+- انجمن های تخصصی فلش خور (http://www.flashkhor.com/forum)
+-- انجمن: علم، فرهنگ، هنر (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=40)
+--- انجمن: فرهنگی (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=35)
+--- موضوع: چگونه نماد شیر و خورشید در پرچم ایران به نشان الله تبدیل شد؟ (/showthread.php?tid=218114)
چگونه نماد شیر و خورشید در پرچم ایران به نشان الله تبدیل شد؟ - L²evi - 02-04-2015
* این متن صرفا یکی از داستانهایی است از قرار گرفتن نماد شیر و خورشید در پرچم ایران نقل میشود لذا در درستی یا نادرستی ان تردید وجود دارد.
این مقاله به چگونگی قرار گرفتن شیر و خورشید بر روی پرچم ایران و طراحی پرچم جمهوری اسلامی می‌پردازد.
۱ تاریخچه شیر و خورشیددربارهی نماد شیر و خورشید و قرار گرفتن آن برروی پرچم ایران افسانه‌سرایی‌های زیادی صورت گرفته است. برخی این نماد را به هویت ایرانی متصل می‌کنند و پرچم جمهوری اسلامی را خدشه دار نمودن هویت اصیل ایرانی می‌دانند. ملی‌گرایان و ناسیونالیست‌های متعصب ایرانی بر اصیل بودن این نماد اصرار می‌ورزند و برخی از آنها که از نظر سیاسی به جبهه‌ی ضد انقلاب هم تعلق خاطری دارند، چنان در تقدس بخشیدن به شیر و خورشید و دشمنی با پرچم جمهوری اسلامی افراط می‌کنند که گویی در این دنیا چیزی اصیل‌تر از شیر و خورشید وجود ندارد!
قدیمی‌ترین سندی که از وصال شیر و خورشید حکایت می‌کند مربوط به دوران امپراطوری سلجوقیان است:
« پادشاه ترک سلجوقی به نام غیاث‌الدین کیخسرو که در آسیای صغیر حکومت می‌کرد، عاشق دختری گرجی میشود و اصرار می‌کند که «پیکر او را روی سکه‌های سیمین بنگارند.» اما چون زدن سکه با پیکر زن، از نظر مسلمین قبیح بود، با راهنمایی و ابتکار ستاره‌شناسان به گونه‌ای دیگر این آرزو برآورده شد. دستور دادند که شیری بر سکه نگاشته شود و در بالای آن خورشیدی با صورت آن زن قرار گیرد. اگر کسی به این مسئله ایراد می‌گرفت، توضیح می‌دادند که طالع پادشاه است و هنگام زاییده شدن، خورشید در برج اسد(شیر) قرار داشت و این نقش یادآور این اتفاق فرخنده است. با این حیله، هم به خواسته‌ی پادشاه عاشق‌پیشه جامه‌ی عمل پوشاندند و هم از بدگویی مردم جلوگیری کردند.»[۱]
برای اولین بار شیر و خورشید در این سکه‌ی سلجوقی به وصال هم رسیدند!
شاهد دیگری که نشان می‌دهد منظور از شیر و خورشید در آن زمان، یک علامت خاص نبوده و فقط طالع پادشاه را نشان می‌داده، سکه‌ی شاه طهماسب است که خورشید بر روی بره‌ای نشسته است. زیرا طالع شاه طهماسب در ماه حمل(بره) قرار داشت.
پرچم شاه طهماسب
در زمان قاجار که مراودات ایران و اروپا افزایش یافت، پرچم ایران با نماد شیر و خورشید به صورت رسمی معرفی شد. رسمیت یافتن پرچم در ایران در زمان قاجار یک نیاز بود تا در نامه‌های رسمی، کشتیها و سفارت‌خانه‌ها از این پرچم استفاده نمایند و از دیگر کشورها متمایز شوند.
به صورت خلاصه می‌توان گفت تا آغاز پادشاهی قاجاریان، شکل شیر و خورشید، یکی از تصاویر و نمادهایی بود که روی سکه‌های دولتی ایران ضرب می‌شد. بنابراین باستانی دانستن این نشان و یا مربوط دانستن آن به یک معنا یا پیام خاص، صحیح نیست. پیدایش آن، نتیجه‌ی دلباختگی کیخسرو سلجوقی به همسرش شاهزاده خانم گرجی بوده که هیچ‌کدام از این زوج عاشق را نمی‌توان ایرانی – به معنای امروزی آن – دانست. پادشاهان بعدی نیز بدون اینکه معنای آن را فهمیده باشند این نشان را به کار برده‌اند و در زمان قاجار، به پرچم رسمی ایران تبدیل شد.[۲]
آخرین نشان شیر و خورشید در تاریخ ایران بر پرچم پهلوی نقش بست
۲ طراحی نشان الله
پس از انقلاب اسلامی ایران، نشان شیر و خورشید یک نشان طاغوتی و نماد شاهنشاهی تلقی شده و در نتیجه نمی‌توانست در دولت انقلابی جایی داشته باشد. بنابراین از گرافیست‌ها و هنرمندان دعوت به عمل آمد تا نشان مخصوص جمهوری اسلامی را طراحی کرده و به دفتر نخست‌وزیری ارائه نمایند.
ظاهرا اولین نشانی که پذیرفته شد، طرحی بود که «در آن یک مشت گره‌کرده به همراه چند ستاره دیده می‌شد. حتی این طرح را بر روی برخی اسکناس‌ها چاپ کردند»[۳]. ولی در نهایت با آن موافقت نشد
سرانجام طرح «دکتر حمید ندیمی» که با الهام از آیات سوره‌ی مبارکه‌ی حدید طراحی شده بود مورد پذیرش قرار گرفت. وی اکنون دانشیار دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی است و دارای مدرک دکترای مهندسی معماری از انگلستان است.
دکتر حمید ندیمی – طراح پرچم جمهوری اسلامی ایران
او در مورد طراحی این نشان می‌گوید:
«قبل از انقلاب در جلسات دکتر شریعتی شرکت می‌کردم. ایده‌ی چنین کاری را در این جلسات و زمانی که تفسیر سوره حدید مطرح بود به دست آوردم. علاقه داشتم برای جهان اسلام یک نشان درست کنم. وقتی حضرت امام(ره) فرمودند که نشان شیر و خورشید باید عوض شود و کشور به نشان جدیدی نیازمند است، به صورت جدی ایده‌ام را پیگیری کردم و به مرور سیاه‌مشق‌های قبلی پرداختم.
دولت در آن سال‌ها، پس از صحبت امام (ره) مسابقه‌ای عمومی گذاشت که هرکس تمایل دارد طرح و نشان خود را ارسال کند.»[۴]
دکتر ندیمی مفهوم و ریشه‌ی طرح خود را به صدر اسلام بازمی‌گرداند: «هلال‌های تعبیه‌شده در این آرم از نقش مبارکی ریشه می‌گیرد که حضرت رسول (ص) بارها با شمشیر مبارکشان به عنوان امضا بر روی شن‌ها ترسیم کرده‌اند.این طرح پنج بخش دارد که نشان‌دهنده پنج اصل دین است. اصل توحید را در حکم عمود دو ساقة اصلی در میان خود دارد. علاوه بر کلمة الله که در ترکیب اصلی آن دیده میشود، لااله‌الاالله نیز در آن مستتر است. تقارن‌های این آرم هم نشانة تعادل و توازن است.»
توضیح آرم جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان ۲۱ اردیبهشت ۱۳۵۹
کلمه‌ی الله به صورت کروی طراحی شده تا نشان‌دهنده پیام جهانی آن باشد.
در۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹ آقای هاشمی رفسنجانی با او تماس می‌گیرد و می‌گوید: «آقای ندیمی، طرح شما در شورای انقلاب تصویب شده و حضرت امام هم آن را تنفیذ کرده‌اند» و به این ترتیب با تصویب نشان جمهوری اسلامی، کار طراحی پرچم جمهوری اسلامی نیز به دکتر ندیمی سپرده میشود. بنابر نص قانون اساسی، پرچم رسمی ایران باید علاوه بر «علامت مخصوص جمهوری‌اسلامی» دارای «شعار الله‌اکبر» نیز باشد.
دکتر ندیمی از شعار بودن الله‌اکبر، تکرار را اقتباس می‌کند و «یازده الله‌اکبر در بالا و یازده الله‌اکبر» در پایین پرچم جمهوری اسلامی قرار می‌دهد که مجموعا بیست و دو الله اکبر و یادآور روز پیروزی انقلاب اسلامی با شعار الله اکبر میشود.[۵]
کلمه قرمز «الله» منقوش بر پرچم جمهوری اسلامی بیان‌گر مبداء و منتهای آفرینش است (الی الله المصیر) و هدف و غایت حکومت اسلامی را نشان می‌دهد.
جزء قائم میانی نشان جمهوری اسلامی، در ترکیب با شکل تشدید که در خط فارسی و عربی نشانه شدت است شمشیر را تداعی می‌کند و به شکل قائم و ایستاده که خود نماد و قدرت و استحکام و ایستادگی است. این طرح یک برداشت از کلمه «حدید» یا آهن در قرآن است و تقارن طرح الله نیز از همین آیه نشأت می‌گیرد:
«انزلنا الحدید فیه باس شدید» یک ترکیب کاملا متقارن بیانی همراه با تعادل و توازن.
قالب راست گوشه خط نوشته «الله اکبر» یادی است از کوبندگی این شعار که براستی سلاحی بود پیروز در دست مجاهدان انقلاب اسلامی. خط به کار رفته در نگارش شعارهای الله اکبر، خط بنایی است که در گنبدها و مناره‌های مساجد اسلامی به کار می‌رود و اکنون بر بلندای پرچم ایران نشسته است. تکرار این شعار در ترکیب کلی پرچم حاشیه‌هائیست که دو رنگ سرخ و سبز را به رنگ سفید وصل می‌کند. اگر سفید نشانه‌ای از توحید باشد-که سفید ترکیب و توحید همه رنگ‌هاست- رنگ سرخ پرچم را که نشانه خون و جهاد است به رنگ سبز که می‌تواند نمادی از آرمان‌های والای اسلام باشد پیوند می‌زند.
و گوئی لاله، لااله الااله در زمین الله اکبر و هم زیر آسمان الله اکبر روئیده است و این پیام شهیدان اسلام است.
به گفته‌ی حمید ندیمی «این پرچم به امیدِ سپردن به دست امام زمان عجل الله تعالی فرجه شریف و دولت کریمه‌ی ایشان» طراحی شده است. [۶]
پرچم جمهوری اسلامی با آرم الله