با وجود این همه انسانها،حیوانات و نباتات که با تمام قوا بجان مواد حیاتی از قبیل ازت، هیدروژن و اکسیژن و ... افتاده و شب و روز و ماه و سال آن ها را بتاراج میبرند قاعدتا می بایست در عرض مدتی کمبود مواد حیاتی سرتا سر جهان جانداران را فرا گرفته و بلاخره زندگی همه جانداران دستخوش فنا و نیستی گردد.

اینجاست که موقعیت حساس و خدمت گرانبهای باکتری ها روشن می شود. باکتریها با تمام قوا و نیروی خود از مدفوعات و لاشه های فاسد در راه تامین مواد حیاتی مورد احتیاج جانداران استفاده می نمایند. باکتریها، فضولات و لاشه های حیوانات را از صورت فعلی آن در آورده و آنها را در لابراتورهای طبیعی خود تجزیه نموده تبدیل به مواد حیاتی از قبیل کربن، ازت، هیدروژن و اکسیژن می کنند و بدینوسیله هم مواد فاسد و مزاحم را از بین برده و هم جای مواد حیاتی مصرف شده را پر می کنند. بر این اساس مواد حیاتی دائما از یک طرف در اثر وجود جانداران مستهلک شده و رو به نقصان می گذارد و از طرف دیگر تحت سازمان مجهزی دوباره ساخته و تحویل داده می شود. در واقع مواد حیاتی زمین باندازه معین خود همیشه در انبار کره زمین موجود بوده و با یک گردش دورانی پس از طی مراحلی به حالت اولیه باز می گردد!

باکتری ها در هوا، در خاک، و در آب زندگی می کنند. آنها در قله های بسیار مرتفع کوه ها، در عمق عمیق ترین اقیانوس ها، در بدن انواع موجودات زنده ، و حتی در صخره های منجمد و یخ های قطب شمال یافت می شوند.

باکتری ها نقش بسیار مهمی در اکوسیستم های آبی و اکوسیستم های خشکی دارند. چرخه ی مواد گوناگون از جمله کربن، نیتروژن و گوگرد توسط این دوستان زحمت کش ما تکمیل می شود و به جریان خود ادامه می دهد. وقتی موجودات زنده می میرند کربن آلی موجودات در بدن آنها باید به شکل دی اکسید کربن به جو برگردد این امر به وجود باکتری ها و فعالیت آنها محتاج است. شاید به نظر برسد که ما نیاز چندان به کربن نداریم و این کار باکتری ها اهمیت خاصی برای ما ندارد، ولی زمانی که به یاد آوریم که دی اکسید کربن از عوامل فتوسنتز است و بدون وجود آن نه فتوسنتزی صورت می کیرد و نه غذایی وجود دارد، آنوقت به اهمیت فعالیت این باکتری ها پی می بریم. بدون حضور آنها کل حیات محکوم به مرگ خواهند بود. کربن موجود در بافت های مختلف اجساد گیاهان و جانوران برای موجودات زنده قابل استفاده نیست و این باکتری ها هستند که این کربن را به شکل قابل استقاده برای موجودات فتوسنتزکننده در می آورند و امکان فراهم نمودن غذا برای کل موجودات زنده دیگر را فراهم می کنند. این کار مهم ترین نقش حیاتی باکتری هاست.

چرخه ی نیتروژن از جمله فعالیت های  مهم دیگر باکتری هاست. گیاهان برای رشد و سالم ماندن خود به نیتروژن محتاجند و نمی توانند نیتروژن را به شکل گازی آن از اتمسفر دریافت کنند. در واقع فرم گازی نیتروژن که در جو وجود دارد برای گیاهان غیر قابل استفاده است و آنها نیتروژن را فقط به صورت نیتریت یا نیترات( یا برخی ترکیبات دیگر) از خاک می توانند جذب کنند. مهم ترین راه  دستیابی گیاهان به نیتروژن قابل جذب، تثبیت نیتروژن است که توسط برخی از باکتری ها از جمله باکتری ریزوبیوم صورت می گیرد. باکتری های تثبیت کننده نیتروژن می توانند با برخی از گیاهان همزیستی حاصل کنند و نیتروژن را برای آنها فراهم کرده، ضامن بقای سالم و رشد کامل آنها گردند.

باکتری ها با تکمیل چرخه ی موادغذایی مختلف، علاوه بر قرار دادن منابع غذایی در دسترس موجودات زنده، نقش بسیار مهمی در پاکیزگی محیط زیست دارند. برخی از باکتری ها نیز در دستگاه گوارش جانوران، از جمله انسان، به صورت همزیست با جانور زندگی می کنند و در هضم مواد غذایی به آنها کمک می کنند. برخی از موادغذایی، نیز از جمله ماست و انواع دیگری از لبنیات به کمک باکتری ها تولید می شوند و بدون وجود باکتری ها نمی توانیم آنها را تهیه کنیم.

باکتری ها آنقدر ریزند که فقط با میکروسکوپهایی که اجسام را چند هزار مرتبه بزرگتر نشان می دهند قابل رویتند. برای اندازه گیری باکتریها از واحدی به نام میکرون (یک هزارم میلی متر) استفاده می شود. ابعاد باکتریها ار یک دهم میکرون تا چند میکرون فرق می کند. باکتری ها بیش از 3/5 میلیارد سال است که روی کره ی زمین زندگی می کنند و نه تنها ما، بلکه کل حیات به وجود آنها نیازمند است.