+- انجمن های تخصصی فلش خور (http://www.flashkhor.com/forum)
+-- انجمن: علم، فرهنگ، هنر (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=40)
+--- انجمن: پزشکی (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=57)
+--- موضوع: درد شکمی (/showthread.php?tid=88332)
درد شکمی - MOHSENEBRAHIMI - 13-02-2014
دردشکمی، دردیست که در شکم احساس می شود. شکم فضای آناتومیکی است که بوسیله فضای پایینی دنده های بالا، استخوان لگن و از هر طرف بوسیله استخوان تهیگاهی محدود می شود. اگر چه درد شکمی می تواند از بافتهای دیواره شکمی که فضای شکمی را احاطه کردند(به عنوان مثال پوست و ماهیچه های دیوار شکمی) شروع شود. لیکن واژه درد شکمی به طور معمول برای توضیح دردی که مبدأ آن ارگانهای موجود در حفره شکمی است بکار می رود(به طور مثال زیر پوست و ماهیچه ها). این ارگانها شامل معده، روده کوچک، کولون، کبد، مثانه و پانکراس هستند. گاهگاهی دردشکمی ممکن است توسط ارگانهای مجاور شکم مانند قسمت پایینی ششها، کلیه ها، رحم یا تخمدانها ایجاد شوند نه توسط ارگانهای حفره شکمی. چنین دردهایی معمولاً درد منتقل شده نامیده می شود زیرا مرجع و مبدأ درد خارج از شکم بوده ولی درد در فضای شکمی احساس می گردد.
دلایل درد شکمی چیست؟
درد شکمی بوسیله التهاب (بطور مثال آپاندیسیت، دیورتیکولولیت، کولیت) یا اتساع و تورم ارگانها(مانند مسدود شدن روده، انسداد مجرای صفراوی بوسیله سنگ کیسه صفرا، تورم کبد بوسیله هپاتیت) یا کاهش خون دهی به ارگانها(مانند کولیت ایسکمیک) ایجاد می گردد. درد شکمی همچنین می تواند بدون ایجاد التهاب، تورم یا کاهش خونرسانی نیز انجام شود و یک نمونه از دردهایی بدون وابستگی به این دلایل، سندرم روده تحریک پذیر (IBS) می باشد.
اینگونه تصور می شود که IBS هم بخاطر انقباض ماهیچه های روده(بطور مثال اسپاسم) و هم به علت حساسیت غیر عادی عصبهای روده که منجر به احساس درد می شوند، بوجود می آید.
چگونه عوامل ایجاد درد شکمی تشیخص داده می شوند؟
پزشکان دلایل دردهای شکمی را با توجه به 1) خصوصیات درد 2) معاینات فیزیکی3)تستهای آندوسکوپی، رادیولوژیکی، آزمایشگاهی و 4)جراحی تشخیص می دهند.
1) خصوصیات درد:
اطلاعات زیر که توسط تاریخچه بیمار بدست می آید به پزشک کمک می نماید تا دلیل درد را تشخیص دهد. · شیوه ای که درد آغاز می شود: برای مثال درد شکمی که ناگهانی ایجاد می شود منجر به ایجاد یک رویداد سریع نیز می گردد بطور مثال قطع ذخیرۀ خون به کولون(ایسکمی) یا انسداد مجرای صفرای بوسیله سنگ صفرا(کولیت صفراوی)
· محل درد: آپاندیست معمولاً باعث ایجاد درد در قسمت راست پایین شکم می شود که همان جای معمول قرار گیری آپاندیس است. دایورتیکولیت به طور معمول در قسمت چپ پایین شکم یعنی جایی که بیشترین تعداد زائده های کولونی وجود دارد ایجاد می گردد. دردی که از مثانه ساطع می شود(مانند کولیک صفراوی یا کوله سیستیت) به طور معمول در قسمت راست بالایی شکم یعنی جایی که مثانه وجود دارد، ایجاد می شود.
· الگوی درد: انسداد روده ابتداً باعث ایجاد موجی از دردهای کرامپی در شکم می شود که این دردها بخاطر انقباضات ماهیچه های روده و تورم و نفخ روده ها می باشد. انسداد مجرای صفراوی بوسیله سنگهای صفراوی به طور معمول باعث ایجاد دردهای مداوم و ثابتی در قسمت بالای شکم می شود که بین 30 دقیقه تا چندین ساعت به طول می انجامد- التهاب حاد پانکراس بطور معمول باعث ایجاد دردهای شدید، ثابت و پایداری در قسمت بالای شکم و بالای کمر می گردد. دردهای حاد آپاندیست ابتداً از نزدیک ناف شروع شده سپس این التهابات افزایش یافته و به سمت قسمت راست پایین شکم منتقل می گردند. خصوصیات درد ممکن است در طول زمان تغییر یابد برای مثال انسداد مجرای صفراوی گاهگاهی به سمت التهاب مثانه پیشرفت می نماید که این التهاب می تواند همراه یا بدون عفونت باشد (کوله سیستیت حاد) وقتی چنین حالتی ایجاد می گردد خصوصیات درد به سمت دردهای التهابی متمایل می گردد.
· مدت زمان درد: درد بیماری IBS به طور معمول پیشرفت نموده و ممکن است ماهها، سالها یا برای چند دهه به طول بیانجامد. کولیک صفراوی بیش از چند ساعت به طول نمی انجامد و درد ناشی از التهاب پانکراس نیز معمولاً 1یا چند روز دوام دارد.
· چه چیزهایی باعث بدتر شدن درد می شود: درد ناشی از التهاب (آپاندیسیت، دایورتیکولیت، کوله سیستیت، پانکراتیت) معمولاً با عطسه کردن، رفع کردن یا هر گونه تحریک احساسات وخیم تر می گردد. افراد درگیر چنین التهاباتی ترجیحاً باید دراز بکشند و استراحت نمایند.
· چه چیزهایی باعث رهایی از درد می گردد: درد ناشی از IBS و یبوست بطور موقتی اغلب با حرکت روده بهتر می گردد. دردی که بخاطر انسداد معده یا قسمت بالای روده کوچک ایجاد می گردد ممکن است بطور موقت با استفراغ کردن که باعث کاهش تورم شده، تسکین یابد. استفاده از آنتی اسیدها بطور موقت باعث بهبود درد ناشی از زخم های معده و دئودنوم می گردند زیرا هم غذا و هم آنتی اسیدها مشترکاً باعث خنثی شدن اسیدی می شوند که مسئول التهاب و تحریک زخم ها و ایجاد درد است.
· نشانه ها و علامتهای مرتبط: وجود تب نشانه التهاب است. اسهال یا خونریزی از مقعد یکی از دلایل روده ای درد است. حضور تب و اسهال مؤید التهاب روده بود که ممکن است عفونت دار یا بدون عفونت باشد(کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون).
2) معاینات فیزیکی
معاینه بیمار به پزشک این امکان را می دهد که مدارک بیشتری جهت تشخیص دردهای شکمی دردسترس داشته باشد پزشک در این معاینات به تشخیص و شناسایی موارد زیر می پردازد:
1- وجود صداهایی که از روده شنیده می شود ممکن است دلیلی برای انسداد روده باشد.
2- حضور نشانه ها و علامتهای التهاب زا(با پیگیری مخصوص در طول معاینه)3- محل هر گونه حساسیت 4- حضور هر گونه توده در شکم که نمایانگر تومور یا آبسه می باشد(مجموعه از چرکهای عفونی)
حضور خون در مدفوع که ممکن است دلالت بر مشکل روده ای از قبیل زخم، سرطان کولون، کولیت یا ایسکمی داشته باشد.
برای مثال پیگیری هر گونه حساسیت یا نشانه های التهاب زا در قسمت چپ پایین شکم معمولاً دلیل حضور دایورتیکولیت است در حالیکه تودۀ ملتهب و قابل لمس در مناطقی دیگر ممکن است دلیل التهابی باشد که پیشرفت نموده یا آبسه ای که ایجاد گردیده است. رهیابی حساسیت یا علامتهای التهاب زا در قسمت راست پایین شکم اغلب نشانه حضور آپاندیسیت است در حالیکه حضور یک تودۀ ملتهب و قابل لمس در همین نواحی ممکن است به معنای التهاب آپاندیسی که پیشرفت نموده و منجر به آبسه گردیده، باشد التهاب در قسمت راست پایین شکم با یا بدون حضور توده همچنین ممکن است در بیماری کرون نیز مشهود باشد(بیماری کرون معمولاً قسمت انتهایی رودۀ کوچک را که در قسمت راست پایین شکم واقع شده متأثر می سازد) حضور توده ای بدون وجود التهاب ممکن است نشانه حضور سرطان باشد.
3) آزمایشات
اگر چه تاریخچه بیمار و معاینات فیزیکی انجام شده توسط پزشک در تشخیص دلایل دردهای شکمی بسیار حیاتی هستند لیکن انجام آزمایشات نیز اغلب برای تشخیص دلایل درد ضروری هستند.
تستهای آزمایشگاهی:تستهای آزمایشگاهی از قبیل شمارش کامل خونی(CBC)، آنزیم های کبدی ، آنزیم های پانکراس (آمیلاز و لیپاز) و تجزیه ادرار مکرراً در ارزیابی دردهای شکمی انجام می شوند. افزایش در تعداد گلبولهای سفید، نشانگر التهاب یا عفونت می باشد(آپاندیسیت، پانکراتیت، دایورتیکولیت یا کولیت). آمیلاز و لیپاز( آنزیم هایی که توسط پانکراس تولید می شود)معمولاً در پانکراتیت افزایش می یابد. آنزیم های کبدی ممکن است در نتیجه سنگهای مثانه افزایش یابند. خون موجود در ادرار نمایانگر سنگهای کلیه می باشد. وقتی اسهال وجود دارد سلولهای سفید خون در مدفوع نتیجه التهاب عفونت روده ای هستند.
X-ray کامل شکم:X-ray کامل شکم که همچنین KUB نیز نامیده می شود(زیرا آنها شامل Kindey(کلیه)، Urtere(میزنای وحالب) و Bladder (مثانه) هستند) نشانگر بزرگ نمایی پیچ و خم های روده ها است که بواسطه انسداد روده ای از میزان بسیار زیادی از مایعات و هوا انباشته شده اند در بیماران مبتلا به زخم های معده ممکن است هوا از معده خارج شده و به حفره شکمی وارد شود این جهش و خروج هوا اغلب می تواند توسط KUB در قسمت تحتانی دیافراگم دیده شود. گاهگاهی KUB ممکن است سنگ کلیه ای را آشکار سازد که وارد میزنای وحالب شده و منجر به دردهای شکمی می گردد.
آزمایشات رادیولوژیکی: آزمایشات اولتراسوند شکمی در تشخیص سنگ کیسه صفرا، آپاندیسیت، کوله سیستیت یا پارگی کیستهای تخمدان که منجر به دردهای شکمی می گردد موثر است. Computerized tomography (CT) شکم نیز در تشخیص پانکراتیت، سرطان پانکراس، آپاندیسیت و دایورتیکولیت به خوبی تشخیص آبسه ها کمک کننده است. سی تی اسکن ویژه ای از رگهای خونی شکم می تواند در تشخیص بیماریهای عروقی که منجر به مسدود شدن جریان خون و عدم خونرسانی به ارگانهای شکمی می گردند، کمک کننده و موثر باشد. Magnetic Resonance Imaging(MRI) در تشخیص و شناسایی سنگ کیسه صفرا که از مثانه عبور کرده و باعث مسدود شدن مجرای صفراوی می گردد، موثر است. X-ray باریم از معده و روده ها می تواند در تشخیص زخم ها، التهاب و مسدود شدن روده ها موثر باشد. سی تی اسکن از روده کوچک می تواند در تشخیص بیماریهای روده کوچک از قبیل بیماری کرون تعیین کننده باشد.Capsule enteroscopy یک دوربین کوچک به اندازه قرص است که توسط بیمار بلعیده می شود این دوربین می تواند تصویری کامل از تمام روده کوچک تهیه نماید و آنها را به تصاویری دیگری در یک گیرندۀ متحرک مبدل سازد. تصویر برداری انجام شده از روده کوچک توسط این گیرنده به کامپیوتری وارد می گردد که بعدها توسط پزشک مورد بررسی قرا می گیرد. Capsule enteroscopy در تشخیص بیماری کرون، تومور روده کوچک و ضایعات خونریزی دهنده ای که بوسیله X-ray یا سی اتی اسکن نمی تواند مورد ارزیابی قرار گیرد، موثر و کارا می باشد.
روشهای اندوسکوپی: Esophagogastroduodenoscopy یا EGD برای شناسایی و تشخیص زخم ها، گاستریت(التهاب معده) یا سرطان معده موثر است. کولونوسکوپی Flexible sigmoidoscopy برای شناسایی کولیت عفونی، کولیت اولسراتیو یا سرطان کولون نیز کمک کننده است. Endoscopic ultrasound (EUS) برای شناسایی سرطان پانکراس یا سنگ کیسه صفرا زمانی که اولتراسوندهای استاندارد، سی تی اسکن یا MRI موثر نباشد، مورد استفاده قرار می گیرد.
4) جراحی: گاهگاهی تشخیص درد شکمی علاوه بر آزمایشات حفره شکمی، نیازمند لاپاراسکوپی یا جراحی نیز می باشد. مشکل اصلی در سندرم روده تحریک پذیر (IBS) تشخیص دلایل دردهای شکمی است. همانطور که در قبل اشاره شد درد مرتبط با IBS هم بخاطر انقباض ماهیچه های روده ای و هم بخاطر حساسیت بیش از حد نورون های احشایی است. بطور معمول، شناسایی انقباض ماهیچه های غیر عادی و حساسیت نورون های احشایی نسبت به سایر دلایل ایجاد دردهای شکمی، مشکل تر است خصوصاً اینکه این دردها توسط معاینات فیزیکی و تستهای معمول نیز پیگیری نمی شوند. تشخیص IBS معمولاً براساس تاریخچه بیمار(نشانه های معمول) و عدم حضور سایر دلایل و علتهای دردهای شکمی است.
چرا تشخیص علتهای درد شکمی مشکل است؟
پیشرفتهای جدیدی در تکنولوژی در خصوص صحت، سرعت و آسانی تشخیص دلایل دردهای شکمی به میزان بسیاری بوجود آمده است اما هنوز کشمکش های برجسته ای در مورد تشخیص درست و بجای دردها باقی است. دلایل بسیاری وجود دارد که تشخیص درد شکمی را مشکل می سازد آنها شامل موارد زیر هستند:
نشانه ها ممکن است غیر عادی باشند: برای مثال درد ناشی از آپاندیسیت گاهگاهی در قسمت راست بالای شکم ایجاد می گردد و درد ناشی از دایورتیکولیت ممکن است در سمت راست ایجاد شود بیماران مسن و بیمارانیکه از کورتیکواستروئیدها استفاده می نمایند ممکن است درد کمی یا حتی هیچ گونه درد یا حساسیتی را در هنگام وقوع التهاب احساس ننمایند به عنوان مثال علایم کوله سیستیت یا دایورتیکولیت با خوردن کورتیکواستروئید ها پنهان می گردد زیرا این دارو علایم التهاب را کاهش می دهد. تستها همیشه غیر عادی نیستند: آزمایشات اولتراسوند می توانند در تشخیص سنگهای مثانه خصوصاً نوع ریز آنها موثر نباشند. سی تی اسکن ممکن است در تشخیص حضور سرطان پانکراس خصوصاً وقتی در مراحل ابتدایی باشد کمکی ننماید. KUB ممکن است علامتهای انسداد روده یا سوراخ شدگی معده را نمایان نسازد.اولتراسوند و سی تی اسکن ممکن است در ارائه نشانه های آپاندیسیت یا حتی آبسه بویژه زماینکه آبسه ها کوچک هستند با مشکل مواجه شوند. CBC و سایر آزمایشات خونی ممکن است علیرغم عفونتها و التهابهای شدید، عادی و نرمال باشند بویژه زمانیکه بیماران از کروتیکواستروئیدها استفاده می نمایند.
بیماریها می توانند از یکدیگر تقلید نمایند: نشانه های IBS می توانند از نشانه ها و علامتهای سایر بیماریها از قبیل انسداد روده، سرطان، زخم، سنگهای مثانه یا حتی آپاندیسیت تقلید نمایند. بیماری کرون می تواند نشانه های آپاندیست را از خود بروز دهد. همچنین عفونت کلیه راست می تواند نشانه های کوله سیستیت حاد را با خود به همراه داشته باشد. پارگی کیستهای تخمدان چپ با بروز نشانه های دایورتیکولیت همراه می باشند. سنگهای کلیه نیز می توانند از علایم و نشانه های آپاندیسیت و دایورتیکولیت تقلید نمایند.
خصوصیات درد ممکن است تغییر نماید: در مثالهای پیشین که قبلاً در مورد شان صحبت گردید وسعت التهاباتی همچون پانکراتیت ممکن است تمام شکم را درگیر نماید همچنین با پیشرفت کولیک صفراوی این بیماری می تواند جایگزین کوله سیستیت شود.
چگونه می توانم به پزشکم در تشخیص دردهای شکمی کمک نمایم؟
افراد قبل از مراجعه به پزشک باید لیستی مطابق موارد زیر تهیه نمایند:
· داروهایی که در حال حاضر از آنها استفاده می نمایید این داروها ممکن است شامل داروهای گیاهی، ویتامینها، مواد معدنی و مکمل های غذایی باشند.
· آلرژیهای شما
· داروهایی که قبلاً برای دردهای شکمی مورد استفاده قرار می دادید.
· گزارش بیماریهای مهمی از قبیل دیابت، مشکلات قلبی و.... که به آن مبتلا هستید.
· گزارش جراحیهای قبلی از قبیل برداشتن آپاندیس، اصلاح فتق، برداشتن مثانه، بیرون آوردن رحم و....
· گزارش انجام آزمایشاتی از قبیل کولونوسکوپی، لاپاراسکوپی، سی تی اسکن، اولتراسوند، X-ray باریم از قسمت فوقانی و تحتانی و....
· سابقه قبلی بستری شدن در بیمارستان
· سه نفر از اعضای خانواده نشانه هایی مشابه نشانه بیماری شما دارند.
· اعضای خانواده که دارای مشکلات معدی/روده ای هستند(مانند مشکلات بلع، مشکلات معده، روده ها، کبد، پانکراس و کیسه صفرا)
· گزارش هر گونه سابقه قبلی یا فعلی به الکل، سیگاری بودن، تاریخچه هر گونه وابستگی شیمیایی.
آمادگی دادن این اطلاعات را به پزشک خود داشته باشید:
· زمانیکه که درد برای اولین بار شروع شده است.
· هنگامیکه دوره ای مشابه این درد در گذشته نیز وجود داشته است.
· چه مدت زمان، دوره این دردها دوباره تکرار می گردد.
· اینکه آیا دوره درد تدریجی شروع می شود یا ناگهانی.
· شدت درد تا چه اندازه است.
· چه چیزهایی باعث درد می شود و چه چیزهایی منجر به بدتر شدن آن می گردد.
· چه چیزهایی باعث تسکین و رهایی از درد می شود.
· خصوصیات درد چگونه است. آیا میزان درد گسترده یا کم است آیا درد سوزاننده است یا اینکه بصورت فشاری است؟
آیا درد حالت شبیه فرو کردن چیزی نوک تیز در بدن را دارد یا خیر؟ آی دردها زودگذر بوده یا اینکه پایدار است؟ آیا دردهای شکمی کرامپی است یا خیر؟(درد مکرراً می رود و دوباره باز می گردد)
· آیا درد با مواردی همچون تب، سرماخوردگی، عرق ریزی، اسهال، کاهش وزن، یبوست، خونریزی از مقعد، کاهش اشتها، تهوع، یا کاهش انرژی مرتبط است یا خیر؟
بعد از معاینه پزشک انتظار زود هنگام و فوری درمان یا تشخیص سریع را نداشته باشید همچنین موارد زیرا بخاطر بسپارید:
· معاینه و تستهای مکرر(از قبیل آزمایشات خون، مطالعات را دیوگرافی یا مراحل آندوسکوپی) اغلب برای تشخیص نشانه ها یا پی بردن به بیماریهای جدی ضروریست.
· پزشکان ممکن است قبل از تشخیص قطعی دارویی برای شما تجویز نمایند پاسخ شما به این دارو(یا عدم پاسخ به آن) ممکن است نتایج ارزشمندی ا در شناسایی درد برای پزشکتان ایجاد نماید. بنابراین بسیار مهم است که داریو تجویز شده توسط پزشک را مصرف نمایید.
· پزشک خود را از بدتر و وخیم تر شدن نشانه ها مطلع سازید همچنین هنگامیکه داروها موثر نبود و عوارض جانبی دارو شمار ا متأثر می سازد.
· برای پی بردن به نتایج آزمایشات خودتان با پزشک تماس بگیرید هرگز فرض نکنید چون پزشک با شما تماس نگرفته نتایج آزمایشاتتان مطلوب بوده است.
· بدون مشورت و هماهنگی با پزشکتان خود سرانه از داروهای گیاهی و مکمل ها استفاده ننمایید.
· حتی اگر پزشکتان بهترین پزشک بوده و نیز بسیار حاذق باشد هرگز به خودتان تردید را ندهید که با پزشکتان برای دومین یا سومین بار در خصوص نشانه هایی که به طور ثابت شناسایی نشده اند یا دردهای مزمن، صحبت نمایید.
· کسب اطلاعات بسیار مهم است اما مطمئن باشید که این اطلاعات را از منابع معتبر بدست می آورید.
درد شکمی در یک نگاه
· درد شکمی، دردیست که در شکم احساس می شود.
· درد شکمی از ارگانهای داخل شکم یا ارگانهای همجوار ساطع می گردد.
· درد شکمی منجر به التهاب، تورم یا نفع یک ارگان همچنین باعث کاهش خونرسانی به اعضاء می گردد. درد شکمی در IBS به دلیل انقباض ماهیچه های روده یا حساسیت بیش از حد نورون های احشایی حادث می شود.
· دلیل دردهای شکمی براساس خصوصیات درد، معاینه فیزیکی و آزمایشات شناسایی می گردد به ندرت اعمال یک عمل جراحی برای شناسایی علت درد مورد نیاز می باشد.
· تشخیص دردهای شکمی به خاطر موارد زیر در تضاد و کشمکش است1) نشانه ها ممکن است غیر عادی باشند 2) تستها همیشه غیر عادی نیستند. 3) بیماریها می توانند از یکدیگر تقلید نمایند 4) خصوصیات درد ممکن است در طول زمان تغییر نماید.