کشف آبفشانی بلندتر از قله اورست در “اروپا” قمر مشتری!

[∆ MeRzaD ∆]

دانشمندان اعلام کردند “اروپا“، قمر یخ زده ی سیاره ی مشتری احتمالا دارای آبفشان های زودگذری است که بلندیشان به بیش از ۲۰ برابر بلندی قله ی اورست می رسد. تلسکوپ فضایی هابل نخستین نشانه ها از وجود فوران بخار آب را در اروپا مشاهده کرد که می تواند به علت وجود یک اقیانوس، زیر پوشش یخی این ماه ایجاد شده باشد.

این تصویری است که تلسکوپ فضایی هابل از اروپای یخ زده در حال فوران بخار آب به ثبت رسانده است. در پس زمینه تصویر هم سیاره مشتری مشخص است.

پیش‌تر تصور می‌شد «اروپا» میزبان یک اقیانوس مایع در زیر پوسته‌ یخی‌اش باشد که این موضوع آنرا به یکی از اهداف مهم در جستجوی جهان‌های قابل‌زیست دور از زمین تبدیل کرد، اما دانشمندان با توجه به یافته‌های جدید، معتقدند نخستین مدرک فوران آبفشان از سطح این قمر مشاهده شده است.

نویسنده ی اصلی این پژوهش لورنز روث از موسسه تحقیقات جنوب غربی سن آنتونیو، تگزاس اظهار داشت: یک اقیانوس زیرسطحی در اروپا می تواند تمامی شرایط لازم برای زندگی موجودات میکروسکوپی را فراهم کند. تاکنون ساده ترین توضیح وجود بخار فوران آبفشان روی سطح اروپا بود، اگر این بخار آب به اقیانوس زیر سطح مرتبط باشد که ما اطمینان داریم زیر پوسته اروپا وجود دارد به این معنا خواهد بود که بررسیهای آینده می تواند به طور مستقیم پتانسیل اروپا برای تبدیل شدن به محل قابل سکونت بدون حفاری لایه ای یخ را بررسی کند و این امر بسیار هیجان انگیز است. »

این تصویری از اروپا است که از پرتوهای فرابنفش مولکول های آب گسیلیده در نور مرئی به ثبت رسیده است. رنگ های آبی جای مولکول های آب در قطب جنوب این ماه را نشان می دهند.

پژوهشگران در دو ناحیه از نیمکره ی جنوبی اروپا، افزایش های ناگهانی و شدید هیدروژن و اکسیژن را دیدند. بر پایه ی مدل های کامپیوتری، این ناهنجاری ها می توانستند توده های بخار آب به بلندای ۲۰۰ کیلومتر باشند. این موج های افزایش نسبتا کوتاه مدت بود و تنها حدود ۷ هفت ساعت در هر بار طول می کشید.

این توده ها زمانی فوران می کنند که اروپا در نقطه ی اوج مداری یا همان دورترین نقطه از مشتری جای دارد، و زمانی که در نقطه ی حضیض مداری، نزدیک ترین نقطه به مشتری است دیده نمی شوند. تنها چیزی که بی پاسخ مانده این است که چرا این آبفشان ها زمانی رخ می دهند که اروپا در دورترین فاصله از مشتری است، زمانی که کشش گرانشی مشتری بر آن نسبت به زمان های دیگر ضعیف تر است. شاید هنگامی که کشش مشتری بر اروپا کم و شل می شود، ترَک های آن باز می شوند و به بخار آب اجازه ی بیرون زدن را می دهند.

ترک های یخی روی قمر اروپا، دانشمندان معتقدند این ترک هابر اثر کشش مشتری باز می شوند و آبفشانی از آنها فوران می کند.

در سال ۲۰۰۵، توده‌های بخار آب و غبار توسط مدارگرد کاسینی ناسا در سطح انسلادوس قمر سیاره زحل کشف شد که به بیرون ساطع می‌شد. آبفشان های قمر اروپا توسط مشاهدات هابل در دسامبر ۲۰۱۲ کشف شد و «طیف‌نگار تصویربرداری این تلسکوپ فضایی» (STIS) نور فرابنفش ضعیفی را از شفق قطبی واقع در قطب جنوب این قمر شناسایی کرد. اگر این بخارهای آبفشانی تأیید شوند این امر اروپا را به دومین قمر منظومه شمسی تبدیل می شود که دارای بخارهای آبفشانی است.

اروپا” نام یکی از شصت و دو قمر سیاره مشتری است که در سال ۱۶۱۰ میلادی توسط گالیله کشف شد. این ماه پوسته ای یخی به کلفتی ۱۵ تا ۲۵ کیلومتر دارد که به گمان پژوهشگران، زیر آن یک اقیانوس غول پیکر و پرآشوب نهفته شده با ژرفایی که شاید به ۱۶۰ کیلومتر هم برسد.

در آینده کاوشگری به اروپا فرستاده خواهد شد تا ضخامت یخ سطح اروپا را اندازه گیری کند و ناسا هم در حال برنامه ریزی یک ماموریت در مدار اروپا است، تا با شکافتن یخ های اروپا به چگونگی شکل گیری حیات میکروسکوپی نزدیک تر شود. آژانس فضایی اروپا قصد دارد در سال ۲۰۲۲ کاوشگری را به سمت مشتری و سه قمر بزرگش پرتاب خواهد کرد.

یافته‌های هابل در مجله Science Express منتشر شده و همچنین در نشست اتحادیه ژئوفیزیک امریکا در سان‌فرانسیسکو ارائه می‌شود.