24-07-2014، 13:35
چرا مسلمانان هنگام مناجات با خداوند گریه میکنند؟
می گریم و چشم هایم از ابر پر است
نقل قول:
«مرد که گریه نمیکنه!»؛عجب عبارت بی رحمانهای است این ضرب المثل. مگر مردها دل ندارند؟ اصلا چرا گریه کردن در فرهنگ ما نماد ضعف و ناتوانی است؟ما این همه به گریه توصیه شده ایم،اما آیاواقعا گریه کردن در قران سفارش شده و اصلا چرا باید برای بخشش گناهان گریه کنیم؟
«مرد که گریه نمیکنه!» عجب عبارت بی رحمانهای است این ضرب المثل. مگر مردها دل ندارند؟ اصلا چرا گریه کردن در فرهنگ ما نماد ضعف و ناتوانی است؟ گاهی اوقات اشک ریختن آنقدر مطلوب است که باعث شادمانی خداوند میشود. اگر مومنی با خشوع و خضوع در برابر خداوند به سجده بیفتد و اشک بریزد، گناهانش را پاک میکند و پله پله به پرورگار نزدیک میشود. سوال این است:« آیا گریه کردن در قران سفارش شده و اصلا چرا باید برای بخشش گناهان گریه کنیم؟» حالا که هنوز در حال وهوای ماه محرم هستیم،خوب است پاسخ این سوال را از زبان و قرآن و اهل بیت بخوانیم.
واژه بکاء و مشتقاتش حدود 7 بار در قرآن آمده است، اما همه این موارد درباره گریه توبه در برابر خداوند نیست، مثلا آیه 16 سوره یوسف به گریه دروغین برادران این پیامبر الهی اشاره میکند که برای فریب یقوب نبی انجام دادند. با این حال چند آیه قران به گریههای ممدوح اشاره دارد، که اصلیترینش در آیه 58 سوره مریم امده است، وقتی خداوند ویژگیهای تعدادی از پیامبرانش را بیان میکند، گریه کردن انها را نیز مورد اشاره قرار میدهد:« اينان كسانى از پيامبران بودند كه خدا به آنان نعمت داد، از نسل آدم و از نسل كسانى كه با نوح در كشتى سوار كرديم و از نسل ابراهيم و اسرائيل و از كسانى كه آنان را هدايت كرديم و برگزيديم. هنگامى كه آيات خداىِ رحمان بر آنان خوانده مىشد، با گریه به سجده میروند.»این ایه میتواند مهر تاییدی باشد برای اشکهایی که شیعیان در مناجات با خداوند میریزند. مرحوم آیت الله طباطبائی در تفسیر المیزان درباره این آیه مینویسد:« ان آیه كنايه است تا كمال خضوع و خشوع در برابر خداوند را نشان دهد. اینکه اشک ریختن در این آیه به پیامبران الهی نسبت داده شده،نشان میدهد که این عمل از نشانههای بندههای مخلص خداوند است.»در کتاب ارشاد القلوب آمده است که خداوند دوست دارد بندگانش پس از خواندن آیات قران اشک بریزند و حدیثی در این باره از امام صادق(ع) آورده است که فرمود:« رسول خدا (ص) نزد عدهاى از جوانان انصار آمد و فرمود: مىخواهم براى شما قرآن بخوانم و هر كسى كه با شنيدن اين آيات گريه كند، بهشت از آن اوست. آنگاه از سوره زمر آيه «وَ سِيقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلى جَهَنَّمَ زُمَراً»را تا پایان سوره خواندند. همه گريه كردند، مگر جوانى كه گفت: اى رسول خدا! من خود را شبيه گريهكنندگان درآوردم، ولى قطره اشكى از چشمانم بيرون نيامد. در اين هنگام پيامبر (ص) فرمود: دوباره مىخوانم هر كسى كه خود را شبيه گريهكنندگان سازد، بهشت از آن اوست.»
آب و آتش
شاید برایتان جالب باشد که بدانید پیامبر اکرم چندین بار فرمودهاند که اشک چشم مومن که برای استغفار جاری شود، مثل ابی است که آتش دوزخ را خاموش میکند. چند نمونه از این روایات را بخوانید:« هر مؤمنى به اندازه بال پشهاى اشك بر گونهاش جارى سازد، خداوند آتش دوزخ را بر او حرام مىكند.»، « چشمى كه از خوف خدا گريسته و چشمى كه بيدارى كشيده باشد و چشمى كه از حرام خدا پوشانيده شده باشد، آتش دوزخ را نمىبيند.» ایشان در روایتی دیگر به آنهایی که اشک میریزند، مژده داده که هیچ قطرهای نزد خدا محبوبتر از قطره اشک آنها نیست:« هيچ قطرهاى نزد خدا محبوبتر از قطره اشكى كه از ترس او ريخته شده باشد و قطره خونى كه در راه خدا ريخته شده باشد، نيست. هر بندهاى كه از خوف خدا بگريد، خداوند جام رحمتش را به او مىچشاند و در عوض ، جايش را در بهشت، خندان و خوشحال قرار میدهد و به احترام او خداوند هر كسى را كه در اطرافش باشد- و لو بيست هزار نفر باشند- مورد مهر و رحمت قرار میدهد .اگر بندهاى در ميان امّتى از خوف خدا بگريد، خداوند به واسطه گريه او، آن امّت را مشمول مهر خود قرار میدهد.»
نشانه اجابت دعا
تا کنون اعمال ام داوود را در نیمه ماه رجب انجام دادهاید؟ آنهایی که در مراسم اعتکاف این اعمال را انجام دادهاند، خوب می دانند که در پایان دعای این روز مبارک چه امده است:« وقتی به سجده میروی سعی کن اشک بریزی، حتی اگر به اندازه بال مگسی باشد. این نشانه اجابت دعاست.» نشانه از این زیباتر میخواهید؟ در روایات دینی ما بارها و بارها امده که اشک ریخت نشانه اجابت دعاست. برای همین است که در شبهای قدر، زمانی که قران را روی سر میگذاریم، ناخوداگاه اشکمان جاری میشود، این هم دلیل دیگری است بر رحمانیت خداوند. پیامبر اکرم در این باره فرمودهاند:« گريه از خوف حقّ كليد رحمت و نشانه قبولى اعمال و راه اجابت دعا است.» و در حدیث دیگری نیز فرمودهاند:« آنگاه كه بنده از خوف حقّ گريه كند، گناهان او فرو مىريزند، چنان كه برگ از درختان فرو مىريزد و چون روزى كه از مادر متولّد گشته پاك مىشود.»
گریه در همه ادیان بوده است
برخلاف تصور عدهای که میگویند گریه کردن فقط در مکتب اسلام وجود دارد و ادیان دیگر چنین فرهنگی ندارند، روایات دینی معتبر نشان میدهد که همه پیامبران،پیروان خود را به اشک ریختن برای توبه دعوت میکردند. امام صادق(ع) فرمودهاند:« خداوند به ضرت عیسی(ع) وحی فرمود که از خوف من اشك از ديدگانت بريز، قلب خود را خاشع و بدنت را خاضع بدار، آن زمانى كه مردمان غافل لب بخنده گشودند، به زيارت أهل قبور بشتاب تا از آنها عبرت بگيرى.» البته بیشتر مفسران قران در تفسیر آیه 58 سوره مریم که به گریه کردن پیامبران الهی اشاره میکند، نوشتهاند:« گریه از زمان آدم ابوالبشر وجود داشته و همراه وسیلهای برای توبه بوده است.» در تایید این گفته، میتوان به وحی خداوند به حضرت موسی اشاره کرد:« ای موسی! كسانى كه از خوف من گريه میكنند در قيامت اعمالشان را مانند دیگر مردم مورد تفتیش قرار نمیدهم، چرا که هیچ عبادتی برای من مانند مناجات همراه اشک نیست.»
چه کسانی بیش از همه اشک ریختند؟
پاسخ این سوال را امام صادق(ع) فرموده است:« گريهكنندگان عالم 6 نفر بودند؛ آدم، يعقوب، يوسف، يحيى، فاطمه زهرا، و امام زين العابدين صلوات اللَّه عليهم أجمعين. حضرت آدم از مفارقت بهشت آنقدر گريست تا اينكه همانند دو نهر آب اشك از ديدگانش جارى شد، حضرت يعقوب آنقدر از فراق فرزندش يوسف گريست كه ضعف بر بينائى چشمانش پديد گشت، حضرت يوسف آنقدر از فراق پدر بزرگوارش گريست تا اينكه اهل زندان از گريه او مضطرب شدند و با او گفتند يا شب گريه كن روز آرام بگير يا روز گريه كن و شب آرام بگير، حضرت يحيى بن زكريا از خوف خدا آنقدر گريست كه گوشت صورتش در اثر اشك زياد ريخته شد، حضرت زهرا از فراق پدر عاليقدرش آنقدر گريست كه اهل مدينه بتلاطم افتادند پس روزها ناچار بقبرستان بقيع ميرفت و بياد پدر گريه ميکرد، حضرت زين العابدين نیز بعد از شهادت پدر بزرگوارش مدت بيست سال هرگز طعام نزد او نگذاشتند كه گريه نكند و هرگز آبى نياشاميد كه گريه نکند.»
آثار اشک ریختن
برای گریه کردن هم میتوان فواید جسمی عنوان کرد به تایید پزشکان و هم میتوان فواید روحی اورد به تایید روایات دینی. محققان عقیده دارند گریه و خنده هر دو ریشه در یک بخش از مغز دارند و همانطور که خنده فواید زیادی برای بدن دارد و باعث پایین آوردن فشار خون، افزایش قدرت ایمنی بدن و بهبود حالت روحی میشود، اشک ریختن نیز باعث همین ایجاد همین شرایط میشود. پزشکان همچنین معتقدند که اشک حاوی « کورتیزول» است که دفع آن به وسیله اشک، نوعی سم زدایی محسوب میشود. درباره آثار معنوی گریه هم میتوان به روشنایی چشم و قوت قلب اشاره کرد. امام علی(ع) درباره آثار معنوی اشک ریخت فرمودند:« گریه از ترس خداوند، قلب را روشن میگرداند و انسان را از بازگشتن به گناه باز میدارد.»
می گریم و چشم هایم از ابر پر است
نقل قول:
«مرد که گریه نمیکنه!»؛عجب عبارت بی رحمانهای است این ضرب المثل. مگر مردها دل ندارند؟ اصلا چرا گریه کردن در فرهنگ ما نماد ضعف و ناتوانی است؟ما این همه به گریه توصیه شده ایم،اما آیاواقعا گریه کردن در قران سفارش شده و اصلا چرا باید برای بخشش گناهان گریه کنیم؟
«مرد که گریه نمیکنه!» عجب عبارت بی رحمانهای است این ضرب المثل. مگر مردها دل ندارند؟ اصلا چرا گریه کردن در فرهنگ ما نماد ضعف و ناتوانی است؟ گاهی اوقات اشک ریختن آنقدر مطلوب است که باعث شادمانی خداوند میشود. اگر مومنی با خشوع و خضوع در برابر خداوند به سجده بیفتد و اشک بریزد، گناهانش را پاک میکند و پله پله به پرورگار نزدیک میشود. سوال این است:« آیا گریه کردن در قران سفارش شده و اصلا چرا باید برای بخشش گناهان گریه کنیم؟» حالا که هنوز در حال وهوای ماه محرم هستیم،خوب است پاسخ این سوال را از زبان و قرآن و اهل بیت بخوانیم.
واژه بکاء و مشتقاتش حدود 7 بار در قرآن آمده است، اما همه این موارد درباره گریه توبه در برابر خداوند نیست، مثلا آیه 16 سوره یوسف به گریه دروغین برادران این پیامبر الهی اشاره میکند که برای فریب یقوب نبی انجام دادند. با این حال چند آیه قران به گریههای ممدوح اشاره دارد، که اصلیترینش در آیه 58 سوره مریم امده است، وقتی خداوند ویژگیهای تعدادی از پیامبرانش را بیان میکند، گریه کردن انها را نیز مورد اشاره قرار میدهد:« اينان كسانى از پيامبران بودند كه خدا به آنان نعمت داد، از نسل آدم و از نسل كسانى كه با نوح در كشتى سوار كرديم و از نسل ابراهيم و اسرائيل و از كسانى كه آنان را هدايت كرديم و برگزيديم. هنگامى كه آيات خداىِ رحمان بر آنان خوانده مىشد، با گریه به سجده میروند.»این ایه میتواند مهر تاییدی باشد برای اشکهایی که شیعیان در مناجات با خداوند میریزند. مرحوم آیت الله طباطبائی در تفسیر المیزان درباره این آیه مینویسد:« ان آیه كنايه است تا كمال خضوع و خشوع در برابر خداوند را نشان دهد. اینکه اشک ریختن در این آیه به پیامبران الهی نسبت داده شده،نشان میدهد که این عمل از نشانههای بندههای مخلص خداوند است.»در کتاب ارشاد القلوب آمده است که خداوند دوست دارد بندگانش پس از خواندن آیات قران اشک بریزند و حدیثی در این باره از امام صادق(ع) آورده است که فرمود:« رسول خدا (ص) نزد عدهاى از جوانان انصار آمد و فرمود: مىخواهم براى شما قرآن بخوانم و هر كسى كه با شنيدن اين آيات گريه كند، بهشت از آن اوست. آنگاه از سوره زمر آيه «وَ سِيقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلى جَهَنَّمَ زُمَراً»را تا پایان سوره خواندند. همه گريه كردند، مگر جوانى كه گفت: اى رسول خدا! من خود را شبيه گريهكنندگان درآوردم، ولى قطره اشكى از چشمانم بيرون نيامد. در اين هنگام پيامبر (ص) فرمود: دوباره مىخوانم هر كسى كه خود را شبيه گريهكنندگان سازد، بهشت از آن اوست.»
آب و آتش
شاید برایتان جالب باشد که بدانید پیامبر اکرم چندین بار فرمودهاند که اشک چشم مومن که برای استغفار جاری شود، مثل ابی است که آتش دوزخ را خاموش میکند. چند نمونه از این روایات را بخوانید:« هر مؤمنى به اندازه بال پشهاى اشك بر گونهاش جارى سازد، خداوند آتش دوزخ را بر او حرام مىكند.»، « چشمى كه از خوف خدا گريسته و چشمى كه بيدارى كشيده باشد و چشمى كه از حرام خدا پوشانيده شده باشد، آتش دوزخ را نمىبيند.» ایشان در روایتی دیگر به آنهایی که اشک میریزند، مژده داده که هیچ قطرهای نزد خدا محبوبتر از قطره اشک آنها نیست:« هيچ قطرهاى نزد خدا محبوبتر از قطره اشكى كه از ترس او ريخته شده باشد و قطره خونى كه در راه خدا ريخته شده باشد، نيست. هر بندهاى كه از خوف خدا بگريد، خداوند جام رحمتش را به او مىچشاند و در عوض ، جايش را در بهشت، خندان و خوشحال قرار میدهد و به احترام او خداوند هر كسى را كه در اطرافش باشد- و لو بيست هزار نفر باشند- مورد مهر و رحمت قرار میدهد .اگر بندهاى در ميان امّتى از خوف خدا بگريد، خداوند به واسطه گريه او، آن امّت را مشمول مهر خود قرار میدهد.»
نشانه اجابت دعا
تا کنون اعمال ام داوود را در نیمه ماه رجب انجام دادهاید؟ آنهایی که در مراسم اعتکاف این اعمال را انجام دادهاند، خوب می دانند که در پایان دعای این روز مبارک چه امده است:« وقتی به سجده میروی سعی کن اشک بریزی، حتی اگر به اندازه بال مگسی باشد. این نشانه اجابت دعاست.» نشانه از این زیباتر میخواهید؟ در روایات دینی ما بارها و بارها امده که اشک ریخت نشانه اجابت دعاست. برای همین است که در شبهای قدر، زمانی که قران را روی سر میگذاریم، ناخوداگاه اشکمان جاری میشود، این هم دلیل دیگری است بر رحمانیت خداوند. پیامبر اکرم در این باره فرمودهاند:« گريه از خوف حقّ كليد رحمت و نشانه قبولى اعمال و راه اجابت دعا است.» و در حدیث دیگری نیز فرمودهاند:« آنگاه كه بنده از خوف حقّ گريه كند، گناهان او فرو مىريزند، چنان كه برگ از درختان فرو مىريزد و چون روزى كه از مادر متولّد گشته پاك مىشود.»
گریه در همه ادیان بوده است
برخلاف تصور عدهای که میگویند گریه کردن فقط در مکتب اسلام وجود دارد و ادیان دیگر چنین فرهنگی ندارند، روایات دینی معتبر نشان میدهد که همه پیامبران،پیروان خود را به اشک ریختن برای توبه دعوت میکردند. امام صادق(ع) فرمودهاند:« خداوند به ضرت عیسی(ع) وحی فرمود که از خوف من اشك از ديدگانت بريز، قلب خود را خاشع و بدنت را خاضع بدار، آن زمانى كه مردمان غافل لب بخنده گشودند، به زيارت أهل قبور بشتاب تا از آنها عبرت بگيرى.» البته بیشتر مفسران قران در تفسیر آیه 58 سوره مریم که به گریه کردن پیامبران الهی اشاره میکند، نوشتهاند:« گریه از زمان آدم ابوالبشر وجود داشته و همراه وسیلهای برای توبه بوده است.» در تایید این گفته، میتوان به وحی خداوند به حضرت موسی اشاره کرد:« ای موسی! كسانى كه از خوف من گريه میكنند در قيامت اعمالشان را مانند دیگر مردم مورد تفتیش قرار نمیدهم، چرا که هیچ عبادتی برای من مانند مناجات همراه اشک نیست.»
چه کسانی بیش از همه اشک ریختند؟
پاسخ این سوال را امام صادق(ع) فرموده است:« گريهكنندگان عالم 6 نفر بودند؛ آدم، يعقوب، يوسف، يحيى، فاطمه زهرا، و امام زين العابدين صلوات اللَّه عليهم أجمعين. حضرت آدم از مفارقت بهشت آنقدر گريست تا اينكه همانند دو نهر آب اشك از ديدگانش جارى شد، حضرت يعقوب آنقدر از فراق فرزندش يوسف گريست كه ضعف بر بينائى چشمانش پديد گشت، حضرت يوسف آنقدر از فراق پدر بزرگوارش گريست تا اينكه اهل زندان از گريه او مضطرب شدند و با او گفتند يا شب گريه كن روز آرام بگير يا روز گريه كن و شب آرام بگير، حضرت يحيى بن زكريا از خوف خدا آنقدر گريست كه گوشت صورتش در اثر اشك زياد ريخته شد، حضرت زهرا از فراق پدر عاليقدرش آنقدر گريست كه اهل مدينه بتلاطم افتادند پس روزها ناچار بقبرستان بقيع ميرفت و بياد پدر گريه ميکرد، حضرت زين العابدين نیز بعد از شهادت پدر بزرگوارش مدت بيست سال هرگز طعام نزد او نگذاشتند كه گريه نكند و هرگز آبى نياشاميد كه گريه نکند.»
آثار اشک ریختن
برای گریه کردن هم میتوان فواید جسمی عنوان کرد به تایید پزشکان و هم میتوان فواید روحی اورد به تایید روایات دینی. محققان عقیده دارند گریه و خنده هر دو ریشه در یک بخش از مغز دارند و همانطور که خنده فواید زیادی برای بدن دارد و باعث پایین آوردن فشار خون، افزایش قدرت ایمنی بدن و بهبود حالت روحی میشود، اشک ریختن نیز باعث همین ایجاد همین شرایط میشود. پزشکان همچنین معتقدند که اشک حاوی « کورتیزول» است که دفع آن به وسیله اشک، نوعی سم زدایی محسوب میشود. درباره آثار معنوی گریه هم میتوان به روشنایی چشم و قوت قلب اشاره کرد. امام علی(ع) درباره آثار معنوی اشک ریخت فرمودند:« گریه از ترس خداوند، قلب را روشن میگرداند و انسان را از بازگشتن به گناه باز میدارد.»