+- انجمن های تخصصی فلش خور (http://www.flashkhor.com/forum)
+-- انجمن: علم، فرهنگ، هنر (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=40)
+--- انجمن: گردشگری و توریسم (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=79)
+---- انجمن: گردشگری ایران (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=80)
+---- موضوع: پارک ملی خجیر (/showthread.php?tid=203418)
پارک ملی خجیر - spent † - 04-01-2015
پارك ملي خجير همانند پارك ملي سرخه حصار در شرق تهران و در N3545 الي N3536 عرض شمالي و E5140 الي E5149 طول شرقي واقع شده و مساحت آن در حدود 10013 هكتار مي باشد.
پوشش گياهي: بنه,بادام كوهي,ارس ,داغداغان, چنار, سپيدار, پده ,بيد ,زالزالك تبريزي ,افرا, زبان گنجشك,عرعر, اقاقيا , كاج , تنگرس ,تمشك , گز, شيشعان , روناس , زرشك ,سوفورا, شيرخشت , سياه تلو, دغدغك , ارمك .
پستانداران:كل وبز, قوچ و ميش البرزمركزي,گراز,پلنگ, كفتار,روباه قرمز, شغال,گوركن,گربه وحشي,خرگوش .
پرندگان : انواع گونه هاي پرنده اعم از مهاجر آبزي , كنار آبزي و‌شكاري.
خزندگان : ماركرمي, كورماردوسر, مارآتشي, مارپلنگي, ماردستي , مارآبي,مارشتري, شترمار,يله مار, تيرمار,سوسن مار, افعي شاخدارايراني, افعي كوفي, قورباغه معمولي, وزغ سبز , لاك پشت مميزدارغربي.
تاريخ تأسيس منطقه
پارك ملي خجير پس از انتخاب شهر تهران به عنوان پايتخت كشور(1133 خورشيدي) در زمان قاجاريه با نامهاي قرق سلطنتي يا شكارگاه سلطنتي تحت حفاظت قرار گرفت. كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران با تصويب شوراي انقلاب اداره آن به سازمان حفاظت محيط زيست محول گرديد و طي مصوبه شماره 90 تاريخ 21/6/61 شورايعالي حفاظت محيط زيست با حدود و ثغور مشخص به عنوان پارك ملي تعيين گرديد.
موقعيت عمومي منطقه
موقعيت جغرافيايي پارك ملي خجير ˝00 و ´45 و ˚35 و ˝30 و ´36 و ˚35 عرض شمالي و ˝20 و ´40 و ˚51 و ˝00 و ´49 و ˚51 طول شرقي مي باشد.
وسعت منطقه
وسعت پارك ملي خجير 9971 هكتار و ارتفاع منطقه از 1200 متر تا 2138 متر مي باشد.
ويژگي و سيماي عمومي منطقه
توپوگرافي
پارك ملي خجير از كوهستانهاي بلند و تپه ماهورهاي مرتفع و نيمه مرتفعتشكيل شده است كه ارتفاع آن از 1200 متر تا 2138 متر متغير است. قله هاي مهم پارك ملي خجير عبارت اند از : قله زلزله، بارجمالي، زيرك چال، سروكوه، زيرك چال، آسمان كوه، گويداغ، جنگل سوخته و دربندك مي باشد.
آب و هوا
اين منطقه از نظر آب و هوايي جزو اقليم هاي سرد به شمار مي رود و در چهار اشكوب 1- اقليم خشك و سرد (ميانگين حداقل دماي روزانه در سردترين ماه سال از 2- تا 2/4 درجه بر حسب ارتفاع تغيير مي كند) كه مرز ارتفاعي اين اقليم 1530 متر است. 2- اقليم نيمه خشك و سرد(ميانگين حداقل دماي روزانه در سردترين ماه سال از 2/4- تا 8/5- درجه متغير است) كه اين اقليم در ارتفاعات بين 1530 تا 1744 متر واقع است.3- اقليم نيمه مرطوب سرد (ميانگين حداقل دماي روزانه در سردترين ماه سال از 8/5 تا 7- درجه تغيير مي كند) كه اين اقليم در ارتفاعات بين 1744 تا 1904 متر واقع است.
اقليم ارتفاعات فوقاني كه اين اقليم در ارتفاعات بالاتر از 1904 متري قرار دارد. جهت وزش چيره باد، جهت جنوب غربي و غربي است و از نظر شدت، شمال و شمال شرقي است. بيشترين ميزان وزش باد نيز درفصل بهار اتفاق مي‌افتد.
هيدرولوژي
بارندگي در پارك ملي خجير و سرخه حصار بيشتر ناشي از جريان هاي غربي و مديترانه اي است كه نزديك به 8 ماه از سال، از اوايل پاييز تا نيمه هاي بهار، به تناوب منطقه را تحت تاثير قرار مي دهد.
منابع آبي در پارك ملي خجير عبارتند از: رودخانه جاجرود كه پس از عبور از سد لتيان در پارك جريان دارد. همچنين چشمه ها كه آبدهي بيشتري نسبت به پارك ملي سرخه حصار دارند. ازچشمه هاي مهم اين منطقه مي توان به چشمه باغ انگوري، باغ اناري، دره چنار، سنگ بندي، باغشاه، نايب علي ، سيدرضا اشاره كرد. كم باران ترين ناحيه پارك ملي خجير دره مركزي آن است كه بارندگي آن از 300 ميليمتر كمتر و از 275 ميليمتر بيشتر است.
زمين شناسي
پارك ملي خجير از نظر زمين شناسي و ژئومورفولوژي وضعيت بسيار پيچيده اي دارد. يك واحد شامل تشكيلات آبرفتي حاوي سنگ هاي كنگولومرا، ماسه سنگ، مارنهاي ماسه سنگي همراه با گچ آهن دار و بخش هايي از منطقه حاوي توده هاي آتشفشاني نظير آندزيت و ريوليت است.
بررسي خاك به طور عمده مي تواند در تعيين زيستگاههاي مناسب براي برخي از گونه هاي جانوري حيات وحش داراي اهميت بسيار باشد. در اين منطقه خاك ها جوان و كم تحول يافته اند و به علت تراكم بيشتر پوششگياهي و ملايم بودن شرايط اقليمي از واد آلي غني تر از پارك ملي سرخه حصار مي باشد. براين اساس خاك هاي پارك ملي سرخه حصار در 7 تيپ 1- تيپ سرو كوه 2- تيپ بيدك 3- تيپ باغشاه 4- تيپ اصلان 5- تيپ فيروزه 6- تيپ كافرهومند-ميدانك 7- تيپ جاجرود قرار مي گيرد.
پوشش گياهي
در پارك ملي خجير 35 جامعه گياهي متشكل از جوامع طبيعي، نيمه طبيعي و فرهنگي – زراعي وجود دارند. علاوه بر گونه هاي نادري كه در پارك ملي سرخه حصار ديده مي شود، گونه هاي گياهي نادر ديگري نظير زيره سياه ، Michauxia laevigata و Cuphalorryhyn chus brassisifolius را مي توان نام برد كه در اين پارك رويش يافته اند.
از گونه هاي دارويي، صنعتي و خوراكي مشخص پارك ملي خجير مي توان به موارد ذيل اشاره كرد: بابونه، سيرش زرين، باريحه، ريواس، پياز صورتي، جاشير كوتوله، باديان كوهي، زيره سياه، شنگ، تلخ بيان، شير خشت، پيچك قندروني، Haplophkllum pesforatum بخش دشتي باغشاد با ارتفاع 1420 متر شامل گياهاني نظير درمنه، انواع گون ، چوبك و اسفند مي باشد و اشكوب فوقاني كوهها درختاني مانند بنه، بادام خارآلود، ارس، نسترن مي باشد و اصولا تيپ پوشش گياهي ارتفاعات بالاي كوه منطقه، Artemisia+stipa است.
حيات وحش
پستانداران
منابع آب كافي، پناهگاه زياد، و پوشش گياهي متناسب با نياز گونه ها، مجموعا” زيستگاه مناسبي در دو پارك ملي خجير و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود فراهم كرده است، به خصوص پارك ملي خجير از جنبه هاي زيباشناختي، بوم شناسي، ژنتيكي، آموزشي، گردشگري و اجتماعي- اقتصادي ارزش هاي بسيار مهم بوده بطوري كه از بهترين زيستگاههاي البرز مركزي مي باشد. پارك ملي سرخه حصار گرچه به دليل عوامل تنش زاي زياد دستخوش تغييرات قرار گرفته اما همچنان از اهميتي خاصي برخوردار است.
نكته مهم اينكه پستانداران به علت وابستگي شديدي كه به زيستگاه خود دارند اغلب به عنوان‌معرف زيستگاه معرفي مي‌گردند، از طرف ديگر همين وابستگي به زيستگاه باعث گرديده‌است تا آنها در مقابل تخريب‌هاي ايجاد شده در زيستگاه حساسيت بيشتري از خود نشان‌دهند. از طرف ديگر به علت قطع ارتباط اين مجموعه با مناطق همجوار خود به‌صورت جزيره‌اي شده و پستانداران اين منطقه در رابطه با مهاجرت‌ها و جابجائي‌هاي عادي فصلي خود دچار مشكل نموده است.
تعداد گونه‌هاي موجود در هر يك از راسته‌ها به شرح زير است:
3گونه از راسته حشره خواران Erinaceidae (خارپشت اروپائي،حشره خور دورنگ، حشره خور دندان‌سفيد)
5گونه از راسته خفاش‌ها Chiropter (خفاش بال‌سفيد، خفاش سبيل‌دار، خفاش‌گوش‌موشي‌كوچك، خفاش گوش‌پهن، خفاش دم آزاد اروپائي)
16 گونه از راسته جوندگان Rodentia(تشي، موش‌صحرائي، موش قهوه‌اي، موش سياه، موش خانگي، موش ورامين، هامستر دم دراز، هامستر خاكستري، جرد ايراني، جرد ليبي، ول آبزي، ول اجتماعي، ول معمولي، ول حفار افغاني، دوپاي كوچك، دوپاي ناشناخته)
1 گونه از راسته خرگوشها Lagomorpha(خرگوش)
9 گونه از راسته گوشتخواران Carnivora (گرگ، شغال، روباه معمولي، سمور، رودك، شنگ، كفتار، گربه وحشي، پلنگ )
4 گونه از راسته زوج سمان Artiodactyla ( گراز، پازن، قوچ وحشي، آهو)
پرندگان
پاركهاي ملي خجير و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود به علت دارا بودن‌زيستگاههاي مختلف اعم از رودخانه، كوهستان، استپ، دارستان، كشتزار، باغات وهمچنين قرار گرفتن در مسير مهاجرت تعداد زيادي از گونه‌هاي مهاجر از موقعيت بسيارخوبي جهت زندگي پرندگان برخوردار مي‌باشد و به همين دليل گونه‌هاي متنوعي ازپرندگان در زيستگاههاي مختلف آن مشاهده مي‌گردند.
در مجموع پرندگان پارك هاي ملي خجير و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود 115 گونه بوده‌كه 22.6 درصدپرندگان ايران را تشكيل مي‌دهد:
تعداد 34 گونه بومي (29.5 درصد، پرندگاني از قبيل كبك‌معمولي (Alectoris chukar)و تيهو (Ammoperdix griseogularis)
تعداد 30 گونه مهاجر زمستان‌گذران (26درصد، پرندگاني از قبيل اردك سرسبز (Anas platyrhynchos) خوتكا (Anas crecca)و نوك پهن Anas clipeata)
تعداد 41 گونه مهاجر تابستان گذران (35.5 درصد، پرندگان راسته Passeriformes از قبيل انواع زردپره (Emberiza) پري شاهرخ Oriolus oriolus و پرندگان ديگري مانند هدهد Upupa epops و سبز قباCoracias garrulus)
تعداد 7 گونه عبوري (6درصد، بسياري از اردك‌ها نظير فيلوش (Anas acuta) وگيلار(Anus penelope) و پرندگان شكاري مانند عقاب شاهي (Aquila heliaca) از اين‌گروه مي‌باشد)
تعداد 3 گونه رها شده از قفس (2.5 درصد، اين پرندگان كه شامل طوطي طوق صورتي (Psittacala krameri)، بلبل خرما(Pycnonotus leucotis) و مينا (Acridotheres tristis) مي‌باشند، بومي منطقه نبوده‌و توسط انسان از مكان‌هاي ديگر به تهران منتقل گرديده و رها شده‌اند. تعداد اين پرندگان‌روبه افزايش مي‌باشد.
خزندگان
خزندگان در پاركهاي ملي خجير و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود تعداد 27 گونه خزنده درمنطقه مورد مطالعه شناسائي گرديده‌اند كه شامل 9 گونه از راسته سوسمارها 17 گونه ازراسته مارها و يك گونه لاك پشت مي‌باشد. گونه شاخص منطقه بزمجة بياباني تعيين گرديده است و البته‌در منطقه گونه‌هاي با اهميت ديگري نظير لاك‌پشت مهميزدار غربيTestudo graeca ibera وجود دارد كه علاوه بر اينكه حمايت شده مي‌باشد درطبقه‌بندي IUCNنيز تحت عنوان آسيب‌پذير Valnerble قرار دارد. ساير گونه هاي با اهميت ديگر از قبيل افعي البرزي Vipera ursine ، افعي شاخدار، بزمجه دشتي در منطقه وجود دارند كه در ليستIUCN به عنوان گونه هاي در معرض خطر انقراض Endangered مي باشند.
دوزيستان
در پاركهاي ملي خجير و سرخه حصار و منطقه حفاظت شده جاجرود دو گونه دوزيست بنام‌وزغ سبز Bufo viridis و قورباغه مغمولي Rama ridibunda زندگي مي‌كنند.
ماهيان
در اين مناطق يك گونه غيربومي بنام قزل آلاي رنگين‌كمان Onchorynchus mykiss و 6 گونه بومي وجود دارند كه عبارتند از:
ماهي سياه Capoeta damascinas
ماهي سياه Capoeta aculeta
سس ماهي(حمايت شده) Barbus sp.
سگ ماهي جويباري Noemachilus sp.
عروس ماهي Leuciscus cephalus
ماهي كولي Alburnoides bipuntatus
زمان يا فصل بازديد از منطقه و وضعيت منطقه در فصول مختلف:
زمان بازديد در منطقه مي بايست با در نظر گرفتن فصل زآداوري و توليد مثل حيات وحش منطقه يعني اوايل تيرماه تا اوايل آبان ماه باشد و بازديد ها مي بايست در مسيرهاي تعيين شده صورت گيرد. شايان ذكر است بازديد و گردشگري در محدوده هاي باغشاد، باغ انگوري و زيستگاههاي اين منطقه بدليل قرارگيري در زون امن پارك ملي مي بايست محدود و محدودتر گردد و از ساير مسيرهاي تعيين شده استفاده نمود كه تاثير كمتري در مديريت منطقه دارد.
تعارضات مهم منطقه
ساخت وسازهاي غيرمجاز در داخل مستثنيات جهاد كشاورزي و اشخاص، تعارضات و تصرفات حضور صنايع نظامي پارچين و هوا-فضا ، تخريب حاصل از اجراي پروژه هاي ملي و احداث راههاي دسترسي متعدد، حفرچاه هاي غيرمجاز در منطقه، شكار و صيد غيرمجاز، ايجاد آتش سوزي عرصه هاي طبيعي و بكر، ورود دام و كوچ عشاير در فصل كوچ، احداث گلخانه هاي غيرمجاز و ورود سموم كشاورزي به چرخه محيط، احداث سد ماملو، احداث اتوبان اصلاحي پارچين، ورود غيرمجاز مصالح و افزايش ساخت و ساز هاي غيرمجاز، ايجاد صداهاي مهيب حاصل از انفجار در صنايع نظامي، جنگل كاري هاي منابع طبيعي با درختان غيربومي، برداشت غيرمجاز سنگ از بستر رودخانه.
تجهيزات و امكانات
پاسگاه محيط باني باغشاد
