۳ آرزوی آیت‌الله محقق‌داماد برای دینانی

[✘PETER✘]

آیت‌الله محقق داماد یکی از سخنرانان مراسم نکوداشت غلامحسین دینانی و غلامرضا اعوانی بود برای که دینانی سه دعا کرد؛ محور این دعا‌ها حفظ و تداوم ۳ صفت بود که دینانی در جوانی واجد آن‌ها بوده است.
به گزارش جهان به نقل از تسنیم، مراسم نکوداشت استادان غلامحسین ابراهیمی دینانی و غلامرضا اعوانی عصر ۱۸ اسفند در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد. در این مراسم علما، فیلسوفان و بزرگانی چون آیت‌الله محقق داماد، آیت‌الله سیدحسن سعادت مصطفوی، صالحی معاون فرهنگی وزیر ارشاد، داوری اردکانی، کریم مجتهدی،‌ ضیاء موحد، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، شهرام پازوکی، حجت‌الاسلام احمد احمدی، محمدرضا بهشتی، نجفقلی حبیبی، زهرا مصطفوی، منوچهر صدوقی سها، علی مرادخانی،‌ منوچهر صانعی دره‌بیدی،... و استادان دینانی و اعوانی حضور داشتند.

آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد عضو هیئت علمی انجمن فلسفه و حکمت ایران و استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی یکی از سخنرانان این مراسم بود و با بیان اینکه ویل دورانت در تاریخ فلسفه خود می‌گوید در ارسطو فضیلت با علم متحد است؛ در این معنا فضیلت یعنی علم و علم یعنی فضیلت. این عبارت همواره برای من ابهام داشت تا در آثار حاجی سبزواری حرفی شبیه این دیدم و فهمیدم که منظور ارسطو این بوده که آنچه در عالم خارج با فضل اتحاد پیدا می‌کند و عینیت خارجی فضیلت است علم و آگاهی است. یعنی علم تقرر و فعلیت فضیلت در خارج است و این نکته بسیار مهمی است.

آیت‌الله محقق داماد سپس به تفکیک درباره دو استاد فلسفه غلامحسین ابراهیمی دینانی و غلامرضا اعوانی نکاتی را یادآور شد. وی گفت: وقتی از من خواستند که برای مجموعه ارج‌نامه آقای دینانی مقاله‌ای بنویسم، ابتدا امتناع کردم ولی بعد گفتم شاید دیگر فرصتی دست ندهد که درباره ایشان چیزی بنویسم و یک مقاله نوشته با عنوان «خلاقیت‌های نفس». این مقاله یک مقدمه‌ای داشت که متاسفانه با این مقاله منتشر نشد و من علت آن را نمی‌دانم و نفهمیدم که چه توجیهی برای این عدم انتشار داشته‌اند! اگر چه سعی کردند دلایل‌اش را بگویند و توجیه کنند! من در آن مقاله نکاتی را آورده‌ام که به پاس نیم قرن دوستی با آقای دینانی آن‌ها را ذکر کرده‌ام.

وی با بیان اینکه به نظر من آقای دینانی علاوه بر اندیشه بالا، مزین به صفا هستند، افزود: من به این بیت حافظ معتقدم که «قلندران طریقت به نیم جو نخرند/ قبای اطلس آن‌کس که از صفا (هنر) خالی است».

استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتر گفت: آقای دینانی هم دانش دارند و هم بینش و هم اهل فکر هستند. دیگران از این وجوه شخصیتی آقای دینانی حرف زده‌اند و می‌زنند بگذارید من از چیزهایی بگویم که کمتر گفته می‌شود؛ از چیزهایی که اجازه انتشار هم نمی‌یابند.

وی گفت: برای نیم قرن دوستی با آقای دینانی شهادت می‌دهم که تا کنون بی‌صفایی از ایشان ندیده‌ام. او بزرگواری است که خدا موقعیت‌های فراوانی به او داد و بهترین استادان را نصیبش کرد و همچنین دوستان خوبی هم داشته (البته غیر از من) اما چند صفت است که ایشان در جوانی واجد آن بوده‌اند و می‌خواهم دعا کنم این صفات هموراه در ایشان باقی بماند.

آیت‌الله محقق داماد ادامه داد: نخست اینکه کسی در جوانی از ایشان عصبانیت ندیده بود؛ ایشان در بحث و گفت‌وگو با کمال انصاف پیش می‌رفت و اگر می‌دید حق با دیگری بوده، حرف او را می‌پذیرفت. امیدوارم طوری نشود که در آینده چیزی را قبول نکنند. فکر می‌کنم آقای دینانی اکنون مقداری حساس شده‌اند.

وی سپس خطاب به همسر ابراهیمی دینانی گفت: امیدوارم آقای دینانی این حساسیت بروز نکرده باشد و صفت جوانی همچنان با ایشان باشد، در غیر این صورت وای به حال خانم دکتر. یکی از دوستان می‌گفت که ایشان در جلسه‌ای در هنگام مباحثه میکوفون پرتاب کرده است و ما آرزو می‌کنیم که آن صفت جوانی با ایشان بماند.

عضو هیئت علمی انجمن حکمت و فلسفه ایران گفت: صفت دوم ایشان در جوانی این بود که آقای دینانی از مرید خوشش نمی‌آمد و می‌گفت «هر کس مرید کس دیگری باشد خر است» و این را شامل مریدان خودش هم می‌دانست. امیدوارم این صفت همواره با ایشان باقی بماند.

آیت‌الله محقق داماد افزود: اما صفت سوم ایشان این بود که هیچ‌گاه احساس پیری نداشته است و خود من چند باری به ایشان گفتم که شما بلندقامت هستید بهتر است عصا دست بگیرید اما ایشان قبول نمی‌کرد. امیدوارم آقای دینانی این ژست را هم همواره حفظ کنند. وی سپس این بیت شعر را به ابراهیمی دینانی تقدیم کرد: «مگو که پیر شدم، عاشقی نمی‌زیبد/ شراب که کهنه شد، نشئه‌ای دگر دارد»

استاد دانشگاه شهید بهشتی در ادامه درباره ویژگی‌های غلامرضا اعوانی گفت: ۳۲ سال قبل در یک جلسه سخنرانی با آقای اعوانی آشنا شدم و وقتی ایشان سخن گفتند بسیار چیزها آموختم؛ من آن زمان از قم آمده بودم و فکر می‌کردم همه سوادها پیش ما و امثال ما است، اما چند نفر را دیدم و احساس کردم که ما کجای کار هستیم! یکی از این اشخاص آقای اعوانی بود.

وی غلامرضا اعوانی را مردی متخصص به فلسفه و آگاه به چند زبان خارجی و متخلق به اخلاق توصیف کرد و گفت: اگر مرا به عنوان طلبه‌ای که به زبان انگلیسی آگاهی دارم، قبول دارید، در اینجا اعلام می‌کنم من تا کنون کسی را مانند آقای اعوانی ندیدم که تا این حد به اصطلاحات اصیل اسلامی در زبان انگلیسی آشنایی و تسلط داشته باشد. من ممکن است زبان انگلیسی بدانم ولی آقای اعوانی به اصطلاحات اسلامی در این زبان اشراف بالایی دارند و از این نظر حق استادی به گردن من دارند.

آیت‌الله محقق داماد گفت: از همه مهمتر این است که آقای اعوانی انس عجیبی با قرآن دارند و مانند کاری که ملاصدرا با قرآن کرده، ایشان هم در زمان ما بین حکمت و قرآن جمع کرده‌اند و شما مقاله‌ای از ایشان نمی‌بینید که در آن از آیات قرآن استفاده نشده باشد. ایشان تعابیر خودشان را از قرآن دارد.

عضو هیئت علمی انجمن حکمت و فلسفه ایران در پایان گفت: اگر برای استاد دینانی گفتم که «صفا» دارند، برای آقای اعوانی باید بگویم ایشان مظهر «تواضع» است، آقای اعوانی حکمت و علم و تخصص و دانش را با تواضع جمع کرده‌اند و من تاکنون ذره‌ای تکبر از ایشان ندیده‌ام