حذف در جمله_ادبیات فارسی - نسخه‌ی قابل چاپ +- انجمن های تخصصی فلش خور (http://www.flashkhor.com/forum) +-- انجمن: علم، فرهنگ، هنر (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=40) +--- انجمن: تحصیلات دانش آموزی و دانشجویی (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=64) +--- موضوع: حذف در جمله_ادبیات فارسی (/showthread.php?tid=298343)

حذف در جمله_ادبیات فارسی - מַברִיק - 18-11-2021 حذف در جمله: برخی از اجزای جمله، یا بخشی از جمله یا یک جمله گاهی به دلایل بلاغی و دستوری و نیز برای پرهیز از تکرار حذف می‌شوند. حذف دو نوع است: الف) حذف به قرینۀ لفظی: اگر حذف برای پرهیز از تکرار صورت گیرد، آن را به قرینۀ لفظی گویند. مانند: بعدازظهر بود. هوا آفتابی [بود] و بچه‌ها سرشان گرم بود. ب) حذف به قرینۀ معنوی: اگر جزء یا اجزایی از جمله را حذف کنیم، امّا لفظی معادل آن در جمله نباشد و بخش حذف‌شده را با توجّه به معنی جمله تشخیص دهیم، حذف آن به قرینۀ معنوی است؛ مانند: «به نام نقشبند صفحۀ خاک» [آغاز می‌کنم] 1) حذف فعل در جملاتی که فعل یکسان ندارند، نادرست است؛ مانند: این طرح در مجلس شورای اسلامی مطرح [شد] و به تصویب رسید. ٢) گاهی حذف فعل در بخش صرفی یا فعل‌های کمکی صورت می‌گیرد. این نوع حذف درست است؛ مانند: من او را دعوت [کردم] و با او صحبت کردم. 3) حذف فعل در صورت تغییر شناسه‌ها جایز نیست؛ زیرا شناسه‌ها به جهت مطابقت با نهاد با هم مغایرت دارند. مانند: هم ما دربارۀ مطبوعات مقاله نوشتیم و هم آنان [نوشتند]. 4) حذف نهاد پیوسته (شناسۀ فعل) جایز نیست، امّا نهاد جدا را می‌توان حذف کرد. مانند جملۀ زیر: ما برای رفتن به اردو آماده شد[یم]. نادرست [ما] برای رفتن به اردو آماده شدیم. درست نکته: در متون گذشته گاهی شناسه به قرینۀ لفظی حذف می‌شده‌است. شیران غرّیدند و به اتّفاق آهو را از دام رهانید[ند] 5) نهاد جدای اوّل شخص و دوم شخص را همیشه می‌توان به قرینۀ نهاد پیوسته در جمله‌های همپایه (ساده) و ناهمپایه (مرکّب) به قرینۀ لفظی حذف کرد؛ مگر آنکه با وابسته یا بدل همراه و یا تأکیدی درکار باشد. 6) در جمله‌های پرکاربرد، گاهی فعل به قرینۀ معنوی حذف می‌شود؛ مانند: به سلامت [برو]. بسیار خوب [است]. خدا را شکر [می‌کنم]. 7) در جمله‌های مرکّب، فعل اسنادی به قرینۀ معنوی حذف می‌شود؛ مانند: چه بهتر[است] که شما این کار مهم را برعهده بگیرید. 8) در جمله‌های پرسشی گاهی فعل به قرینۀ معنوی حذف می‌شود؛ مانند: از کسی می‌پرسیم: کجا؟ یعنی، کجا [می‌روی؟] 9) گاهی در جمله‌های دعایی و تعجّبی فعل حذف می‌شود، امّا جمله به گونه‌ای ادا می‌شود که شنونده به منظور گوینده پی می‌برد. چه شهر قشنگی! [بود]