08-09-2014، 14:11
دوران نوجوانی و بلوغ (18-12 سالگی) دوران ظهور نیازهای متنوع روانی- اجتماعی است؛ نیازهایی كه موجب پیچیده تر شدن روابط نوجوان با خود و سایرین می شود.
در میان نیازهای متنوع این دوره نیاز به محبت و توجه جنس مقابل جایگاه ویژه و منحصر به فردی دارد. این نیاز به طور كلی مقارن با بیداری غرایز جنسی و بیداری صفات ثانویه و رشد سریع ابعاد بدنی (16-14 سالگی) آغاز می شود و ابتدا به صورت كشش های عاطفی (به خصوص در دختران) و سپس به صورت یك نیاز عاطفی – جنسی در برابر جنس مقابل خودنمایی می كند. پدید آمدن تمایل به جنس مقابل تابع قوانین رشد و تكامل بشری بوده، اساس انگیزه تشكیل خانواده و تكامل و بقای نوع انسان نیز مرهون درك چنین نیازی از جانب انسان هاست.
مواجهه صحیح والدین و نوجوانان و جوانان با این نیاز نیرومند در فاصله زمانی بین بلوغ و ازدواج نقش بسزایی در نهادینه كردن بهداشت روانی– اخلاقی در افراد، خانواده ها و نهایتاً جامعه دارد و به عكس بی توجهی، سوء تدابیر تربیتی و گاهی نیز موضع گیری های به اصطلاح روشنفكرانه گروهی از والدین موجب می شود كه عده ای از دختران و پسران در تأمین چنین نیازی به بیراهه رفته، تسلیم هیجانات عاطفی خود شوند. این گروه دختران و پسران با ایجاد ارتباط پنهان و آشكار با یكدیگر به استقبال سرنوشت شومی می روند كه گاهی حتی سرتاسر فضای زندگی آینده آنها را تحت تأثیرات شوم خود قرار می دهد. لغزش دختران از معیارهای اخلاقی معمول عوامل بی شماری است كه یكی از مهمترین این عوامل ناآگاهی بعضی از پدران از لطایف و وظایف مربوط به شناخت و تأمین نیازهای عاطفی – عقلانی دختران می باشد.
نتایج برخی از تحقیقات در این زمینه حاكی از آن است كه بسیاری از دختران معصومی كه در دام روابط غیراخلاقی گرفتار آمده اند، همواره روابط سرد و معیوبی با پدران خود داشته و نه تنها توجه محبتی از جانب آنان دریافت نكرده اند كه به اشكال مختلف مورد تحقیر و سرزنش، تنبیه و سخت گیری های افراطی یا تبعیض و بی تفاوتی آنها واقع شده اند. برای درمان یا پیشگیری از بروز پیامدهای ناگوار در زندگی دختران و خانواده ها توصیه هایی هر چند اجمالی در ذیل ارائه می شود كه امید است والدین به خصوص پدران زحمتكش با توجه و عمل به آنها گام های مۆثری در تربیت صحیح دختران كه مادران و آینده سازان جامعه اند، بردارند.
بیشتر به حرف های او گوش دهید نه اینکه برایش سخنرانی کنید و مطمئن باشید خود این گوش کردن بهتر از هر روش دیگری او را به تفکر وادار کرده، نظرات او را اصلاح کرده و او را با واقعیت های زندگی آشنا می سازد
اما پدران برای اینکه بخواهند رابطه خوب و موثری با دخترانشان داشته باشند، باید به چه نکاتی توجه کنند؟
رابطه ای هدفمند و در چارچوب
در دوره بلوغ به دخترتان توضیح دهید که ممکن است در این سن، در اجتماع کم کم، توجه هایی را از جنس مخالف دریافت کند اما این توجه ها لزوماً نشان دهنده علاقه فرد مقابل به او نیست. پس بهتر است که خیلی روی این موارد حساب باز نکند. در عین حال این توجه ها گاهی به مزاحمت هایی منجر می شوند که هر دختری باید راه های مقابله با آن را فرا بگیرد. در درجه اول راه های پیشگیری از این موارد را به او یاد دهید. مواردی چون مشخص ساختن حد رابطه خود با پسرها از همان اولین برخورد.
در مرحله بعدی راه هایی را معرفی کنید که اگر مزاحمتی برایش ایجاد شد چگونه از خودش دفاع کند و یا مزاحمت را به حداقل برساند و این اطمینان را در او ایجاد کنید که اگر هر مشکلی برایش پیش آمد شما و مادرش پشتیبان او خواهید بود. اهمیت این نکته زمانی مشخص می شود که دخترها مشکلات کوچک را از ترس برخوردهای خشن، از خانواده مخفی می کنند و خود این پنهان کاری، باعث سوء استفاده از جانب دیگران و بروز مشکلات شدیدتر می گردد. با توجه به پایین آمدن سن بلوغ روانی در طی سال های اخیر بهتر است این مسایل را در شروع دوره راهنمایی با دخترتان در میان بگذارید یعنی قبل از اینکه تجارب ناخوشایندی برایش روی داده باشد.
نیازهای دخترونه
با توجه به رشد دخترتان درباره مسایل مربوط به دوستی بین دختر و پسر در این سن و مشکلات و خطرات دوستی های ناسالم و به دور از اطلاع خانواده برایش توضیح دهید اما توجه داشته باشید که نباید میل به جنس مخالف را آن قدر طبیعی جلوه دهید که دختر شما اگر هم تا به امروز توجه زیادی را صرف این موضوع نمی کرده از فردا درگیری ذهنی زیادی پیدا کند. در مورد عقیده خودتان و همسرتان با او، در این رابطه صحبت کنید.
از عبارت های باید و نباید استفاده نکنید چرا که در این مرحله هدف، آگاه کردن او از عقاید شماست.
این توضیحات باعث می شود دخترتان متوجه شود که شما در مورد او و تغییراتی که برایش رخ داده، بی اطلاع نیستید.
این بر اعتبار شما نزد دخترتان افزوده و به او این امکان را می دهد که در زمان لازم با شما یا همسرتان صحبت کند.در سال های پایانی دبیرستان و یا دوران دانشجویی توضیح دهید هدف از رابطه با جنس مخالف پیدا کردن همسری مناسب است و نه خوش گذرانی های موقت. در این دوره کم کم با او وارد صحبت درباره ملاک های انتخاب همسر شوید و نظر او را جویا شوید. بیشتر به حرف های او گوش دهید نه اینکه برایش سخنرانی کنید و مطمئن باشید خود این گوش کردن بهتر از هر روش دیگری او را به تفکر وادار کرده، نظرات او را اصلاح کرده و او را با واقعیت های زندگی آشنا می سازد.
دخترها مشکلات کوچک را از ترس برخوردهای خشن، از خانواده مخفی می کنند و خود این پنهان کاری، باعث سوء استفاده از جانب دیگران و بروز مشکلات شدیدتر می گردد.
مشخص کردن ضوابط خانه
در مورد تمایل دخترتان به خودآرایی بهتر است قبل از اینکه اختلاف و یا مشکلی پیش بیاید، محدودیت های خانواده را برایش توضیح دهید. محدودیت هایی که شما و همسرتان از او انتظار دارید رعایت کند. البته پیشنهاد می کنم هر چه قدر هم می خواهید دخترتان را در محیطی آزاد بار بیاورید باز محدودیت هایی را برایش در نظر بگیرید چرا که این موضوع به ویژه در سنین پایین، در درجه اول باعث حفظ ایمنی او می گردد.
زمانی برای تقویت رابطه
هر چند وقت یک بار وقتی را برای دخترتان در نظر بگیرید. مثلاً یک ساعت در ماه و در این زمان با او به صورت دو نفری به پارک بروید و در طی پیاده روی از حال و روزش خبردار شوید. البته توجه داشته باشید که افزایش این زمان به شکلی کنترل نشده خود می تواند شما را زمانی که او می خواهد ازدواج کند با مشکل روبه رو سازد و به نوعی باعث عدم تمایل به ازدواج در او گردد. داشتن رابطه عاطفی مناسب با شما باعث کاهش توجه زودرس دخترتان به جنس مخالف شده و می تواند این میل را تا زمانی که معقولانه تر با موضوع برخورد کند، به تعویق بیندازد.
والدین می بایست نوجوان خود را تشویق كنند كه در جریان زندگی روزمره با جنس مقابل خود مواجه شده برای انجام امور جاری خود با آنها گفت وگو كنند. به خصوص گفت وگوی دختران و پسران در جمع خانواده ها دربارة مسائلی چون مسائل خانوادگی، تحصیلی، شغلی و ... .
از جمله اقداماتی كه می توانند در رشد متعادل عقلانی – عاطفی دختران مۆثر باشند به طور خلاصه عبارتند از:
1. تشویق دختران به عضویت در گروه های موجه و رسمی علمی، مذهبی، سیاسی، ورزشی، تحصیلی و ...
2. ترغیب دختران به پذیرش مسۆولیت در خانواده و پیروی از اصول و روش های عقلانی در جریان زندگی و انجام این مسۆولیت ها
3. شركت دادن آنها در تصمیم گیری های خانوادگی و مشورت با آنها
4. ارائه استقلال و آزادی های مشروع در تصمیم گیری های مربوط به خود
5. پرهیز از تحقیر و سرزنش و انتقادهای غیرسازنده
به تقویت همه جانبه عواطف دختران بپردازیم
دوران بلوغ و نوجوانی دوران شكفتگی عواطف و احساسات است و به غیر از تمایل به جنس مخالف تمایلات عاطفی دیگری نیز وجود دارند كه می توانند حوزه اندیشه و رفتار دختران را سخت تحت تأثیر خود قرار دهند. تمایلاتی همچون نوع دوستی، ایثار و فداكاری، تمایلات و گرایش های هنری در زمینه های مختلف، گرایش های مذهبی و نیاز به نجوا و نیایش، علاقه مندی به شهر و محیط زندگی و ...
دختران خود را به شركت در گفت وگوهای عادی و روزمره تشویق كنیم
گاهی مشاهده می شود كه برخی از دختران و پسران در جریان گفت وگوهای معمولی و روزمره با جنس مخالف، دچار اضطراب شده، علایمی همچون تپش قلب، لرزش دست ها، خشكی لب ها و دهان و تغییر رنگ چهره از خود نشان می دهند. در این دوره والدین می بایست نوجوان خود را تشویق كنند كه در جریان زندگی روزمره با جنس مقابل خود مواجه شده برای انجام امور جاری خود با آنها گفت وگو كنند. به خصوص گفت وگوی دختران و پسران در جمع خانواده ها دربارة مسائلی چون مسائل خانوادگی، تحصیلی، شغلی و ... . نوجوانان اینگونه درمی یابند كه جنس مقابل آنها یك موجود عادی است.
در میان نیازهای متنوع این دوره نیاز به محبت و توجه جنس مقابل جایگاه ویژه و منحصر به فردی دارد. این نیاز به طور كلی مقارن با بیداری غرایز جنسی و بیداری صفات ثانویه و رشد سریع ابعاد بدنی (16-14 سالگی) آغاز می شود و ابتدا به صورت كشش های عاطفی (به خصوص در دختران) و سپس به صورت یك نیاز عاطفی – جنسی در برابر جنس مقابل خودنمایی می كند. پدید آمدن تمایل به جنس مقابل تابع قوانین رشد و تكامل بشری بوده، اساس انگیزه تشكیل خانواده و تكامل و بقای نوع انسان نیز مرهون درك چنین نیازی از جانب انسان هاست.
مواجهه صحیح والدین و نوجوانان و جوانان با این نیاز نیرومند در فاصله زمانی بین بلوغ و ازدواج نقش بسزایی در نهادینه كردن بهداشت روانی– اخلاقی در افراد، خانواده ها و نهایتاً جامعه دارد و به عكس بی توجهی، سوء تدابیر تربیتی و گاهی نیز موضع گیری های به اصطلاح روشنفكرانه گروهی از والدین موجب می شود كه عده ای از دختران و پسران در تأمین چنین نیازی به بیراهه رفته، تسلیم هیجانات عاطفی خود شوند. این گروه دختران و پسران با ایجاد ارتباط پنهان و آشكار با یكدیگر به استقبال سرنوشت شومی می روند كه گاهی حتی سرتاسر فضای زندگی آینده آنها را تحت تأثیرات شوم خود قرار می دهد. لغزش دختران از معیارهای اخلاقی معمول عوامل بی شماری است كه یكی از مهمترین این عوامل ناآگاهی بعضی از پدران از لطایف و وظایف مربوط به شناخت و تأمین نیازهای عاطفی – عقلانی دختران می باشد.
نتایج برخی از تحقیقات در این زمینه حاكی از آن است كه بسیاری از دختران معصومی كه در دام روابط غیراخلاقی گرفتار آمده اند، همواره روابط سرد و معیوبی با پدران خود داشته و نه تنها توجه محبتی از جانب آنان دریافت نكرده اند كه به اشكال مختلف مورد تحقیر و سرزنش، تنبیه و سخت گیری های افراطی یا تبعیض و بی تفاوتی آنها واقع شده اند. برای درمان یا پیشگیری از بروز پیامدهای ناگوار در زندگی دختران و خانواده ها توصیه هایی هر چند اجمالی در ذیل ارائه می شود كه امید است والدین به خصوص پدران زحمتكش با توجه و عمل به آنها گام های مۆثری در تربیت صحیح دختران كه مادران و آینده سازان جامعه اند، بردارند.
بیشتر به حرف های او گوش دهید نه اینکه برایش سخنرانی کنید و مطمئن باشید خود این گوش کردن بهتر از هر روش دیگری او را به تفکر وادار کرده، نظرات او را اصلاح کرده و او را با واقعیت های زندگی آشنا می سازد
اما پدران برای اینکه بخواهند رابطه خوب و موثری با دخترانشان داشته باشند، باید به چه نکاتی توجه کنند؟
رابطه ای هدفمند و در چارچوب
در دوره بلوغ به دخترتان توضیح دهید که ممکن است در این سن، در اجتماع کم کم، توجه هایی را از جنس مخالف دریافت کند اما این توجه ها لزوماً نشان دهنده علاقه فرد مقابل به او نیست. پس بهتر است که خیلی روی این موارد حساب باز نکند. در عین حال این توجه ها گاهی به مزاحمت هایی منجر می شوند که هر دختری باید راه های مقابله با آن را فرا بگیرد. در درجه اول راه های پیشگیری از این موارد را به او یاد دهید. مواردی چون مشخص ساختن حد رابطه خود با پسرها از همان اولین برخورد.
در مرحله بعدی راه هایی را معرفی کنید که اگر مزاحمتی برایش ایجاد شد چگونه از خودش دفاع کند و یا مزاحمت را به حداقل برساند و این اطمینان را در او ایجاد کنید که اگر هر مشکلی برایش پیش آمد شما و مادرش پشتیبان او خواهید بود. اهمیت این نکته زمانی مشخص می شود که دخترها مشکلات کوچک را از ترس برخوردهای خشن، از خانواده مخفی می کنند و خود این پنهان کاری، باعث سوء استفاده از جانب دیگران و بروز مشکلات شدیدتر می گردد. با توجه به پایین آمدن سن بلوغ روانی در طی سال های اخیر بهتر است این مسایل را در شروع دوره راهنمایی با دخترتان در میان بگذارید یعنی قبل از اینکه تجارب ناخوشایندی برایش روی داده باشد.
نیازهای دخترونه
با توجه به رشد دخترتان درباره مسایل مربوط به دوستی بین دختر و پسر در این سن و مشکلات و خطرات دوستی های ناسالم و به دور از اطلاع خانواده برایش توضیح دهید اما توجه داشته باشید که نباید میل به جنس مخالف را آن قدر طبیعی جلوه دهید که دختر شما اگر هم تا به امروز توجه زیادی را صرف این موضوع نمی کرده از فردا درگیری ذهنی زیادی پیدا کند. در مورد عقیده خودتان و همسرتان با او، در این رابطه صحبت کنید.
از عبارت های باید و نباید استفاده نکنید چرا که در این مرحله هدف، آگاه کردن او از عقاید شماست.
این توضیحات باعث می شود دخترتان متوجه شود که شما در مورد او و تغییراتی که برایش رخ داده، بی اطلاع نیستید.
این بر اعتبار شما نزد دخترتان افزوده و به او این امکان را می دهد که در زمان لازم با شما یا همسرتان صحبت کند.در سال های پایانی دبیرستان و یا دوران دانشجویی توضیح دهید هدف از رابطه با جنس مخالف پیدا کردن همسری مناسب است و نه خوش گذرانی های موقت. در این دوره کم کم با او وارد صحبت درباره ملاک های انتخاب همسر شوید و نظر او را جویا شوید. بیشتر به حرف های او گوش دهید نه اینکه برایش سخنرانی کنید و مطمئن باشید خود این گوش کردن بهتر از هر روش دیگری او را به تفکر وادار کرده، نظرات او را اصلاح کرده و او را با واقعیت های زندگی آشنا می سازد.
دخترها مشکلات کوچک را از ترس برخوردهای خشن، از خانواده مخفی می کنند و خود این پنهان کاری، باعث سوء استفاده از جانب دیگران و بروز مشکلات شدیدتر می گردد.
مشخص کردن ضوابط خانه
در مورد تمایل دخترتان به خودآرایی بهتر است قبل از اینکه اختلاف و یا مشکلی پیش بیاید، محدودیت های خانواده را برایش توضیح دهید. محدودیت هایی که شما و همسرتان از او انتظار دارید رعایت کند. البته پیشنهاد می کنم هر چه قدر هم می خواهید دخترتان را در محیطی آزاد بار بیاورید باز محدودیت هایی را برایش در نظر بگیرید چرا که این موضوع به ویژه در سنین پایین، در درجه اول باعث حفظ ایمنی او می گردد.
زمانی برای تقویت رابطه
هر چند وقت یک بار وقتی را برای دخترتان در نظر بگیرید. مثلاً یک ساعت در ماه و در این زمان با او به صورت دو نفری به پارک بروید و در طی پیاده روی از حال و روزش خبردار شوید. البته توجه داشته باشید که افزایش این زمان به شکلی کنترل نشده خود می تواند شما را زمانی که او می خواهد ازدواج کند با مشکل روبه رو سازد و به نوعی باعث عدم تمایل به ازدواج در او گردد. داشتن رابطه عاطفی مناسب با شما باعث کاهش توجه زودرس دخترتان به جنس مخالف شده و می تواند این میل را تا زمانی که معقولانه تر با موضوع برخورد کند، به تعویق بیندازد.
والدین می بایست نوجوان خود را تشویق كنند كه در جریان زندگی روزمره با جنس مقابل خود مواجه شده برای انجام امور جاری خود با آنها گفت وگو كنند. به خصوص گفت وگوی دختران و پسران در جمع خانواده ها دربارة مسائلی چون مسائل خانوادگی، تحصیلی، شغلی و ... .
از جمله اقداماتی كه می توانند در رشد متعادل عقلانی – عاطفی دختران مۆثر باشند به طور خلاصه عبارتند از:
1. تشویق دختران به عضویت در گروه های موجه و رسمی علمی، مذهبی، سیاسی، ورزشی، تحصیلی و ...
2. ترغیب دختران به پذیرش مسۆولیت در خانواده و پیروی از اصول و روش های عقلانی در جریان زندگی و انجام این مسۆولیت ها
3. شركت دادن آنها در تصمیم گیری های خانوادگی و مشورت با آنها
4. ارائه استقلال و آزادی های مشروع در تصمیم گیری های مربوط به خود
5. پرهیز از تحقیر و سرزنش و انتقادهای غیرسازنده
به تقویت همه جانبه عواطف دختران بپردازیم
دوران بلوغ و نوجوانی دوران شكفتگی عواطف و احساسات است و به غیر از تمایل به جنس مخالف تمایلات عاطفی دیگری نیز وجود دارند كه می توانند حوزه اندیشه و رفتار دختران را سخت تحت تأثیر خود قرار دهند. تمایلاتی همچون نوع دوستی، ایثار و فداكاری، تمایلات و گرایش های هنری در زمینه های مختلف، گرایش های مذهبی و نیاز به نجوا و نیایش، علاقه مندی به شهر و محیط زندگی و ...
دختران خود را به شركت در گفت وگوهای عادی و روزمره تشویق كنیم
گاهی مشاهده می شود كه برخی از دختران و پسران در جریان گفت وگوهای معمولی و روزمره با جنس مخالف، دچار اضطراب شده، علایمی همچون تپش قلب، لرزش دست ها، خشكی لب ها و دهان و تغییر رنگ چهره از خود نشان می دهند. در این دوره والدین می بایست نوجوان خود را تشویق كنند كه در جریان زندگی روزمره با جنس مقابل خود مواجه شده برای انجام امور جاری خود با آنها گفت وگو كنند. به خصوص گفت وگوی دختران و پسران در جمع خانواده ها دربارة مسائلی چون مسائل خانوادگی، تحصیلی، شغلی و ... . نوجوانان اینگونه درمی یابند كه جنس مقابل آنها یك موجود عادی است.