیاد، امری قابل بخشش و گذشت نیست، اما فردی که گرفتار آن شده، کاملا بخشودنی است و در این مورد باید، حساب گناه و گناهکار را از هم جدا کرد. خطاکار و گناهکار، کاملا قابل بخشش هستند و باید این مساله را در نوع کلام و رفتار خود، رعایت کرد. خانواده ها، نباید با کلام هیجانی و عاطفی شدید، فرد گرفتار را تخریب کنند.

مثلا بیان عبارت هایی مانند «تو اصلا آدم نیستی»، «تو درست شدنی نیستی» و.... در هر مرحله ای از ترک، باعث زیر سوال رفتن شخصیت و هویت فرد می شود و کار ترک او را دچار اختلال می کند. به عبارت ساده تر، استفاده از لحن و کلام نادرست و نابجا، فرد را به کسب موفقیت در ترک مواد، بدبین می کند. با این حساب، خانواده ها باید ابتدا خودشان شخصیت قوی و محکمی داشته باشند تا بتوانند به هدف نهایی شان برسند. آنها باید بدانند درمان اعتیاد، درمانی طولانی است و تنها به دارودرمانی محدود نمی شود، بلکه حمایت همه جانبه عاطفی و روانی خانواده فرد را هم می طلبد.

تغییرات را به رویش بیاورید

هرچند افراد گرفتار در دام مخدرها و محرک ها، از انواع مختلف تیپ های شخصیتی هستند اما می توان گفت معمولا بیشتر آنها، جزو ایده آل گرا ها محسوب می شوند و انتظار بالایی از زندگی دارند. از طرف دیگر، تحمل ناکامی در این افراد هم پایین است و چندان واقع بین نیستند بنابراین رفتار و کلام اطرافیان باید به گونه ای باشد که برای شروع ترک، حین ترک و بعد از ترک، واقع بینی را در آنها تقویت کند و تحمل ناکامی را در آنها بالا ببرد. باید بازخورد موفقیت های این افراد را به آنها داد.

مثلا اگر همسر، فرزند یا هرکدام از اعضای خانواده شما، تصمیم به ترک گرفتند و مدتی تجربه پاکی را پشت سر گذاشتند، حتما به او بگویید «تو چقدر بهتر شدی»، «چقدر رنگ و رویت بهتر شده»، «چقدر دوست داشتنی تر شدی» و... بیان این جملات، می تواند به فرد بفهماند دیگران متوجه تغییرات مثبت او شده اند و همین مساله، اثر روانی بسیار مثبت و انگیزه بخشی برای او خواهد داشت. البته، خانواده ها باید انتظار لغزش های احتمالی در ترک را هم داشته باشند و در برابر این لغزش ها با گفتن عبارت هایی مانند «دیدی تو درست شدنی نیستی»، واکنش نشان ندهند. خانواده باید برای ترک، صبر و تحمل داشته باشند و کمی به بیمار خود، فرصت و اعتماد بدهند. از این رو، شرکت در جلسات خانواده درمانی به خانواده تمام افراد گرفتار در دام اعتیاد، توصیه می شود. درنهایت، می توان اینطور نتیجه گرفت که لحن کلام و نوع رفتار ما می تواند نتیجه مستقیمی در تسریع روند ترک یکی از اعضای خانواده مان داشته باشد. این افراد، به تقویت اعتمادبه نفس، حمایت روانی، حمایت کلامی و همدلی برای ترک نیاز دارند.