راهی به سوی روزی فراوان

[bOoOoOy]

همه می دانیم روزی هر انسانی در دست خداست، انسان با تلاش آن را به دست می آورد و اگر خداوند بخواهد این روزی را وسعت می دهد همان گونه که خداوند در قرآن کریم به این واقعیت اشاره کرده و می فرماید:«خداوند روزیش را بر هر کس بخواهد گشاده می دارد و بر هر کس بخواهد تنگ، چرا که او نسبت به بندگان آگاه و بینا است». [۱]با این که روزی ها به دست ذات اقدس الهی است، ولی باز از بندگانش خواسته که اهل انفاق و دستگیری از فقرا باشند و این را آزمونی برای آن ها قرار داده است؛ وگرنه برای او همه چیز ممکن است، او می خواهد به این وسیله انسان ها را تربیت کند و روح سخاوت و فداکاری و ازخودگذشتگی را در بنده هایش پرورش دهد.
اما در این میان شیطان که دشمن قسم خورده انسان است از ایجاد شدن چنین روحیه ای ترس و واهمه دارد و لذا با وسوسه هایش می خواهد جلوی این آرمان الهی را بگیرد و لذا هنگام انفاق انسان را به فقیر شدن و ...وسوسه می کند و خداوند از این اقدام شیطان پرده برداشته و در قرآن کریم فرموده است:«شیطان شما را به هنگام انفاق وعده فقر و تهیدستی می دهد و به زشتی ها دعوت می کند، ولی خداوند به شما وعده آمرزش و فزونی می دهد، خداوند قدرتش وسیع و به هر چیز داناست و به وعده خود وفا می کند.»[۲]خداوند در نخستین جمله می فرماید: هنگام انفاق یا ادای زکات، شیطان شما را از فقر و تنگدستی می ترساند؛ بخصوص اگر اموال خوب و قابل توجّه بخواهید انفاق کنید و چه بسا این وسوسه شیطانی مانع از انفاق و بخشش گردد و حتّی ممکن است در ادای زکات و خمس و سایر انفاق های واجب نیز اثر بگذارد.بنابراین، ترس از فقر و تهیدستی به یقین غلط است زیرا شیطان جز به باطل و گمراهی دعوت نمی کند.
اصولًا هر نوع فکر «منفی و بازدارنده» سرچشمه اش انحراف از فطرت و تسلیم در برابر وسوسه های شیطانی است، امّا هرگونه فکر مثبت و سازنده و آمیخته با بلند نظری سرچشمه اش الهامات الهی و فطرت پاک خداداد است.در نظر ابتدایی انفاق و بذل مال، چیزی جز «کم کردن» مال نیست و این همان نظر کوته بینانه شیطانی است، ولی با دقّت و دید وسیع واضح است که انفاق ضامن بقای جامعه و تحکیم عدالت اجتماعی و سبب کم کردن فاصله طبقاتی و پیشرفت همگانی می باشد و مسلّم است که با پیشرفت اجتماع افرادی که در آن اجتماع زندگی می کنند نیز در رفاه و آسایش خواهند بود؛ این همان نظر واقع بینانه الهی است.
خلاصه، در یک جامعه بدبخت نمی توان خوشبخت زندگی کرد. قرآن به این وسیله مسلمانان را توجّه می دهد که انفاق اگر بظاهر چیزی از شما کم می کند، در واقع چیزهایی بر سرمایه های شما می افزاید و هم از نظر معنوی و هم از نظر مادّی خوشبختی می آفریند. ضمناً از آیه استفاده می شود که یک نوع ارتباط میان «ترک نمودن انفاق» و «فحشاء» وجود دارد، البتّه اگر فحشاء به معنی بخل باشد ارتباط آن از این جهت است که ترک انفاق و بخشش های مالی، آرام آرام صفت «بخل» را که از بدترین صفات است در انسان نهادینه می کند و اگر فحشاء را به معنی مطلق گناه بگیریم باز ارتباط آن با ترک انفاق بر کسی پوشیده نیست، زیرا سرچشمه بسیاری از گناهان و بی عفّتی ها فقر و تهیدستی است![۳] به خاطر همین منافع زیبا است که خداوند ما را به بخشش و دستگیری از فقرا دستور داده است ولی با وجود آن که خدا ما را به انفاق کردن همه اموالمان فرمان نداده است، می بینیم باز هم بعضی از مردم بخل می ورزند و خداوند در این خصوص می فرماید:« شما همان کسانید که چون به انفاق کردن مال در راه خدا دعوت شوید، کسانی از میان شما خودداری می کنند و بخل می ورزند.»[۴] و این بخل و ترک انفاق، بدان سبب است که جان های خود را برای بخشندگی و عطا و فداکاری تربیت نکرده بودند و دوستی دنیا آنان را به خود جلب کرده بود و سخت به آن دلبستگی پیدا کرده بودند و در نتیجه چنان خیال می کردند که انفاق مال زیان و تاوان است، در صورتی که سود و بهره و غنیمتی بزرگ است.
خداوند در ادامه می فرماید:« و هر که بخل ورزد، نسبت به خود بخل ورزیده است.»[۵].چون اگر چیزی در راه خدا بدهد، چندین برابر آن را خدا به او می بخشد و رضایت و خرسندی او را نسبت به خودش که بزرگترین نعمت است به دست می آورد و چه زیانی بالاتر از محروم ماندن از چنین غنیمتی است که عبارت از پاداش خدا و خرسندی او از بنده است؟ و فرمان دادن خدا به انفاق دلیل بر نیازمندی او به آنچه مالک آنیم نیست، بلکه این همه برای نیازمندی شدید خودمان به رضوان و خرسندی خدا از اعمال ما است.«و خدا بی نیاز است و شما فقیران و نیازمندانید.»[۶] و چون فقیر و محتاجیم، پس بر ما واجب است که انفاق کنیم تا خدا به فضل خود ما را بی نیاز سازد.

پی‌نوشت‌ها:[۱]. «إِنَّ رَبَّکَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّهُ کانَ بِعِبادِهِ خَبِیراً بَصِیراً.». [اسراء آیه ۳۰].[۲]. «الشَّیْطَانُ یَعِدُکُمُ ا لْفَقْرَ وَیَأْمُرُکُم بِالْفَحْشَآءِ وَاللَّهُ یَعِدُکُم مَّغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلًا وَاللَّهُ وَا سِعٌ عَلِیمٌ». [سوره بقره آیه ۲۶۸]. [۳]. اسلام و کمک‏های مردمی، تالیف آیت‌ا... مکارم شیرازی ص: ۵۲ تا ۵۴». [۴]. «ها أَنْتُمْ هوُلاءِ تُدْعَوْنَ لِتُنْفِقُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَمِنْکُمْ مَنْ یَبْخَلُ...». [محمد آیه ۳۸]. [۵]. «وَ مَنْ یَبْخَلْ فَإِنَّما یَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ...». [محمد آیه ۳۸]. [۶]. «وَ اللَّهُ الْغَنِیُّ وَ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ ..». [محمد آیه ۳۸].