امشب، شب بیست و سوم ماه مبارك رمضان است دیگر زمانی باقی نمانده، باید تمام تلاش خود را بكار برد تا در پناه رحمت خداوند متعال قرار گرفت... اگر تاكنون قرار نگرفته ای ... زیرا اگر كسی در ماه مبارك رمضان بخشیده نشود بنا بر فرموده پیامبر اكرم (ص) «شقی» است.

اعمال شب‌هاى قدر بر دو نوع است؛ یكى آن‌كه در هر سه شب باید انجام داد و دیگر آنهایی‌كه مخصوص هر شبى است.اعمال مشترک شبهای قدر در مقاله اعمال شب بیست و یکم توضیح داده شده است.

اعمال شب بیست و سوم:

این شب، از دو شب قبل برتر است و از احادیث متعدد اینگونه احتمال داده می‌شود كه شب قدر همین شب است. در روایتی از امام باقر(ع) نقل شده است كه مردی در ماه رمضان خدمت رسول خدا (ص) آمد و به آن حضرت عرض كرد: من در بیرون مدینه به سر می‌برم و شتر و گوسفند دارم كه نمی‌توانم همه شب در مدینه حاضر شوم. دوست دارم شبی را به من معرفی كنی تا آن شب را به مدینه بیایم و در نماز و عبادت حاضر باشم . حضرت او را به نزد خود فراخواند و به طور در گوشی آن شب را معرفی كرد.

آن مرد نیز وقتی شب‌های بیست و سوم ماه رمضان فرا می‌رسید، با همه خانواده و فرزندان و غلامان به مدینه می‌آمد و آن شب را می‌ماند و صبحگاهان به منزل خویش بر می‌گشت.

همچنین در روایت دیگری نقل شده است كه رسول خدا(ص) در شب بیست و سوم ماه رمضان به سر و روی خانواده‌اش آب می‌پاشید تا به خواب نروند ( و از فضیلت این شب بهره بگیرند).

روایات متعدد دیگری نیز داریم كه می‌گوید: شب قدر، شب بیست و سوم است. مرحوم "علامه مجلسی" نیز در كتاب "زادالمعاد" می‌گوید:"‌اكثر احادیث معتبر دلالت دارد كه شب بیست و سوم، شب قدر است".

اعمال مخصوص شب بیست و سوم ماه رمضان

در شب بیست و سوم ماه مبارك رمضان، غیر از اعمال مشترك شب‌های قدر، اعمال دیگری نیز وارد شده است تا فردی كه این شب را به احیا می‌گذراند در كنار اعمال مشترك شبهای قدر، آنها را نیز انجام دهد، كه شرح آن در ادامه می آید:

1- سوره عنكبوت و سوره روم را بخواندكه امام صادق(ع) فرمود: " هركس در شب بیست و سوم، سوره‌های عنكبوت و روم را بخواند، به خدا سوگند! اهل بهشت است".

2- هزار مرتبه سوره "انا انزلناه" (سوره قدر) را بخواند.

3- سوره " حم دخان" (سوره دخان) را بخواند.

4- این دعا را بخواند:

اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی

خدایا عمرم را طولانى گردان

وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی

و روزى‏ام را وسعت بخش

وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی

و بدنم را تندرست بدار

وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی

و به آرزویم برسان

وَ إِنْ كُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اكْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ

و اگر در زمره بدفرجامان هستم،مرا از آن گروه محو كن و در گروه سعادتمندان ثبت فرما

فَإِنَّكَ قُلْتَ فِی كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّكَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُكَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ

،كه تو در كتاب فرو فرستاده‏ به پیامبر مرسلت(درود تو بر او و خاندانش)فرمودى:خدا محو مى‏كند آنچه را بخواهد و ثبت مى‏نماید آنچه را اراده كند و كتاب جامع نزد اوست.





5- این دعا را كه مخصوص شب بیست و سوم است بخواند:

یَا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ

اى پروردگار شب قدر و قراردهنده آن بهتر از هزار ماه،

وَ رَبَّ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ

و پروردگار شب‏ و روز،و كوهها و دریاها

وَ الظُّلَمِ وَ الْأَنْوَارِ وَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ

و تاریكیها و روشناییها و زمین و آسمان

یَا بَارِئُ یَا مُصَوِّرُ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ

اى پدیدآورنده،اى صورت‏بخش،اى‏ عطا كننده،اى نعمت ده،

یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا قَیُّومُ

اى خدا، اى بخشنده، اى خدا، اى به خود پاینده،

یَا اللَّهُ یَا بَدِیعُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ

اى خدا، اى نو آفرین، اى خدا، اى خدا، اى خدا،

لَكَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْكِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ

نامهاى نیكوتر و نمونه‏هاى والاتر و بزرگمنشى و نعمتها از آن توست،

أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

از تو درخواست مى‏كنم كه بر محمّد و خاندان‏ محمّد درود فرستى،

وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ

و قرار دهى در این شب نامم را در زمره سعادتمندان

وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ

و روحم را با شهیدان

وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ

و نیكوكارى‏ام‏ را در بلند‌مرتبه‏ترین درجه بهشت

وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً

و گناهم را آمرزیده

وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی

و ببخشى بر من یقینى كه دلم با آن همراه باشد

وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّكَّ عَنِّی

و ایمانى كه شك را از من‏ زدوده گرداند

وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی

و خشنودى به آنچه نصیبم نموده‏اى

وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً

و ما را در دنیا و آخرت پاداش نیكو عنایت فرما

وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ

و از عذاب آتش سوزان حفظ كن

وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِكْرَكَ وَ شُكْرَكَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْكَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ

و در این شب ذكر و شكر خویش و رغبت به سوى خود و بازگشت و توبه روزى‏ام فرما

وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ و به آنچه محمّد و خاندان محمّد(درود خدا بر آنان باد)را به آن موفق كردى توفیقم ده.





6- این دعا را كه امام صادق(ع) نقل شده است ،‌بخواند:

اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ خدایا قرار ده در آنچه حكم مى‏كنى و مقدّر مى‏نمایى،از فرمان حتمى، وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَكِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ

در آنچه از كار حكیمانه جدا مى‏سازى در شب قدر،از حكمى كه بازگشت نپذیرد،و تغییر نیابد،

أَنْ تَكْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِكَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا

اینكه مرا در این سال از حاجیان خانه محترمت بنویسى

اَلْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ

حاجیانى كه حجّشان پذیرفته،

اَلْمَشْكُورِ سَعْیُهُمْ

و سعیشان قبول افتاده

اَلْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ

و گناهانشان‏ آمرزیده گشته

اَلْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ

و بدیهایشان محو شده است

وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی

و قرار ده در آنچه فرمان مى‏دهى و مقدّر مى‏نمایى كه عمرم را طولانى گردانى

وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی

و در روزى‏ام‏ وسعت بخشى.

7- این دعا را كه از امام حسین (ع) نقل شده است بخواند:

یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ

اى پنهان در حال آشكار بودنش

وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ

و اى آشكار در حال پنهان بودنش

وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى

و اى پنهانى كه مخفى نمى‏شود

وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى

و اى آشكارى كه دیده نمى‏شود

یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِكَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ

اى به وصف آمده‏اى كه هیچ ممكنى به حقیقتش نمى‏رسد

وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ

و هیچ حدّ بسته‏اى به او احاطه پیدا نمى‏كند

وَ یَا غَائِباً غَیْرَ مَفْقُودٍ

و اى غایب گم نشده

وَ یَا شَاهِداً غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ

اى حاضرى كه مشهود نیست تا آنكه جستجو شود و او را بیابند

وَ لا یَخْلُو مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ عَیْنٍ

آسمانها و زمین و آنچه بین آنهاست،به اندازه چشم برهم‏زدن از او خالى نیست

لا یُدْرَكُ بِكَیْفٍ وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ وَ لا بِحَیْثٍ

به كیفیتى معین دانسته نمى‏شود و محدود به مكان و جهت نمى‏گردد

أَنْتَ نُورُ النُّورِ

تویى روشنایى نور

وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ

پروردگار پرورندگان

أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ

به همه امور احاطه كرده‏اى،

سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ كَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ

منزه خدایی كه مانندش چیزی نیست

وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ

و او شنوا و بیناست

سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَكَذَا وَ لا هَكَذَا غَیْرُهُ

،منزّه است آن‏كه داراى این صفات است و براى غیر او چنین صفاتى نیست.

سپس هر حاجتی دارد از خدا بطلبد.





8- همچنین از معصومین (ع) روایت شده است كه در شب بیست و سوم ماه رمضان، در سجود و ایستاده و نشسته دعای زیر را می‌خواندند، بلكه مناسب است در تمام ماه رمضان و در زمان‌های دیگر پس از تمجید و ستایش خداوند و صلوات بر محمد و آلش ( مثلا حداقل با گفتن الحمدلله و الصلاه علی رسول الله و آله الطاهرین ) این دعا خوانده شود:

اَللهمَّ کُن لولیکَ الحُجةِ بنِ الحَسَنِ

خدایا براى ولى‏ات حجت بن الحسن

صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة

كه درودهایت بر او و پدرانش باد، در این ساعت،و در هر ساعت

وَلیا و حافظا

باش سرپرست و نگهبان

وقائِداً وَ ناصِراً

و پیشوا و یاور

وَ دَلیلاً وَ عَیناً

و راهنما و دیده‏بان

حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً

تا او را با رغبت مردم در زمینت سكونت دهى

و تُمَتّعَهُ فیها طَویلًا.

و زمانى طولانى بهره‏مندش سازى.

9- همچنین این دعا را در حالی كه دستان خود را به سوی آسمان بلند می‌كند، بخواند:

یا مُدَبّرَ الاُموُرِ

اى تدبیرگر امور

یا باعِثَ مَن فی القُبُور

اى برانگیزنده مردههاى در گور

یا مُجرِی البُحُور

اى روان كننده دریاها

یا مُلَینَ الحَدیدِ لِداوُد،

اى نرم كننده آهن براى داود،

صَل عَلی مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ وَافعَل بی کَذا وَ کَذا

بر محمد و خاندان محمد، درود فرست‏ و با من چنین و چنان كن.

و بجای كلمات كذا و كذا حاجات خود را بخواهد و سپس اضافه كند: اللیله اللیله ، الساعه الساعه. این دعا را در حال ركوع، سجده، ایستاده و نشسته به طور مكرر بخواند.




10- با توجه به اهمیت شب بیست و سوم، غسل، احیا و زیارت امام حسین(ع) در این شب فضیلت بسیار دارد و همچنین خواندن آن «صد ركعت نماز» كه مشترك میان همه شب‌های قدر است.

شیخ طوسی در تهذیب، از ابوبصیر روایت كرده است كه امام صادق(ع) فرمود: در آن شبی كه امید می‌رود شب قدر باشد صد ركعت نماز بخوان، در هر ركعت ( پس از حمد) ده مرتبه سوره قل "هو الله"(سوره توحید) را بخوان. ابوبصیر عرض كرد: اگر نتوانستم ایستاده بخوانم، چه كنم؟ فرمود: نشسته بجا آور! گفتم: اگر نتوانم نشسته بخوانم ؟ فرمود: در همان حال كه در بستر خود دراز كشیده‌ای، بجا آورد.

11- مرحوم "علامه مجلسی"، در "زادالمعاد" فرموده است: در این شب هر مقدار كه ممكن باشد، قرآن بخواند و از دعاهای "صحیفه كامله سجادیه" نیز استفاده كند؛ مخصوصا دعای «مكارم الاخلاق» و دعای «توبه».

روزهای شب قدر را نیز باید حرمت داشت و به عبادت و دعا به سر برد؛ در احادیث فراوانی آمده است كه روز قدر نیز در فضیلت مثل شب قدر است.