امروزه عده ای از پژوهشگران ژاپنی ادعا کرده‌اند ماءالشعیری بوجود آورده اند که هر شیشه آن دارای 5 درصد الکل و 2 گرم کلاژن است و به درمان چین و چروک و افزایش خاصیت کشسانی پوست کمک می‌کند و سبب نرمی و لطافت پوست می‌شود و خشکی پوست را از بین می برد. کلاژن نوعی پروتئین است که با پیر شدن از میزان آن کاسته می‌شود و عوارضی مانند شلی و چین و چروک‌های پوستی به دنبال دارد. مصرف کلاژن خوراکی برای پیشگیری از پیری پوست، تئوری خوبی است که البته ژاپنی‌ها با نوشیدنی جدید خود ابداع‌کننده آن نیستند. نکته مهم این است که الکل، قهوه و سیگار از جذب کلاژن می‌کاهند و تولید مشروبات غنی‌شده با کلاژن شاید بیشتر شعاری تبلیغاتی برای جذب مشتری باشد. به هر حال، به همین بهانه در این مطلب با دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده، متخصص پوست و رئیس مرکز تحقیقات پوست و سلول‌های بنیادی از تاثیر مکمل‌های خوراکی کلاژن بر جوانسازی پوست پرسیدیم.
کلاژن چیست و چه نقشی در جوانی پوست بازی می‌کند؟
کلاژن ساختاری پروتئینی است که در پوست، مفاصل استخوان و ماهیچه‌ها یافت می‌شود. نقش کلاژن، حمایت از بافت همبندی است یعنی ساختار پوست، مفاصل و ماهیچه‌ها را محکم می‌کند. با افزایش سن، درصدی از کلاژن از دست می‌رود. میزان کلاژن موجود در بدن در 50 سالگی نصف میزان آن در 20 سالگی است. وقتی کلاژن کم می‌شود خاصیت کشسانی پوست کاهش می‌یابد و پوست به تدریج شل و چروک‌ها نمایان می‌شود، به دلیل نقشی که این ترکیب پروتئینی در زیبایی و جوانی دارد، محققان تلاش می‎کنند به شیوه‌های مختلف جلوی کاهش کلاژن و بروز چین و چروک‌ها را بگیرند که از آن جمله می‌توان به ساخت کلاژن تزریقی یا کرم‌های موضعی یا حتی مکمل‌های خوراکی آن اشاره کرد.

کدام یک از این ترکیب‌ها واقعا موثرند و به کلاژن‌سازی کمک می‌کنند؟
کرم‌های حاوی کلاژن که زیاد هم تبلیغ می‌شوند، تاثیری روی کلاژن‌سازی ندارند چون کلاژن، پروتئین بافت درشت است و کرم‌های حاوی کلاژن خیلی از سطح پوست جذب نمی‌شوند اما کلاژن‌های تزریقی مثل هیالورونیک اسیدها تقریبا موثرند و برای پر کردن خط خنده یا حجم دادن استفاده می‌شوند. اخیرا نیز نوع خوراکی کلاژن تولید شده که به صورت مکمل و سافت ژل وارد بازار شده است.

کلاژن‌های خوراکی نقشی در افزایش کلاژن زیر پوستی و کاهش چین و چروک‌ها دارند؟
در مورد آنها هنوز مطالعات قابل قبولی انجام نشده است. تنها مطالعه خوبی که تاکنون انجام شده به سال 2014 بر‌می‌گردد. در این مطالعه 2 گروه 57 نفره از خانم‌های 45 تا 65 ساله زیرنظر گرفته شدند. به یک گروه سافت ژل‌های حاوی 5/2 گرم کلاژن به مدت 8 هفته و به گروه دوم پلاسبو یا دارونما دادند. نتایج بررسی‌ها نشان داد در گروه اول در هفته 4 و 8 و 4 ماه بعد از اتمام دوره مصرف، چروک‌های دورچشم 20 درصد کم و میزان تولید الاستین و کلاژن و… نیز به درصدهای مختلف تحریک شد. البته در این تحقیق برندهای مختلفی بررسی شدند که همگی اثر‌بخشی یکسانی نداشتند. در ضمن در مورد عوارض ناشی از مصرف این سافت ژل‌ها یا مدت ماندگاری آنها تحقیقی انجام نشد و به بررسی‌های بیشتر نیاز است. در بررسی دیگری در همین زمینه به اثبات رسید میزان تاثیر کلاژن خوراکی با رتینوییدهای موضعی که کارشان لایه‌برداری و تحریک کلاژن‌سازی است، یکسان است.

کلاژن خوراکی فقط به شکل مکمل در دسترس است یا مواد‌غذایی‌ای وجود دارد که به صورت طبیعی حاوی کلاژن باشد؟
برخی ترکیب‌های غذایی وجود دارد که در تحریک سنتز کلاژن موثرند اما حاوی کلاژن نیستند. مثلا مواد غذایی حاوی ویتامین C یا E تولید کلاژن را افزایش می‌دهد و پیری پوست را به تاخیر می‌اندازد. پرتقال، لیمو، توت فرنگی و کلم بروکلی حاوی ترکیب‌هایی هستند که بر سنتز کلاژن تاثیر مثبت دارند. گوجه فرنگی به دلیل داشتن لیکوپن و ترکیب‌های موجود در شیر سویا هم جلوی تخریب کلاژن را می‌گیرد. کوسه ماهی‌ها هم منبع خوب کلاژن هستند و ماهی‌های حاوی اسید چرب امگا نیز در جوانی و تولید کلاژن پوست تاثیر می‌گذارند.

رژیم اوکیناوایی برای جوانسازی پوست‌
اکیناوا نام جزیره‌ای در ژاپن است که ساکنان آن عمر بالای 100 سال دارند و هرگز بیمار نمی‌شوند. بررسی‌های انجام‌شده در مورد این مردم نشان داده آنها از رژیمی تبعیت می‌کنند که بر پایه کاهش دریافت کالری مصرفی، دریافت متعادل امگا 3 و امگا6، مصرف به اندازه آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر و دریافت کافی ویتامین D و عدم مصرف مواد‌غذایی تغییر شکل یافته و صنعتی و برقراری روابط اجتماعی قرار داده شده است. شما نیز می‌توانید برای پیشگیری از بروز چین و چروک‌های پوستی از رژیم اوکیناوایی یا رژیم‌های مشابه آن مثل رژیم مدیترانه‌ای تبعیت کنید. مصرف ماهی و سبزیجات که در این رژیم‌ها به شدت به آن توصیه شده و کاهش مصرف گوشت قرمز و غذاهای صنعتی تا حد زیادی جلوی چین و چروک‌های پوستی را می‌گیرد.

منبع : هفته نامه سلامت