+- انجمن های تخصصی فلش خور (http://www.flashkhor.com/forum)
+-- انجمن: علم، فرهنگ، هنر (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=40)
+--- انجمن: دانستنیها و موضوعات علمی (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=33)
+--- موضوع: دایرةالبروج (/showthread.php?tid=286820)
دایرةالبروج - SɪʟᴠᴇʀMɪɴᴅ - 28-06-2020
دائرةالبروج یا گرفتگی مسیر حرکت ظاهری سالانهٔ خورشید نسبت به زمین، بر روی کره سماوی است.
دائرةالبروج دایرهای فرضی در آسمان است که ظاهراً (از دید ساکنان کرهٔ زمین) به نظر میآید که خورشید در مدت یک سال آن دایره را طی میکند.
این دایره در حقیقت مدار حرکت انتقالی زمین را به دور کرهٔ خورشید مشخص میکند و در واقع طرح مدار زمین بر کرهٔ آسمان است یعنی دایرهای است که از تلاقی سطح مدار حرکت انتقالی زمین با کرهٔ آسمان که آن را اصطلاحاً فلک ثوابت نامیدهاند پیدا میشود.
دائرةالبروج نیز همراه با منطقةالبروج به وسیله بروج دوازدهگانه تقسیم میشود.
بین صفحه دائرةالبروج و صفحه استوای سماوی زاویهای به اندازهٔ '۳۰ °۲۳ وجود دارد که در حقیقت همان زاویه بین محور چرخش زمین با عمود بر صفحه حرکت انتقالی زمین به دور خورشید است.
دو نقطهٔ تلاقی بین دائرةالبروج و استوای سماوی، اعتدال بهاری و اعتدال پائیزی نامیده شدهاند. وقتی خورشید در نقطهٔ اعتدال بهاری (زاویهٔ صفر) قرار میگیرد، فصل بهار در نیمکرهٔ شمالی (و فصل پائیز در نیمکرهٔ جنوبی) آغاز میشود و وقتی خورشید در نقطهٔ اعتدال پائیزی (زاویهٔ ۱۸۰ درجه) قرار میگیرد، فصل پائیز در نیمکرهٔ شمالی (و فصل بهار در نیمکرهٔ جنوبی) آغاز میشود.
از سوی دیگر خورشید بر روی دائرةالبروج از دو نقطه مقابل هم عبور میکند که بیشترین انحراف زاویهای از استوای سماوی را دارند: ابتدا رأسالسرطان در نیمه شمالی آسمان و سپس رأسالجدی در نیمه جنوبی آسمان. این دو نقطه به ترتیب، نقطه انقلاب تابستانی و نقطه انقلاب زمستانی نامیده شدهاند.
شمالیترین نقطهٔ دائرةالبروج را نقطهٔ انقلاب تیر و جنوبیترین نقطهٔ آن را انقلاب دی میگویند که خورشید به ترتیب حدود ۲۲ ژوئن مطابق ۳۱ خرداد و ۲۲ دسامبر مطابق ۳۰ آذر به این نقاط میرسد.
نام برجهای دوازدهگانهٔ دائرةالبروج با (معانی) و دیگر اسامی آنها عبارت است از:
برج حمل: (قوچ) قوچ - بره - گوسفند - گوسپند
برج ثور: (گاو نر) گاو - گاو نر
برج جوزا: (دوپیکر) دوپیکر - توأمان - زُروان
برج سرطان: (خرچنگ) خرچنگ - چنگار
برج اسد: (شیر) شیر یا شیر بزرگ - اسد اکبر - شیراختر
برج سنبله: (خوشه) خوشه - دوشیزه - عذرا - آناهیتا
برج میزان: (ترازو) ترازو
برج عقرب: (کژدم) کژدم - گژدم
برج قوس: (کمان) کمان - کماندار - کمانگیر - آرش - آرش کمانگیر - رامی - نیماسپ
برج جدی: (بزغالهٔ نر) بزغاله - بز - بز دریایی - کُریشک
برج دلو: (آبکش) آبکش - آبریز - بُرز - ساکب الماء
برج حوت: (ماهی) ماهی یا دوماهی - سمکةالشمالیة
در جدول زیر نام برجها به همراه ماه معادل در سال خورشیدی آمده است. ستون تاریخهای نجومی، روزهایی را مشخص میکند که خورشید بهطور میانگین در داخل هر برج قرار میگیرد.
در قدیم گاه به جای واژهٔ صورت فلکی از معادل عربی آن یعنی برج استفاده میشدهاست. به همین دلیل هنوز هم چنین استفادهای از کلمهٔ برج صورت میگیرد.
اما باید به اختلاف این دو واژه توجه شود: صورت فلکی به مجموعهٔ چند ستاره که شکلی خاص را در ذهن بیننده القاء میکنند گفته میشود، در حالی که برج به هر یک از تقسیمات دوازدهگانهٔ دائرةالبروج اطلاق میگردد. معادل روزهای ماههای میلادی نسبت به ماههای هجری خورشیدی بعلت تعدیل و تطبیق کبیسههای گاهشماریها در بعضی سالها به ندرت به اندازه یک روز متفاوت میباشد.