پناهگاه حيات وحش جزيره شیدور، هرمزگان

[✘ 2gнєтєя4єνєя ✘]

پناهگاه حيات وحش شيدور در موقعیت جغرافیایی N264726 E532606 در استان هرمزگان و در نزديكي جزيره لاوان واقع شده است. مساحت آن در حدود 98 هكتار مي باشد. اين جزيره در فاصله 5/1 كيلومتري جنوب شرقي جزيره لاوان واقع شده است و مساحت آن 4/1 كيلومت مبربع و ارتفاع آن از سطح دريا حدود 10متر استا . تنها ارتفاعاتي كه در اين جزيره به وجود آمده اند دو رشته از تپه هاي شني در شمال وجنوب جزيره است . پوشش گياهي اين تپه ها ،‌به ويژه در مناطق پست جزيره از گياهان « شور پسند » و مقاوم در مقابل كم آبي است كه به طور پراكنده رشد كرده انيد . حد اكثر ارتفاع اين گياهان يك متر است جزيره شتور جزيره اي است غير مسكوني كه هيچگونه فعاليتي در آن ديده نميشود .



تاریخ تاسیس منطقه از ابتدا تا اکنون:در تاریخ21/5/ 54 به عنوان پناهگاه حیات وحش وتالاب در تاریخ 29/12/1999 به عنوان تالاب مصوب شده است.

پوشش گياهي: ليسيوم ,‌ سودا ,‌آتريپلكس ,‌سالوادورا , پيپروس ,‌اروديوم , سنيو و ‌سنتو.

پرندگان : پرستو دريايي ,‌كاكايي ,‌حواصيل ساحلي و باكلان گلو سياه .

پرندگان موجود آن شامل چهار گونه پرستوي ديايي است كه در جزيره توليد مثل ميكنند . در اين جزيرهرتعداد زيادي مار سمي ساه رنگ و كوچك كه معمولاً‌زير شن مخفي مي شوند مشاها-ده شده ا ست و به همين جهت به جزيره ماران نيز معروف است . همچنين لاك پشتهاي دريايي در سواحل آن تخم گذاري ميكنند .
صيادان و بوميان جزاير اطراف در هنگام طوفاني بودن دريا و همچنيني براي جمع آوري لاك پشت ها و تخم پرندگان دريايي به اين جزيره مسافرت ميكنند . شتور با اين كه مساحت بسيار كمي دارد از مهمترين و بارزش ترين زيستگاههاي پرندگان و لاك پشت هاي دريايي در خليج فارس و درياي عمان است . تحقيقات و پژوهشهاي علمي در خصوص حيات وحش جزيره ،‌جانوارن مختلفي از جمله پرستوي دريايي پشت دودي ،‌پرستوي درييايي تيره ،‌پرستوي دريايي كاكلي كوچك ، بالان گلوسياه ،‌اگرت ساحلي ،‌چكاوك كاكلي ، عقاب ماهيگير ،‌سليم شني ،‌حواصيل ساحلي ،‌جوتصيل ارغواني ،‌لاك پشتهاي ديايي ،‌لاك پشت سرخ و سبز و عقابي و چرمي را مورد بررسي و شناسائي قرارداده است .
بازديد از اين جزيره همراه با راهنمايان آشناي محيط زيست و مجوزهاي لازم امكان پذير است .



پناهگاه حیات وحش شیدور با مساحتی بالغ بر 98هکتار طی مصوبه شماره 63 مورخ 21/5/1354 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.



موقعیت جغرافیایی
یکی از جزایر ایرانی در خلیج فارس است.این جزیره غیرمسکونی است و از توابع شهرستان ابوموسی استان هرمزگان به شمار می‌آید. این جزیره از با ارزش ترین و مهم ترین پناهگاه‌های حیات وحش پرندگان، لاک‌پشت‌های دریایی، ماهی‌ها و دلفین‌ها در خلیج فارس است و جزء مناطق حفاظت شده کشور می‌باشد.


ویژگیهای منطقه
این منطقه که جزو رامسر سایتها میباشد منطقه ای است جزیره ای با سواحلی مرجانی. . از گونه های مهم گیاهی میتوان از اسفناج کوهی؛ ریش بز؛ کام تیغ؛ و سیاه شور و از گونه های مهم جانوری میتوان از انواع کاکایی؛ پرستو؛ حواصیل؛ چکاوک و انواع لاکپشت نام برد.

جنس اين جزيره از آبسنگهاي مرجاني است و اين جزيره تنها آبسنگ مرجاني حفاظت شده كشور به شمار مي‌رود كه در فهرست مهمترين آبسنگهاي « IUCN » نيز به ثبت رسيده است، كه در عمق 2 تا 3 متري و گاهي تا فاصله چندين متر از ساحل جزيره مرجانها قابل رويت هستند.



سیمای طبیعی
اين جزيره غير مسكوني است و هيچگونه فعاليت انساني در آن مشاهده نمي گردد.ساختار بيشتر سواحل اين جزيره صخر ه اي بوده به گونه اي كه ضلع جنوبي ،غربي و بخشهاي بيشتر ضلع شمالي را سواحلي به صورت صخر ه اي در بر گرفته است. به طور کلی می توان گفت: جزيره اي مسطح (حداكثر ارتفاع 6 متر) و توده اي مرجاني مي باشد كه با خاك شني – رسي پوشيده شده است.
چشمه يا آب سطحي در اين جزيره وجود ندارد.ميزان بارندگي بسيار كم و دماي آن در تابستان بطور متوسط 40 درجه سانتي گراد مي باشد.در طول ساحل جنوبي ، غربي و شمال غربي جزيره صخره هايي با ارتفاع 2 متر ظاهر شده است . در گوشه جنوب شرقي آن ، صخره ها به شكل توده هاي در هم فرو رفته اي از تخته سنگها ، حتي در شرايط مد نيز ديده مي شود. ساير نواحي ساحلي به صورت نوار ماسه اي باريكي است كه تا شمال شرقي جزيره به شكل دماغه اي بلند امتداد مي يابد.



پوشش گیاهی

پوشش گياهي جزيره از نظر تنوع فقير ولي از نظر تراكم غني است. پوشش گياهي سواحل كم‌پشت و تنك بوده و در مناطق مركزي متراكم‌تر است بيشتر گونه‌هاي منطقه از انواع شورپسند و شن‌دوست مي‌باشند اين گونه‌ها عمدتاً از جنس‌هاي زير هستند:

Salvadora , Atriplex , Sueda , Ephedra , Aeluropus , Sensio , Cyperus , Heliotropium , Erodium , Cistanche

جوامع گياهي جزيره در بخش گودالي وسط جزيره بسيار متراكم مي باشدكه بيشتر از جنس Sueda و Atriplex بوده كه ارتفاع جامعه گياهي جزيره حداكثر به 60 سانتي متر مي رسد و در برخي نقاط جزيره تراكم پوشش گياهي به 100% نيز مي رسد .



پراكنش جانوری
پرندگان : انواع پرستوهای دریایی شامل پرستوی دریایی گونه سفید ، پرستو دریایی کاکلی کوچک، پرستو دریایی کاکلی بزرگ، پرستو دریایی پشت تیره ، پرستو دریایی تیره، پرستو دریایی معمولی جمعيت اصلي پرندگان جزيره را تشكيل مي دهند اين پرستوها هر ساله مقارن با ارديبهشت ماه وارد جزيره شده و پس از تخم گذاري و جوجه آوري اواخر مرداد ماه جزيره را ترك مي كنند.
از ديگر گونه هاي جوجه آور در جزيره مي توان به اگرت ساحلي اشاره كرد، كه بخش كوچكي از جزيره را به خود اختصاص داده و مي توان آن را در هر دو شكل سفيد و خاكستري تيره در جزيره مشاهده نمود.حواصیل سبز و عقاب دریایی ماهیگیر از دیگر پرندگان این منطقه می باشند. به طور کلی تاکــــنون دراین جزیره 10 گونه پرنده شناسایی شده است که به جز چکاوک کاکلی وسسک دم دراز ، بقیه مهاجر هستند.
خزندگان :
این جزیره همچنین یک زیستگاه مهم برای تخم ریزی لاک پشتهای دریای همانند لاک پشت منقار عقابی ولاک پشت سبزمحسوب می شود. ازجانوران دیگر این جزیره می توان خزندگانی نظیر سوسمار دم دراز بیابانی ، اسکینگ ایرانی، اسکینگ علفزار جنوبی، مار جعفری را نام برد.
آبزیان:
این جزیره کوچک تنها آبسنگ مرجانی حفاظت شده ایران میباشد و در فهرست مهمترین آبسنگ های مرجانی اتحادیه بین المللی حفاظت و منابع طبیعی (IUCN) نیز ثبت شده است.
حداقل 19 گونه مرجان از 8 جنس و 6 خانواده در حاشيه جزاير استان هرمزگان از جمله جزيره شيدور گزارش شده است.
در جزيره شيدور پستانداران خشكزي تاكنون مشاهد نشده است ليكن پستانداران دريايي داراي تنوع خوبي بوده و شامل برخي نهنگها و دلفين ها مانند نهنگ برايد و ... مي باشد.

پرندگان:

اين منطقه از نظر زيستگاهي براي پرندگان بويژه پرستوهاي دريايي اهميت فراواني دارد و از ديرباز بزرگترين محل زاد و ولد پرستوهاي دريايي در ايران بوده و اين پرندگان براي توليد مثل و جوجه آوري به اين منطقه روي مي آورند. اين منطقه در برخي از سالها بيش از 600 هزار پرنده را در خود جاي مي دهد.



جاذبه های اکوتوریستی
آرامش زیستگاهی ، بکر بودن و برخورداری از امنیت زیستی عامل اصلی مهاجرت پرندگان به این جزیره است. در زمان مهاجرت جزیره مملو از انواع پرستوهای دریایی و جوجه های آن است . پرواز دسته جمعی انواع پرستوها منظره ایی زیبا را در این جزیره کوچک به وجود می آورد این چشم اندازهای بدیع و سواحل دنج مکان مناسبی برای طبیعت گردان و عکاسان مي باشد. امابا توجه به شرایط جغرافیایی جزیره مذکور و دوری آن از ساحل استفاده توریستی چندانی نداشته و بیشترین توجه آن از سوی پرنده شناسان و پژوهشگران می باشد.


وضعیت عمومی اقتصادی اجتماعی:این جزیره فاقد سکنه می باشد.



تعارضات مهم منطقه
• جمع آوری تخم پرندگان و لاکپشتان دریایی.
• آلودگی نفتی ناشي از مجاورت با جزيره لاوان و تردد شناورها.
• آلودگی ساحل درنتیجه بازگشت زباله های سرگردان درآب (بخصوص بطری های پلاستیکی ).
• برداشت غير مجاز ماسه از ساحل.
• شکار لاکپشت ها جهت استفاده از گوشت آنها.
• تخریب لانه ها.
• ماهيگيري غير مجاز و اقداماتي كه موجب تخريب مرجانها مي شود.
• خشكسالي



تجهیزات و امکانات
تجهیزات و امکاناتی در منطقه موجود نمی باشد و این منطقه توسط اداره حفاظت محیط زیست بندر لنگه مدیریت می شود.



سایر ملاحظات
این تالاب با توجه به دور بودن جزیره از ساحل و مسکونی نبودن آن دارای کاربری خاصی نمی باشد، تنها اهمیت ویژه آن شرایط خاص و منحصر به فرد آن جهت جوجه آوری پرندگان و تولید مثل لاکپشتان دریایی بوده که به همین منظور از آن به عنوان بهشت پرندگان یاد می شود.