شهر حاجی آباد

[Dead Silence]

حاجی‌آباد مرکز شهرستان زرین‌دشت استان فارس است. این شهر جمعیتی بالغ بر ۱۸٫۳۴۶ نفر بر اساس آمار سال ۲۰۰۶ دارد.
آب و هوای این شهر گرم و خشک می باشد.
پیشینه این شهر به دوره های ساسانی بر می گردد و آثار باستانی ای از قبیل “تل سفیدک” در این شهر وجود دارد.
کنگو میوه خام درخت خرما میباشد که در زبان محلی به این اسم نامیده میشود و نام رسمی آن خارک میباشد و سوغات اصلی زرین دشت خرما میباشد. زرین دشت علاوه بر شهر حاجی آباد دارای دو شهر به نامهای شهرپیر و دبیران بوده از لحاظ تقسیم بندی جغرافیایی دارای دو بخش مرکزی و ایزدخواست تقسیم بندی میگردد. از دهستانهای اصلی این شهرستان خسویه و زیراب و شغل اکثریت مردم کشاورزی میباشد
پیشینه تاریخی حاجی آباد

شهر حاجی آبادانه با نام فعلی و «نه» با اجداد ساکنین کنونی سابقه ای بس طولانی داشته است که حتی با وجود محل تل سفیدک و میل نقاره خانه در چاه سبز به دوران قبل از اسلام بر می گردد. نکته دیگری که مورد پیشینه حاجی آباد باید متذکر شد وجود تپه های بکر و دست نخورده ای است که در اطراف شهر می باشد که می توانند جواب بسیاری از پژوهشگران را دل داشته باشند و هر از چند گاهی بر اثر خاک برداری بعضی نقاط به اشیاء و سفالینه هایی بر می خوریم که بیانگر تمدن پیشین این شهر هستند. به عنوان مثال در جهت شرقی حاجی آباد سنگ چینه های منظم و شالوده های تخریب شده ای موجود است که وجود یک شهر بزرگ به طول 6 تا 7 کیلومتر در دامنه کوه را به ما می نمایاند.
سینه به سینه منقول است که این منطقه قبلأ از مراتع ایل شاهسون بوده است اما در حدود 280 سال پیش فردی به نام «ملا ظهراب» فرزند میر محراب منسوب به تیره شیبانی از کدرویه «قطرویه» به صورت عشایر یا به روایتی به مأموریت از سوی حاکم وقت جهت سرکوبی خواجه ذوالقدر از یاغیان قلعه مزایجان به این منطقه آمده است و ضمن درگیری موفق به شکست خواجه ذوالقدر گردیده و بر حاجی آباد استیلا می یابد.

موقعیت جغرافیایی حاجی‌آباد
شهر حاجی‌آباد در جنوب غربی فارس و در دامنه ارتفاعات کوه مور تاخی در انتهای رشته کوه زاگرس در جنوب شرقی استان فارس واقع شده است. این شهر در مختصات ۵۴ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی و ۲درجه و۲۱ دقیقه عرض شمالی از نصف النهار گرینویج قرار دارد. ارفتاع متوسط شهر از سطح دریا ۱۱۰۰ متر و فاصله این شهر تا داراب ۷۲ کیلومتر و تا شیراز مرکز استان ۳۳۷ کیلومتر است.
از نظر تقسیمات اقلیمی حاجی‌آباد دارای آب و هوای گرم و خشک بیابانی می‌باشد ولی با توجه به این، آب و هوای منطقه متغیر است به طوری که دمای هوا در تابستان ۴۵ درجه سانتی گراد و در زمستان تا صفر درجه و نوسان می‌رسد. از نظر بارندگی این منطقه در شمار مناطق کم بارش قرار دارد و متوسط بارندگی سالیانه به حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر بوده که این نزولات، بیشتر در فصل زمستان و مقدار کمی در فصل تابستان به صورت بارش‌های موسمی می‌باشد و اهالی به ندرت بارش برف را به چشم دیده‌اند.
رشته کوه‌های این منطقه ادامه رشته کوه زاگرس بوده و بلند ترین کوه منطقه، کوه گچ مزایجان و سیاه کوه حاجی‌آباد می‌باشد.
پوشش گیاهی دامنه‌ها به عدم قطع بی‌رویه آن در سال‌های اخیر احیاء شده است و درختانی چون کُنار و انجیر، بادام کوهی، بنه و درختچه‌هایی چون تنگز، کُره گز، بلک، گینه و گیاهان دیگری جهت مصرف دام به وفور یافت می‌شود. دراین کوه‌ها پرندگان گوناگونی از قبیل کبک، تیهو، کبوتر، کلکلاتی یا چکاوک و بلبل و جانورانی از قبیل گرگ، روباه، خرگوش، شغال و کفتار و حیواناتی چون قوچ، میش و بز کوهی البته به تعداد محدود به چشم می‌خورند.
عمده ترین محصولات این منطقه گندم، جو، خرما، پنبه و اندکی صیفی جات و تره بار می‌باشد. عمل کشاورزی به صورت دیمی و آبی همراه با کاشت و برداشت نیمه مکانیزه انجام می‌گردد و حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از مردم منطقه به این کار اشتغال دارند که به علت رکود این رکود مهم، عدم وجود زمین مرغوب و آب کافی می‌توان دانست. در کنار کشاورزی، دامداری نیز شغل اندکی از ساکنین می‌باشد.
گیاهان این منطقه شامل از، آویشن، مروک، انغزه، پونه، بابونه، گرگاز، سرزردو، محک، گاوزبان کوهی، خارشتر، ونگو، گل ترشک و صمغهائی چون گیزه و سقز که کاربردهایی در صنایع دارند می‌باشد.
از جمله چشمه‌های موجود در حاجی اباد می‌توان به چشمه نینه، راجونه، یاره و تنگ الحد نام برد که آب آن به دشت یا بین دشت آن انتقال داده می‌شود که هنوز بقایای موجود از چوی آب از جنس ساروج و استخرهای ذخیره آب و بندهای کوچک سنگی موجود است، همچنین وجود چند رشته قنات در قسمت‌های غربی وشرقی حاجی‌آباد امروزی که هر دو منتهی به دو محل باستانی که به تل سفیدک مشهور است می شده است که به عنوان آثار زرتشتیان معروف است. آب قنات معروف به «سته» یا «سیته» در جنوب حاجی‌آباد هنوز جاری و مورد استفاده می‌باشد. از شواهد موجود می‌توان نتیجه گرفت که از دامنه‌های سیاه کوه از گلوگاه تا حاجی طاهره در شرق شهرستان محلی مناسب برای سکونت برای سکونت بوده است. همچنین سدهای خاکی و سیمانی این منطقه به گردش طبیعت آن افزوده است.
مناطق گردشگری حاجی آباد
شهر حاجی آباد از نظر گردشگری هم مکان های تفریحی بسیاری برای بازدید دارد. از حاجی آباد که به سوی شرق آن به حرکت در می آیی پس از گذر از 5 گیلومتر به بقعه ای به نام شیخ جابر انصاری می رسی. که مکانی زیارتی، تفریحی است. در گذر از جاده به درختان گز و سرو بلندی به نام چاه ملا باقر بر می خوری که مکان تفریحی است. در گذر جاده به گله داری ها می رسی و پس به سد های خاکی و زمین های وسیع بر می خوری که برای پیاده روی مکانی مناسب است. سپس به دوراهی می رسی که جاده ای به سوی حاجی طاهره می رود و جاده ی اصلی به سوی سد حاجی طاهره روان می شود. که این سد همه ساله پر آب و جلوه ی زیبایی به دامن طبیعت داده است. بعد از گذر از سد در جاده ی خاکی به رزو می رسی. در ادامه ی جاده به روستای چاه زبر بر می خوری با مردمی مهمان نواز و صمیمی که در ایام بارندگی رنگ سبز به خود گرفته است. این مناطق در اوان بارندگی محل مناسبی برای رشد «هَکال»، «دُل» و «اَغر» می باشد. همچنین محلی برای رشد گیاهان دارویی نیز هست. پس از گذر از چاه زبر به منطقه ی بسیار دل انگیز بن دشت می رسی. که پسته های وحشی آن موسوم به «بنه» خاطره ای دل ربا و سبز را به خود در ایام عید به خود می دهد. در 12 کیلومتری شرق حاجی آباد روستای حاجی طاهره یا به زبان محلی هاشتره قرار دارد. با مردمی مهمان نواز دل گرم. در شمال و پس از گذر از روستا مکان زیارتی به نام «امامزادگان آقا سید محمد حسین و آقا سید عبدالحسین (ع) بن یحیی بن رکن الدین بن حسن مثنی بن عبدالله بن امام حسن مجتبی (ع)» معروف به حاجی طاهر قرار دارد. که همه ساله مکانی تفرجی برای مردم این اطراف در روز طبیعت و روز های دیگر سال است. پس از گذر از حاجی طاهره به سوی شمال بیابان زیادی قرار دارد و در جلوتر آن منطقه شیخی و بیشتر سیرو و رودخانه شُرشُر قرار دارد.
صنایع دستی در منطقه حاجی‌آباد
فرش بافی: در صنعت قالی بافی و گبه بافی نقش‌هایی که زنان این منطقه مورد استفاده قرار می‌دهند شهرتی بسیار دارد، این صنعت از دیر باز به عناون عامل مهمی در کسب وکار و معیشت آنان نقش ارزنده‌ای ایفا نموده است. نقشه یا بقول معروف (هورهایی) که زنان در قالی بافی و گبه بافی استفاده می‌کردند عبارت است از (لچک، سه شاهی، دوازده شاهی، کله اسبی، عربی، چهارچشم، اژدر، شاه نشین، دست پاک، لورودونی و …)اما متاسفانه به دلیل حاکم شدن زندگی ماشینی، این صنعت مهم به فراموشی رفته اما در این راستا جهت احیاء این امر مهم نیاز به کارگاه‌های خود اشتغالی در زمینه فرش بافی بود که اولین جرقه آن توسط وزیر محترم کارو امور اجتماعی در اسفند ۱۳۷۵ در مرکز دهستان ایزد خواست، شهرپیر، زده شد و کم‌کم امید به رشد بسیار و برگشت روحیه قالی بافی است. چون سخن از بافتن به میان آمد، اشاره‌ای به ساخت ظروفی برگ‌های خرما و چوب بادام کوهی به نام (گیره و گلت، تکل، سپ، گاله خورده) نمود که صنعتگران ماهر در این خصوص نیز هنر نمایی کرده‌اند.