آداب و رسوم جالب مردم سمنان + عکس

مردم استان سمنان همچون مردم سایر قسمت های ایران از انواع غذاها، نان ها، سالادها و سبزی های رایج در سبد غذایی خود استفاده می كنند. برخی از غذاها و نان ها چون نان سمنانی و سبزی پلوی سمنانی و آبگوشت خربزه و ته چین گرمسار از جمله غذاهایی است كه صرفاً در این استان تهیه و طبخ می شوند كه جزو غذاهای خاص محلی این استان است.

پوشاک
پوشاک مردم استان به نحوی با وضعیت آب و هوایی استان ارتباط دارد. امروزه لباس های معمول كه زنان و مردان سمنانی می پوشند همان كت و شلوار و پیراهن برای مردان و چادر و مانتو، شلوار و پیراهن برای زنان است. در این میان، پوشاک مردم شهرستان گرمسار با وضعیت آب و هوایی كل منطقه در ارتباط است. امروزه لباس های محلی در شهرها و بخش های مختلف شهرستان گرمسار كمتر مورد استفاده قرار می گیرند و مردم شهرستان گرمسار همان لباس های رایج در كل كشور و استان را استفاده می كنند. از سوی دیگر، مردم شهرستان سمنان كمتر از لباس های محلی استفاده می كنند و لباس های معمول روز كه در همه مناطق ایران مورد استفاده است در این خطه از ایران نیز رواج دارد.

لباس های محلی زنان عبارت است: نوعی سرپوش موسوم به چارقد كه طرح و جنس و رنگ و اندازه آن درمناطق مختلف فرق می كند، بیشتر زنان محلی سمنانی از تن پوشی به نام پیراهن که اصطلاحاً به آن شوی می گویند، استفاده می کنند. شلیته نیز از دیگر لباس های مورد استفاده زنان سمنانی است. پاپوش زنانه نیز بسته به فصل گرم یا سرد متفاوت است که مورد استفاده قرار می گیرد.

موسیقی
موسیقی استان سمنان با تأثیر پذیری از مقامات و ملودی های مازندرانی، خراسانی، اقوام مهاجر ترک، امروزه بیشتر به صورت اشکال موسیق کلاسیک ایرانی و تا حدودی هم با اشکال موسیقی فولک ویژه اقوام مهاجر ترک زبان خودنمایی می کند. در حال حاضر عمده ترین جریان موسیقی استان، موسیقی کلاسیک و معاصر ایرانی است و مراکز آموزش و تبلیغ محدود آن، در شهرهای بزرگ استان ایجاد شده است.

ادبیات قومی
زبان سمنانی را می توان نزدیک به زبان پهلوی دانست که طی دوره های گوناگون دست نخورده باقی مانده است. در منطقه شاهرود گویش رایجی که وجود دارد به شاهرودی معروف است . گویشهای دیگری نیز در ناحیه شاهرود وجود دارد که مربوط به گروههای انسانی مهاجر است که با لهجه های کردی، ترکی، بلوچی و بعضی ها هم با گویش عربی صحبت می کنند. در واقع گویش شاهرودی گویش مسلط منطقه شاهرود است.

زبان و لهجه محلی متداول در بین گرمساریها، لهجه رازی است که با جزئی تفاوت اهالی نواحی اطراف تهران، ری، شمیران و ورامین نیز بدان تکلم می کنند و اما ساکنین نواحی مجاور بلاد جبال یعنی مناطق کوهستانی دامنه جنوبی البرز مرکزی با لهجه ای آمیخته از لهجه های رازی و ناحیه جبال که خود تحت تاثیر لهجه طبری قرار گرفته سخن می گویند. زبانهای محلی دیگر گرمسار عبارتند از: ترکی که افراد ایل اصانلو و پازوکی بدان تکلم می نمایند. زبان اصانلو شبیه ترکی زنجانی و زبان ایل پازوکی شبیه ترکی آذربایجان است. افراد الیکایی نیز به زبان محلی مخصوص خود تکلم می نمایند .

آداب و رسوم مردم استان سمنان در ماه رمضان
مردم استان سمنان با غبارروبی مساجد و منازل به استقبال رمضان می روند و از این فرصت برای برآورده شدن حاجات و دستگیری از مستمندان از هم پیشی می گیرند. به گزارش خبرنگار مهر، رمضان ماه تزکیه نفس و ماه مهمانی خداوند است؛ در این ماه پر برکت روزه داران برسر سفره میهمانی پروردگار می نشینند و از فضائل اخلاقی آن بهره مند می شوند.

از دیرباز تاکنون یک یا چند روز مانده به رمضان، مردم به پیشواز این ماه رفته و گرفتن روزه را آغاز و علاوه بر آن مساجد را نیز غبارروبی و نظافت می کنند.
دعوت از روحانی برای برپایی نماز جماعت و بیان احکام شرعی در طول ماه مبارک رمضان در نقاط روستایی از دیگر آداب مربوط به این ماه است.
در برخی شهرها و روستاهای استان سمنان زنان به مناسبت فرا رسیدن این ماه به سر، دست و پاهای خود حنا می بندند و این آیین همراه با ذکر صلوات و نیایش صورت می گیرد.
تهیه مایحتاج مورد نیاز ماه رمضان در نقاط شهری و روستایی از چند روز مانده به آغاز این ماه عزیز مرسوم است.
درشهرمجن شستشو وسایل خانه و مالیدن دوغاب گل قرمز به نمای دیوارهای کاهگلی در استقبال از رمضان صورت گرفته و در دیگر نقاط تهیه آرد برنج وگندم برای پخت حلوا مورد توجه زنان کدبانو و خانه دار است.

آداب سحر و افطار
پیش از این در شب های ماه رمضان و به هنگام سحر فردی خوش صدا بر روی پشت بام خانه خود یا مسجد اقدام به خواندن دعا و مناجات می کرد، گاهی نیزاین افراد در حین گذر از کوچه های هر محله با خواندن ادعیه سحرگاهی اهالی را بیدار می کردند و این کار در اصطلاح محلی، «شب خوانی» (شوخوانی) گفته می شود.
امروزه صدای دعا و مناجات از بلندگوی مساجد نقاط شهری و روستایی به گوش می رسد. ولی روش هایی مثل کوبیدن بر روی ظروف مس و طبل، بیدار کردن اهالی یک کوچه، یا محله توسط فردی از همسایگان و زدن زنگ خانه یا کوبیدن دیوار خانه های قرار گرفته در مجاورت یکدیگر نیز مرسوم است.

مراسم شوخوانی وقت سحر در استان سمنان
در برخی روستاهای استان سمنان برای بیدار کردن همشهریان خود اقدام به خواندن مراسم شب خوانی می کنند که نمونه هایی از آن عبارتند از:
الله تویی، مرد تویی، دانایی / از مورچه ای که دم زند در ته چاه / از دم زدن مور آگاه تویی یا الله / یا رب تو گناهان مرا دو نیمه کن درعرصات / نیمی به حسن ببخش، نیمی به حسین.

مراسم شب های قدر
اهالی استان سمنان در شب های قدر پس از صرف افطار در مسجد محل خود حضور یافته و با خواندن قرآن و دعاهای جوشن کبیر، مجیر، افتتاح و ذکر مصیبت به شب زنده داری مبادرت می ورزند.
زنان نیز در این شب ها خرما، انواع نان محلی، شله زرد و غیره بین عزاداران تقسیم می کنند.
در نقاط مختلف استان سمنان زنان و مردان در لیالی قدر هم زمان با خواندن هربند از دعای جوشن کبیر بر روی ظرفی از قند، نبات، نقل و یا خرما دمیده و خوردن آن را به نیت شفا و تبرک توصیه می کنند. همچنین گره زدن بر روی نخ به هنگام خواندن دعای جوشن کبیر پس از قرائت هر بندازدعا توسط برخی از زنان مرسوم است.

در شهر شاهرود زنان همزمان با تلاوت دعای جوشن کبیر ظرفی از آب حاوی زعفران را نزد خود نگه داشته و با خواندن هر بند از دعا بر آن می دمند تا به عنوان تبرک آن را با خود به خانه ببرند.
در روستای جزن دامغان نیز در این شب ها دستجات زنجیرزن از مساجد و حسینیه های محل به راه افتاده و با گذر از معابر و کوچه ها به زنجیر زنی و عزادارای می پردازند.

شهادت امیرالمومنین حضرت علی(ع)
در شب های قدر اهالی نقاط مختلف شهری و روستایی اقدام به برپایی مجالس عزادارای می کنند. پوشیدن لباس سیاه به نشانه عزا و ماتم در ایام شهادت حضرت علی(ع) امری متداول است.
بنا بر باوری کهن اهالی نقاط مختلف استان کار کردن در روز 21 ماه رمضان را حرام دانسته و در مجالس عزاداری حضور پیدا می کنند.
در نقاط شهری نیز حرکت دستجات سینه زنی از اماکن مذهبی و مساجد آغاز شده و عزاداران با گذر از معابر و خیابان ها چنین می گویند:

حرکت این قبیل دستجات غالباً به اماکن مقدس همچون امامزاده، مساجد یا گلزار شهدا ختم می شود.
در روستای کوه زر با فرار رسیدن 21 رمضان برخی اهالی به نیت اموات خود نان فتیر پخته و بین سایرین تقسیم می کنند.
اهالی نقاط کویری استان سمنان در روز شهادت حضرت علی(ع) از انجام فعالیت های روزمره خودداری کرده و مرسوم است که دامداران شیر دام های خود را در این روز به فقرا و نیازمندان داده یا برای تهیه افطار و پذیرایی از نمازگزاران به مساجد محل می دهند.
اقدام اهالی نقاط مختلف برای گستردن سفره افطاری در لیالی قدر بسیار چشمگیر است. تهیه و تقسیم کردن خیرات برای آمرزش اموات نیز در این شبها مورد توجه اهالی منطقه است.

شب 27 ماه رمضان
در باور برخی اهالی، نزول قرآن در این شب بوده و بر این اساس برخی تا پاسی از شب به احیاء و شب زنده داری در مساجد می پردازند. زنان سمنانی، گرمساری و دامغانی در این روز به جهت شادی ناشی از کشته شدن قاتل ملعون امام علی(ع) به دست و پای خود حنا می بندند.

برخی زنان در این روز گوش دختران خود را سوراخ کرده و برای آنها گوشواره می خرند.
گفتنی است که در شهرهای شاهرود، گرمسار و روستای جزن برخی زنان در بین نماز ظهر و عصر با اندکی پارچه، نخ و سوزن کیسه ای کوچک دوخته و سکه ای را به نیت تبرک درون آن می نهند.
شاهرودی ها آن را "کیسه مراد" نامیده و به جهت بر آورده شدن حاجت آن را تا سال دیگر نزد خود نگه می دارند.

عید فطر
در آخرین روز از ماه مبارک رمضان، اهالی نقاط مختلف خود را برای فرا رسیدن عید رمضان آماده می کنند. برای این منظور غسل کرده، لباس تمیز یا نو پوشیده و به استقبال عید فطر می روند.
رؤیت هلال ماه شوال نشانی بر پایان ماه مهمانی خدا است که این امر در گذشته توسط افراد خبره و مطلع به اطلاع مردم رسانده می شد و امروزه از طریق رسانه های جمعی اعلام می شود.

هنگام افطار آخرین شب از ماه رمضان اعضای هر خانواده بنابر قوت غالب فطریه خود را دست به دست چرخانده و آن را برای افراد مستمند کنار می گذارند.
در روستای نام نیک کالپوش به مناسبت عید فطر فردی که به تازگی پدر شده کفش های خود را وزن نموده و همان مقدار گندم یابرنج به فقرا می دهد.
نماز عید فطر همزمان با طلوع خورشید با ذکر اللهم لبیک در نقاط شهری و روستایی بر پا می می شود.
پس از نماز مومنین با یکدیگر روبوسی کرده و قبولی طاعات یکدیگر را از باریتعالی طلب می کنند، صله رحم، زیارت اهل قبور و اماکن مقدس و دید و بازدید از جمله آداب این عید فرخنده است.
دیگر اینکه اهالی هر محل به دیدن خانواده هایی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند و به اصطلاح «نوعید» دارند می شتابند؛ عیادت از بیماران و بردن هدیه برای نوعروسان از دیگر آداب این روز است.

آداب و رسوم ماه محرم در استان سمنان
در روزهای پایانی ماه ذی الحجه و هم زمان با فرا رسیدن ماه محرم اهالی نقاط مختلف شهرستان های استان سمنان مساجد، تکایا و حسینیه ها را غبارروبی کرده و در و دیوار این اماکن را سیاهپوش می کنند. به گزارش خبرنگار مهر در سمنان ، در شهر شاهرود در روز 27 ذی الحجه یکنفر از خدام تکیه بازار (زنجیری) شیپور تکیه را به صدا در می آورد مبنی بر اینکه محرم فرارسیده است. منبر خانه های قدیمی شهر همچون منبرخانه کربلایی عابدین که از قدیمیترین منبرخانه هاست را نیز سیاهپوش می کنند. پنجه ها وعلمها را با پارچه های مشکی و سبزرنگ پوشش داده و خود را برای عزاداری ماه محرم مهیا می کنند.

در شهر بسطام هر محله دارای یک منبرخانه یا تکیه است که زنان و مردان به سیاهپوش کردن آن مبادرت می ورزند. در اکثر منبرخانه ها، تکایا، مساجد، حسینیه ها و حتی خانه ها مراسم روضه خوانی و ذکر مصیبت امام حسین (ع) بر پا می شود.

در شهر شاهرود طی روزهای اول و دوم ماه محرم روضه حضرت مسلم، روز سوم و چهارم روضه حر بن ریاحی، روز پنجم روضه حضرت ابوالفضل، روز ششم روضه حضرت علی اکبر(ع) و حضرت قاسم (ع)، روز هفتم و هشتم روضه حضرت قاسم و حبیب بن مظاهر و در روز نهم محرم به چگونگی حوادث واقعه عاشورا می پردازند .

درشهر بیارجمند زنان و مردان همه روزه هنگام صبح به حسینیه ها و مساجد محله رفته و در مجالس روضه ماه محرم شرکت می کنند. از شب اول ماه محرم در مساجد و تکایا پس از نماز مغرب و عشاء مجالس مداحی، ذکر مصیبت و سینه زنی برپا می شود. علاوه بر آن عزاداران در اماکن ذکر شده با اطعام نذری پذیرایی می شوند. غذای نذری که شامل آبگوشت و یا برنج و گوشت است عمدتاً با همیاری اهالی هر محله تهیه شده و یا اینکه دو یا چند خانوار با همیاری مبادرت به پخت غذای نذری در ایام ماه محرم می کنند .

بسیاری از پایگاههای عزاداری همچون تکایا، حسینیه ها و مساجد دارای موقوفات هستند که از محل درآمد آنها در طول سال مخارج عزاداری ایام محرم و صفر تأمین می شود . دسته روی ، طوق بندان، تعزیه خوانی و نخل گردانی از جمله روشهای عزاداری درشهرستان شاهرود است.