چگونه فرهنگ سازی کنیم

[L²evi]

در بسیاری از موارد بخصوص در مباحث اجتماعی و در سخنرانی ها شنیده می شود که باید برای رفع فلان مشکل فرهنگ سازی کرد. اما معمولا کمتر به این مبحث می پردازند که چگونه باید فرهنگ سازی کرد یا اصولا یک فرهنگ چگونه بوجود می آید. در مبحث قبلی خود به فرهنگ و اهمیت آن در اندیشه امام خمینی (ره) پرداختیم و در این مبحث قصد داریم به چگونه بوجود آمدن و یا چگونه فرهنگ سازی کردن بپردازیم. ولی قبل از اینکه به این مبحث بپردازیم ابتدا نیاز داریم به تعریفی از فرهنگ.

تعریف فرهنگ: در مورد فرهنگ تعاریف متعددی آمده که اگر بخواهیم یک تعریف جامع از میان این خیل عظیم تعاریف متعدد داشته باشیم می توان گفت فرهنگ عبارت است از:

«مجموعه ای از نوع نگرش ها، باورها و اعتقادات، ارزش ها و آداب و رسوم و عادات و عرف ها».
حالا با توجه به تعریف فوق الذکر بهتر می توان به روشها و چگونگی کار در عرصه فرهنگی پی برد.

کار در حوزه فرهنگی:

حال باید به این موضوع بپردازیم چگونه باید در عرصه فرهنگی کار کرد. برای این کار هم نیاز است که به تعریف فرهنگ توجه شود در همین امر هم لازم است یک ترتیب بندی خاصی را رعایت کنیم که این امر را سعی داشتیم در تعریف فوق رعایت کنیم.


نوع نگرش (مبانی اندیشه):

این مسئله یکی از مهم‌ترین و اساسی ترین و ابتدایی ترین موضوع در بحث کار فرهنگی و مباحث و مناظرات است. برای مثال شما می خواهید با شخصی، در مورد موضوع رابطه با آمریکا صحبت کنید و یا حتی همین موضوع را در کرسی‌های آزاداندیشی داریم به یکباره مشاهده می‌شود طرف مقابل از مبحث کار و اشتغال و فقر و از این دست موضوعات و اینکه فلان اندیشه و آرمان شکم کسی را سیر نمی کند، را مطرح می‌کند خب شما نمی توانید باز همان حرف و طرز فکر خود را به طرف مقابل بقبولانید. اینجا باید با طرف مقابل روی مبانی اندیشه صحبت کنید یعنی در واقع ابتدا باید نوع نگرش و نگاه را اصلاح کنید. به قولی ایشان مشکل در جهان بینی و انسان شناسی و هدف خلقت انسان دارند شما تا این جهان بینی توحیدی و اسلامی یا بعبارتی این زیربنا را در فرد و گروه مقابل ایجاد نکنید نمی توانید در موضوع مطروحه به هدف پیش بینی شده دست یابید.


باورها و اعتقادات:

 در این مورد هم باید عرض کنم که زیربنای آن همان موضوع قبلی یا همان جهان بینی و انسان شناسی است. شما پس از مرحله اول نیاز دارید به ایجاد تئوری یا بعبارتی دیگر اثبات حقانیت مکتب اسلام. البته این را هم مد نظر داشته باشیم که در مرحله قبل باید نوع نگرشی که طرف مقابل در ابتدا داشته زیر سوال برده و آن را ابطال کرده باشید تا طرف مقابل نوع نگرش جدیدی را جایگزین آن مبانی اندیشه خود کرده باشد. در این مرحله هست که شما می‌توانید با بحث‌های علمی و کرسی‌های آزاد آزاداندیشی و از طرق دیگر به اهداف خود در حوزه فرهنگ و گفتمان سازی دست یابید.


ارزش ها:

 یکی از مراحل حساس دیگر در عرصه کار فرهنگی ایجاد ارزش ها و یا تغییر ارزش هاست. وقتی که شما در مراحل قبلی در نوع نگرش و جهان بینی و انسان شناسی طرف و گروه مقابل و اعتقادات و دانسته های آنها نفوذ کردید در این مرحله از طرق مختلف و بخصوص با کارهای نمایشی و هنری مثل مستند و فیلم و موسیقی و … می توانید مجموعه اعتقادات و باورهای مورد نظر را تبدیل به ارزش کنید. و در مورد ارزش هم باید بگویم که یک وجه تمایز و برتری خاصی که نسبت به اعتقاد و باورها دارد این است که ارزش دارای عمق بیشتری در فرد بوده و فرد یا گروه در مقابل ارزش های خود تعصب و غیرت بیشتری نشان می دهند و این هم برگرفته از همان عمق بیشتر است که در باورهای طرف یا گروه دارد.


آداب و رسوم و عادات و عرف ها:

در مرحله آخر فرهنگ سازی مبحث تبدیل یک سری مباحث و اعتقادات در حوزه های مختلف بخصوص حوزه عملی به عرف و عادات است. که این کار نیز از طریق انتقال پیام ها با شیوه های مختلف صورت می‌گیرد. برای مثال قرآن هم که کلام خداوند متعال است بحث هدایت را به طرق مختلف تحت عناوین مختلف و به روش های مختلف بیان فرموده برای مثال برای هدایت از روش هایی مثل ترساندن از طریق وعده عذاب و جهنم و بشارت به بهشت و نعمت های بهشتی و … یا بعبارتی خوف و رجا و همینطور با بیان مباحث علمی و عقلی و برهان و بیان سرگذشت ها و عبرت گرفتن از تاریخ و … دین خود را تبلیغ کرده است.