[rtl]سعید نفیسی :بروجرد را از شهرهای ساسانیان و اصل آن را بروگرد و ساخته از "بر" + "گرد" دانسته است که به معنای شهری است که گرد است و بر و میوه فراوان دارد. اشکانیان و ساسانیان شهرها را بیشتر با پسوند گرد می‌‌ساخته‌اند همانند سوسنگرد، بروگرد و دارابگرد. عده‌ای نام درست بروجرد را ویروگرد دانسته‌اند که به معنای شهر و ساخته ویرو شاهزاده اشکانی است. کوهی در غرب بروجرد با نام ولاش نیز یاد آور نام شاهان اشکانی است. اما معتبرترین نوشته ها، بروجرد را پیروزگرد دانسته‌اند که آن را به فیروز ساسانی منتسب می‌کند.یزدگرد سوم پادشاه ساسانی پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد گریخت و سپاهیانش در آن محل بر + او + گرد آمدند و به این ترتیب نام این محل بَروگرد شد .در کتابهای تاریخی از بروجرد با نامهای گوناگون نام برده شده است مانند بَروجرد، فلوجرد، اردکرد، یزدگرد، ولوگرد.ا مروزه بروجرد با نامهای وُروگرد  (لری)، بُروگرد (روستایی و نیز در نوشته های پارسی سره)، وُوری یرد (گویش بروجرد) و بروجرد (نام رسمی) آن شناخته می‌شود.لقب این شهر در گذشته دار السرور بوده است که نشان از طبیعت و محیط دلپذیر و مردم خوش مشرب آن داشته است. در دهه‌های اخیر لقب‌های شهر سبز، زادگاه فرزانگان و پاریس کوچولو نیز از سوی مردم مختلف برای بروجرد به کار گرفته شده است.[/rtl]

[rtl]دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[/rtl]

[rtl]بروجرد از شهرهای باستانی ایران است که برخی ساخت آن را به منوچهر از سلسله پیشدادیان نسبت می دهند اما شواهد کافی در مورد شهر بودن آن تنهااز دوران ساسانیان موجود است که بر اساس کتابهای تاریخی، بروجرد یکی از پایگاههای نظامی ایران به هنگام حمله اعراب و جنگ نهاوند بوده است .[/rtl]

[rtl]محدودهٔ بافت قدیم شهر بروجرد :[/rtl]

[rtl]محدوده ای که هم اینک بعنوان بافت فرسوده شهر بروجرد نامیده میشود محدوده ای به وسعت 5/264 هکتار است که در مرکز جغرافیایی  شهر بروجرد واقع و با توجه به وسعت محدوده ی قانونی شهر (3550هکتار) هفت درصد شهر را به خود اختصاص داده است . این محدوده توسط خیابانهای فروردین و طالقانی از شمال و شمال شرقی ، خیابانهای امام حسین و سپاه وامام خمینی (ره)از جنوب شرقی و جنوب ، خیابانهای خرم و امام خمینی(ره) از غرب و جنوب غرب و خیابانهای آیت ا.. کاشانی و بهار از غرب محدود شده است . محورهای مذکور تشکیل دهنده حلقه داخلی شبکه ارتباطی شهر بروجرد است که تقریباً در اکثر قسمتها بر روی باروی شهر قدیم بروجرد ساخته شده اند .[/rtl]

[rtl] شناخت و معرفی ساختار قدیمی شهر :[/rtl]

[rtl]بنا بر اسناد تاریخی متعدد ، مبنای شکل گیری شهر بروجرد قلعه ای بوده است .با وجود عدم قطعیت در خصوص زمان احداث قلعه ، احتمالاً در سده های اول هجری به واسطه ی عدم امنیت  کشاورزان و روستائیان پراکنده در دشت حاصل خیز سیلاخور ، قلعه هایی در نقاط مختلف دشت بنا کرده اند که دارای حداقل استحکامات دفاعی بوده و امکان سکونت آنان را در مواقع جنگ و غارت فراهم میکرده است . قلعه حاتم که در حال حاضر روستای نسبتاً بزرگی در شمال غرب بروجرد است از این نمونه هاست . قلعه میرزا علی ،  قلعه ی فلک الدین و قلعه نوحکیم آباد نمونه هائی دیگر از قلاع مذکور است.[/rtl]

[rtl] بروجرد بعنوان یکی از این قلعه ها همزمان با گسترش امنیت در سده سوم هجری بواسطه ی شکل گیری اولین سلسله ی حکومتی مهم ایرانی بعد از اسلام توسط آل بویه و در پی آن تسلط سلجوقیان بر کشورو تاسیس نخستین سلسله ی قدرتمند بعد از ورود اسلام ، بتدریج از مرز قلعه فراتر رفته و در نواحی اطراف قلعه گسترش یافت . بطوریکه در اواخر سده ی سوم در زمان حکومت خاندان  ابودلف بروجرد چنان وسعتی یافت که به دستور حمویه ابن علی بروجردی وزیر این خاندان ، مسجد جامع در محل کنونی آن بنا شد .از این زمان در منابع متعدد ، از بروجرد بعنوان شهر نام برده شده است .[/rtl]

[rtl]شهر بروجرد از دو قسمت قلعه و خود شهر تشکیل و دارای پنج دروازه بوده است .علاوه بر موارد فوق تعداد میادین شهر 10 ، تعداد حمامهای شهر 30 وتعداد کاروان سرا ها 20 باب عنوان شده است .[/rtl]

[rtl]براساس اسناد تاریخی ارگ یا دارالحکومه شهر در نقشه اولیه شهر توسط محمد تقی میرزای حسام السلطنه ساخته شده است ایشان در سده سیزدهم هجری (دوره قاجار ) به فرمانروائی شهر بروجرد منصوب شده است .[/rtl]

[rtl]با توجه به شرح تاریخی مختصری که گذشت و بنابر اسناد نوشتاری وتصویری موجود میتوان ساختار شهر قدیم بروجرد را در دو مقطع قبل از قاجار ودورهٔ قاجار ترسیم کرد .[/rtl]

[rtl]عناصر اصلی ساختار شهر ، قبل از قاجار شامل4 محله صوفیان ، دو دانگه ، قدغون ،  ( رازان و یخچال) ، بازار و مسجد جامع گذر های اصلی منتهی به راه های کاروان رو و قلعه ی شهر بوده است .[/rtl]

[rtl]هر یک از محلات دارای مسجد ، حمام و گورستان ، آب انبار و بازارچه های مخصوص به خود بوده است و به زیر محلات متعددی تقسیم می شده اند .[/rtl]

[rtl] موقعیت جغرافیایی   
 
بروجرد دارای آب و هوای سرد کوهستانی با زمستانهای پر برف و سرد و تابستانهای معتدل است. تعداد روزهای یخبندان در برخی از نقاط این ناحیه به بیش از 70 روز می رسد. بیشترین درجه حرارت در تابستان‌ها 38 درجه و کم‌ترین آن در زمستان‌ 18 درجه زیر صفر برآورد شده است. میزان باران سالیانه شهرستان بروجرد حدود 500 میلی‌متر است که بیشتر در فصل بهار انجام می گیرد. در زمستان بارشها بیشتر به صورت برف است که ارتفاع آن در شهر بروجرد گاه تا یک متر و در کوههای منطقه گاه تا سه متر می رسد.
شهر بروجرد بر کوهپایه های زاگرس و در دشت سیلاخور قرار گرفته و از سه جهت شرق، شمال و غرب به کوه ختم می شود. تنها در جهت جنوب و جنوب شرقی است که دشت وسیع سیلاخور قرار گرفته است. این شهر و مناطق پیرامون آن به دلیل قرار گیری بر روی گسله سراسری زاگرس، زلزله خیز هستند. بروجرد در ارتفاع 1620متری از سطح دریا و در 33/9درجه شمالی و 48/8درجه شرقی واقع می‌‌باشد.
بروجرد بر سر راه تهران - خوزستان قرار گرفته و دارای موقعیت ممتاز ارتباطی است. همچنین راه کرمانشاه - اصفهان از بروجرد می‌‌گذرد. بروجرد با اراک 110، با اصفهان 350 و با تهران 390 کیلومتر، همدان 150کیلومتر و با کرمانشاه 280 کیلومتر فاصله دارد. بروجرد به خاطر مردم خوش مشرب و طبیعت زیبایش گردشگران زیادی را پذیراست و در گذشته به دار السرور شهرت داشته است. در فاصله نزدیک به 40 کیلومتری بروجرد آخرین بنای قبل از اسلام و امپراتوری ساسانیان بنام قلعه یزدگرد احداث شده است که برقله کوه و از سنگ لاشه وبدون ملات بنا شده ، و از شواهد وظواهر پیداست قله به سرعت بنا شده و محل آماده سازی و تجدید قوا برای نبرد قادسیه در نزدیکی نهاوند که آخرین جنگ پیش از اسلام برای ایرانیان بوده 
 
 سوغات بروجرد   
 
بروجرد در زمره شهرهایی است که همیشه داد و ستد در گذرهای بازار آن از رونق ویژه ای برخوردار بوده است.  مسگری ، جاجیم بافی گلیم بافی ، صابون پزی ، صنایع دستی ورشو و ... از پرآوازه ترین تولیدات محلی بروجرد محسوب میشوند. ورشو سازی شاخص ترین صنایع دستی بروجرد است .[/rtl]

[rtl]مسجد جامع بروجرد   
 
مسجد جامع بروجرد که نام محلی آن مسجد جمعه masjed jom"a یا با گویش بروجردی مچد جمه maččed jomma نامیده می شود یکی از نخستین مسجدهای ساخته شده در ایران است که در قرن دوم تا سوم هجری در شهر بروجرد بنا نهاده شده است. این مسجد زیبا در دل یکی از محله های تاریخی شهر نام دودانگه واقع شده و به لحاظ معماری و قدمت، از بناهای منحصر به فرد استان لرستان و شهر بروجرد است.
مسجد جامع در اصل بر روی یک آتشکده بنا نهاده شده است. عربها در حمله به ایران آتشکده های زیادی را تبدیل به مسجد کردند که مسجد جامع بروجرد نیز نمونه ای از همین دست است. بین سال های ۱۵۰ تا ۲۲۶ قمری که و در زمان حکومت ابودلف بر غرب ایران، بنای مسجد جامع بروجرد با حضور وزیر وی با نام حمویه یا حموله آغاز شد. شبستان شمالی مسجد نیز اندکی دیرتر و در قرن چهارم ساخته شد. با توجه به تاریخ طولانی (دوازده قرن) این مسجد، آسیب های متعددی بر آن وارد شده و بارها مورد بازسازی قرار گرفته است. شواهد و کتیبه های گوناگون، از بازسازی مسجد در دوره های سلجوقی، صفوی و قاجار خبر می دهند. محوطه سازی مسجد در قرون 4 و 5 و نیز الحاقات و تعمیرات آن بر طبق کتیبه های موجود، در سال های 1022 ‚ 1069 ‚ 1092 و 1209 ه . ق صورت گرفته است.
معماری مسجد جامع بروجرد بسیار منحصر بفرد و یکی از شاهکارهای تاریخی معماری ایران می باشد که هم ویژگی های معماری اسلامی و هم معماری باستانی ایران (ساسانیان) را در خود جای داده است. مسجد دارای دو درب غربی و شرقی است که به صورت غیر مستقیم به صحن اصلی باز می شوند. در جنوب صحن، گنبد و ایوان اصلی مسجد که قدیمی ترین بخش آن است قرار دارد و در ضلع شمالی نیز شبستان مسجد با ارتفاعی کمتر از سایر بخشها قرار گرفته که در تابستانها فضای خنکی را ایجاد می کند. ایوان جنوبی دارای دو گلدسته است که بعدها به مجموعه افزوده شده است.
بنـای‎ اولیـه‎‎ ایـن‎ مـسجـد بـه صـورت‎ مجموعه‎ای‎ شامل‎ مسجد , حمام‎ , آب‎ انبـار , ساختمان‎‎ غـریـب‎ خـانـه‎, میـدان و سـایـر متعلقات‎ بوده‎‎‎ که امروزه بعضی‎ از این‎ آثار از بین‎ رفته‎ است‎ . بنای‎ مسجد جامع‎ از نظر شکـل‎ از نـوع مساجد تـک‎ ایـوانـی‎ اسـت‎ کـه‎ دارای‎ دو در ورودی‎‎ در قسمت‎‎ های شرقی‎‎ و غربی است . بنا شامل‎ یک‎ حیاط مرکـزی،‎ ایـوان‎ , فضای‎‎ گنبدخانه‎ و شبستانهای اطراف‎ آن‎ و یک‎ شبستان‎ وسیع‎ زمستانـی‎ در طرف‎ شمـال‎ حیـاط مرکزی‎ است. بنابر شواهد موجود، صفویان، زندیان و قاجاریان تعمیرات بنیادی در مسجد انجام داده اند و بخش هایی به آن افزوده اند.[/rtl]

[rtl]یکی از دیدنی های اصلی این مسجد منبر چوبی نه پله آن است که بسیار هنرمندانه ساخته شده است و حکاکی روی آن، تاریخ هزار و شصت و هشت هجری قمری را نشان می دهد. سازنده آن، یارمحمد نجار بوده است. در بین اهالی بروجرد شایع است که امام حسن مجتبی (ع) سفری به بروجرد داشته و بر بالای این منبر سخنرانی کرده است که با توجه به تاریخ ساخت منبر و نبودن اطلاعات کافی، امری نادرست می نماید.[/rtl]

[rtl]مسجد جامع بروجرد در جریان بمباران هواپیماهای عراقی خسارات شدیدی دید و بخشهایی از شبستان شمالی آن ویران شد. همچنین زمین لرزه های متعدد و بارندگی های شدید، آسیب های جدی بر آن وارد آورده است. آخرین باز زمین لرزه بروجرد و دورود، فروردین سال ۱۳۸۵ موجب فرو ریختن گلدسته ها و آسیب دیدن پنجاه درصدی مسجد شد.
 شهرهای استان لرستان- دیدنی های استان لرستان - پورتال شهرداری بروجرد
 دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
http://www.borujerd.ir [/rtl]