تشبیه مفرد و مرکب در ادبیات فارسی - نسخه‌ی قابل چاپ +- انجمن های تخصصی فلش خور (http://www.flashkhor.com/forum) +-- انجمن: علم، فرهنگ، هنر (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=40) +--- انجمن: تحصیلات دانش آموزی و دانشجویی (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=64) +--- موضوع: تشبیه مفرد و مرکب در ادبیات فارسی (/showthread.php?tid=298023)

تشبیه مفرد و مرکب در ادبیات فارسی - מַברִיק - 04-08-2021 تشبیه مفرد و مرکب تشبیه را از این نظر به چهارنوع تقسیم کرده اند : ۱_ تشبیه مفرد به مفرد ۲_تشبیه مرکب به مرکب ۳_ تشبیه مفرد به مرکب ۴_ تشبیه مرکب به مفرد ۱_ تشبیه مفرد به مفرد : این نوع تشبیه یعنی مفرد به مفرد به چهارنوع تقسیم می شود ‌به این صورت که یا مشبه و مشبه به تنها یک کلمه و بدون وابسته (مضاف الیه و صفت ) هستند که مفرد غیر مقید نام دارند و یا وابسته ای دارند که مقید خوانده می شوند .پس مشبه و مشبه به هردو مفرد غیر مقیدند یا هردو مفرد مقیدند ، یا مشبه مفرد مقید و مشبه به مفرد غیر مقید است و یا برعکس مشبه مفرد غیر مقید است و مشبه به مفرد مقید است‌. مثال برای هرچهارنوع : ۱_هردو طرف تشبیه مفرد غیر مقیداست : ای هد هدصبا به سبا می فرستمت بنگر که از کجا به کجا می فرستمت حافط " هدهد صبا " صبا مشبه و هدهد مشبه به و هردوطرف تشبیه غیر مقید (غیر وابسته ) هستند . ۲_مشبه مفردغیر مقید مشبه به مفرد مقید ( منظور از مقید این است که مشبه به صفت یا مضاف الیه دارد : ز تند باد حوادث نمی توان دیدن در این چمن که گلی بوده است یا سمنی در تند" باد حوادث "   حوادث مشبه    و تند باد مشبه به مثال دیگر آنجا که می شکفت گل زرد آفتاب بر روی آبگینه ی دریاچه ی کبود در تشبیه " گل زرد آفتاب " آفتاب مشبه  گل زرد مشبه به ۳_مشبه مفرد مقید مشبه به مفرد غیر مقید : روی او ماه است اگر برماه مشک افشان شود قد او سرو است اگر بر سرو لالستان شود روی او : مشبه  ماه : مشبه به قد او : مشبه   سرو : مشبه به ۴_هردوطرف تشبیه مفرد مقید : مثال : زگرد سپه خنجر جنگیان همی تافت چون خنده ی زنگیان اسدی توسی خنجر جنگیان : مشبه خنده زنگیان : مشبه به مثال دیگر : نیلوفر کبود نگه کن میان آب چون تیغ آبداده و یاقوت آبدار "کسایی " نیلوفر کبود : مشبه تیغ آبداده و یاقوت آبدار : مشبه به ۲_ هردوطرف تشبیه مرکب : مراد از مرکب در اینجا گروه کلمات ( بجز موصوف و صفت و مضاف و مضاف الیه ) و جمله هایی که در آن ها چند مفهوم  حالت و هیاتی واحد از مفاهیم را تشکیل داده باشند. مثال : برگل سرخ از نم اوفتاده لآلی همچو عرق بر عذار شاهد غضبان "سعدی " که در اینجا حالت گل سرخی که شبنم بر روی آن نشسته است به حالت چهره بر افروخته ی زیباروی خشمگین که عرق بر روی آن نشسته باشد ، تشبیه شده است . مثال دیگر : خورشید را ز ابر دمد روی گاه گاه چونان حصاریی که گذر دارد از رقیب "رودکی " که نمایان شدن گاه به گاه خورشید از پس ابر به سرک کشیدن زندانی از ترس نگهبان تشبیه شده است. سوم _ مشبه مفرد و مشبه به مرکب    مانند : وان گل سوسن ماننده جامی ز لبن ریخته معصفر سوده میان لبنا "  منوچهری " گل سوسن مشبه که این مشبه به " قدحی از شیر ک نثار گل زرد بر آن پاشیده باشند تشبیه شده است . چهارم _ مشبه  مرکب و مشبه به مفرد    مثال : با هم گل و سبزه و بنفشه چون قوس قزح به رنگ الوان " خاقانی " حالت و هیات گل و سبزه و بنفشه ( قرارگرفتن رنگهای مختلف در کنارهم ) به قوس قزح تشبیه شده است ‌. قسمت سوم و چهارم این مباحث که مطرح گردید در کتاب های درسی دوره دبیرستان کمتر مطرح گردیده و فقط برای اطلاع کلی  ماست .