+- انجمن های تخصصی فلش خور (http://www.flashkhor.com/forum)
+-- انجمن: علم، فرهنگ، هنر (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=40)
+--- انجمن: پزشکی (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=57)
+--- موضوع: بیماری مالاریا، تب متناوب دارد .. (/showthread.php?tid=175072)
بیماری مالاریا، تب متناوب دارد .. - ( lιεβ ) - 16-09-2014
بیماری مالاریا، تب متناوب دارد
مالاریا مهم‌ترین بیماری انگلی و یکی از مسایل مهم بهداشتی تعدادی از کشورها به خصوص کشورهای گرمسیری دنیا است.
این بیماری به صورت عفونت حاد، در بیشتر موارد وخیم و گاهی طولانی و با ویژگی های تب متناوب و لرز بدن، کم‌خونی و بزرگی طحال و گاه با ویژگی های ساده یا کشنده دیگر خودنمایی می‌کند.
اهمیت این بیماری به خاطر شیوع زیاد و مرگ‌ومیر قابل توجه‌است.
کلمه مالاریا یک کلمه ایتالیایی و به معنای هوای بد (Mal-Aria) است و منظور از آن، تعریف بیماری با ویژگی های تب متناوب است که ایتالیایی‌ها در گذشته وجود آن را ناشی از هوای بد و مناطق باتلاقی می‌دانستند.
بیماری مالاریا با نام های دیگری چون تب نوبه و تب متناوب نیز خوانده می‌شود.
انگل مالاریا توسط پشه‌ای به نام آنوفل به انسان منتقل می‌شود که شامل چندین گونه می‌باشد.
پشه آنوفل ناقل و میزبان نهایی انگل مالاریا است
عامل بیماری
عامل بیماری یک تک‌یاخته (انگل) از جنس پلاسمودیوم است.
تا کنون بیش از 100 گونه پلاسمودیوم شناخته شده که فقط 4 گونه پلاسمودیوم در انسان ایجاد بیماری می‌کنند.
چرخه زندگی انگل
سیر تکاملی انگل در دو میزبان انجام می‌شود.
در مورد مالاریای انسانی میزبان اصلی انگل، پشه آنوفل ماده است و دوره جنسی در این میزبان طی می‌شود و دوره غیرجنسی در بدن انسان طی می‌شود.
لازم به ذکر است چرخه زندگی انگل در پشه در حدود 10 تا 20 روز طول می‌کشد و پشه حدود 1 تا 2 ماه آلوده می‌ماند. چنانچه پشه زودتر از 7 تا 10 روز شخصی را نیش بزند، شخص به مالاریا مبتلا نمی‌شود.
در مدت دوره کمون (نهفته) شخص آلوده هیچ‌گونه علامتی ندارد.
چنانچه خون شخص مبتلا به مالاریا، به بدن شخص سالمی تزریق شود، فرد سالم به مالاریا مبتلا می‌شود.
مالاریا می‌تواند از مادر بیمار به جنین منتقل شود.
دوره کمون (نهفته)
دوره نهفتگی یا کمون مدتی است که بین گزش پشه آلوده تا آشکار شدن نشانه‌های بیماری و از همه شایع‌تر تب در شخص وجود دارد.
مدت دوره کمون بسته به نوع انگل و طبیعت بیماری متفاوت است.
منبع عفونت
منبع مهم بیماری افرادی هستند که اصول بهداشتی را رعایت نمی‌کنند و کمتر از دیگران درصدد درمان خود هستند.
بیشتر کودکان 2 تا 9 ساله هستند که به علت عدم ایمنی، خوابیدن در اوایل شب و نداشتن پوشاک مناسب برای بیماری عوامل مناسبی هستند.
شرایط مربوط به انسان
- سن : اگرچه در مناطقی که مالاریا شدید و زیاد است، ابتلای کودکان بیشتر از بالغین است، اما وفور انگل در خون کودکان کمتر از شش ماه، کمتر از کودکان شش ماهه و بزرگ‌تر است.
- جنس و شغل : جنس به طور مستقیم و طبیعی در حساسیت یا مقاومت نسبت به مالاریا دخالت ندارد.
- عوامل محیطی : شامل محیط فیزیکی، زیست‌شناسی، اجتماعی و اقتصادی است که در انتقال بیماری نقش دارند.
- محیط فیزیکی : شامل درجه حرارت، رطوبت، مقدار نزولات آسمانی و میزان آب های سطحی و غیره است و در اپیدمیولوژی بیماری تأثیر دارد.
- محیط اجتماعی- اقتصادی : ویژگی های اجتماعی- اقتصادی فعالیت‌های مختلف مردم و عادت‌ها و رسوم آنان در انتقال بیماری نقش دارد. انتخاب محل سکونت، نصب توری در و دریچه اماکن و استفاده از پشه‌بند و غیره سبب کاهش خطر مالاریا می‌شود.
بیسوادی و وضع اقتصادی ضعیف، عوامل مساعدی هستند که موارد بیماری را افزایش می‌دهند. بیمار با تغذیه ناکافی قادر به دفع علایم بالینی نبوده، بیماری زیادتر عود می‌کند. جنگ سبب افزایش این بیماری می‌شود. مهاجرت، نقل و انتقال، منابع آب و طرز استفاده از آن و وضع مسکن و ساختمان عواملی هستند که در فراوانی بیماری اهمیت دارند.
با توجه به اینکه فعالیت خونخواری پشه آنوفل از غروب آفتاب تا قبل از طلوع آفتاب ادامه دارد، استراحت در درون پشه‌بند مانع نیش زدن پشه‌ها می‌شود
پیشگیری دارویی
پزشک متخصص از داروهایی هم چون مفلوکین، پروگوانیل، کلروکین، پریماکین و گاهی داکسی سیکلین جهت پیشگیری دارویی استفاده می کند.
بیش از 20 سال است که جهت پیشگیری بیماری به تهیه واکسن اهمیت خاص داده می‌شود. ولی تهیه واکسن بسیار پیچیده و وقت‌گیر است. برای تهیه واکسن مفیدی جهت پیشگیری همگانی راه درازی در پیش است.
جلوگیری از تماس پشه با انسان
- پشه بند: با توجه به اینکه فعالیت خونخواری پشه آنوفل از غروب آفتاب تا قبل از طلوع آفتاب ادامه دارد، استراحت در درون پشه‌بند مانع نیش زدن پشه‌ها می‌شود.
- نصب توری: یک وسیله استحفاظی فردی و خانوادگی است. تمام منافذی که اجازه ورود به پشه‌ها را می‌دهند، مانند در، پنجره، سوراخ‌ها و منافذ مختلف باید با توری پوشانده شوند.
- انتخاب محل زندگی : محل سکونت دایمی یا موقت نباید همجوار با محل تکثیر پشه‌ها باشد.
- مبارزه با لارو پشه‌ها و کاهش منابع لاروی و پشه های بالغ: این کار از طریق از بین بردن منابع رشد و تکثیر به خصوص آب های راکد و هم چنین سم پاشی در فصول مناسب انجام می شود.
بیماری مالاریا در ایران
بیماری مالاریا از قدیم در ایران وجود داشته و پزشکان ایرانی با آن آشنایی داشته‌اند.
منطقه جنوب شرقی کشور که منطقه مشکل کشور از نظر بیماری مالاریا محسوب می‌شود شامل استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان و قسمت گرمسیری استان کرمان است و بنا به دلایل مختلف از جمله تعدد ناقلان، مقاومت ناقلان به حشره‌کش‌ها، نبودن راه‌های ارتباطی مناسب، آب و هوای گرمسیری، فصل انتقال طولانی، ناپایداری وضعیت اکولوژیک منطقه و جغرافیایی انسانی، وجود ساختمان‌های موقت و تغییرات زیست‌محیطی، مالاریا به عنوان یک مشکل بهداشتی باقی مانده‌است.
RE: بیماری مالاریا، تب متناوب دارد .. - ( lιεβ ) - 16-09-2014
بیماری مالاریا؛ علائم و درمان
بیماری مالاریا مهم‌ترین بیماری انگلی بشر است که حدود 3 میلیارد نفر از جمعیت جهان را تهدید می‌کند. این بیماری در کشورهای غربی ریشه‌کن شده، ولی در بیش از 100 کشور گرمسیری جهان شیوع دارد که کشور ما نیز در زمره آن‌هاست. در قرن حاضر موضوع مهم در مورد این بیماری مقاوم شدن انگل بیماری به داروهای ضدانگل قدیمی و مقاوم شدن پشه آنوفل به حشره‌کش‌هاست.
بیماری مالاریا با گزش پشه آنوفل شروع می‌شود. پشه آنوفل ماده شب‌ها خونخواری می‌کند و حین خونخواری از بزاق خود، انگل‌های مالاریا را به داخل خون انسان تزریق می‌نماید. این انگل‌ها وارد سلول‌های کبد می‌شوند و شروع به تکثیر سریع می‌کنند، به طوری که از هر یک انگل وارد شده حدود 10 هزار انگل تولید می‌شود. سپس این انگل‌ها سلول‌های کبدی را پاره می‌کنند و وارد خون می‌شوند تا به گلبول‌های سرخ حمله‌ور شده و وارد آنها شوند و در آنجا تکثیر کنند.
انگل مالاریا پس از ورود به گلبول قرمز از هموگلوبین استفاده و تولید مثل می‌کند و پس از 2 تا 3 روز تمام هموگلوبین مصرف شده و گلبول قرمز پر از انگل می‌شود. سپس انگل‌ها گلبول‌های قرمز را پاره می‌کنند و به گلبول‌های دیگر وارد می‌شوند. به این ترتیب تعداد انگل‌ها در خون بیشتر و بیشتر می‌شود.
زمانی که تعداد انگل مالاریا از حد خاصی بالاتر رود، بیمار دچار تب می‌شود. شروع تب همزمان با پاره شدن گلبول‌هاست و پس ازآن که انگل‌ها وارد گلبول‌های تازه می‌شوند، تب قطع می‌شود و این سیکل هر 2 یا 3 روز تکرار می‌شود؛ یعنی بیمار 2 روز تب ندارد و روز سوم تب می‌کند.
دو مشکل اساسی در بیماری مالاریا وجود دارد؛ یکی ایجاد کم‌خونی شدید به دلیل استفاده‌ی انگل از هموگلوبین خون و دومی تب‌های دوره‌ای است که گاهی حرارت بدن تا بالای 40 درجه می‌رسد و بدن بیمار را عملا از کار می‌اندازد
زندگی انگل مالاریا دو مرحله‌ای است. به این ترتیب که با گزش پشه آنوفل ماده، انگل‌های مالاریا از انسان بیمار به روده پشه وارد و آنجا تولید مثل کرده و سپس تکثیر و وارد غدد بزاقی پشه می‌شوند و منتظر می‌مانند تا در خونخواری‌های بعدی به افراد سالم منتقل شوند و دوره جدید زندگی را آغاز کنند.
دمای محیط عامل مهمی در انتشار مالاریاست، زیرا در هوای گرم انگل‌هایی که وارد بدن پشه آنوفل می‌شوند، سریعا تولید مثل کرده و آماده سرایت به افراد سالم می‌شوند، اما در هوای خنک مدت زیادی تولید مثل انگل در بدن پشه به طول می‌انجامد و در این مدت طولانی بسیاری از پشه‌ها که عمر کوتاهی دارند، از بین می‌روند و چرخه انتقال بیماری مالاریا قطع می‌شود.
انواع مختلفی از انگل مالاریا وجود دارند که برخی بیماری خفیف و برخی بیماری بسیار شدید ایجاد می‌کنند.
نشانه‌های بیماری مالاریا
مالاریا عامل بسیار شایع تب در کشورهای گرمسیری است. شروع بیماری با خستگی، ضعف، سردرد، درد بدن و تب همراه است که دقیقا شبیه بیماری‌های ویروسی معمولی مثل سرماخوردگی است.
تب‌های شدید و دوره‌ای که در برخی موارد به بالای 40 درجه می‌رسد، قبل از شروع درمان در بیماران وجود دارند، به طوری که بیمار هر سه روز یک بار دچار تب شدید و لرز می‌شود که چند ساعت ادامه دارد و سپس بهبودی پیدا می‌کند. این افزایش درجه حرارت در واقع یک مکانیسم دفاعی برای از بین بردن انگل مالاریاست، زیرا در دمای زیاد انگل‌ها کشته می‌شوند. مکانیسم دفاعی دیگر بدن فعال شدن طحال برای به دام انداختن گلبول‌های سرخ آلوده است، به این ترتیب در بیماری مالاریا، طحال بزرگ می شود و با از بین رفتن گلبول‌های سرخ آلوده، بیمار دچار کم‌خونی می‌شود.
نکته جالبی در مورد مالاریا وجود دارد و آن این است که در کشورهای آفریقایی، برخی بیماری‌های خونی مثل کم‌خونی داسی‌شکل (که در آن گلبول‌های سرخ به شکل داسی هستند) و تالاسمی شایع‌تر هستند. علت این است که این نوع کم‌خونی ها باعث مقاومت در مقابل نوع کشنده مالاریا می‌شود و بنابراین در طی زمان افرادی که این انواع کم‌خونی را داشته‌اند، بیشتر زنده مانده و زندگی کرده‌اند.
مشکل مهمی که در بیماران دچار نوع بدخیم مالاریا (فالسی پاروم) ایجاد می‌شود، این است که گلبول‌های سرخ آلوده، زائده‌ای پیدا می‌کنند که باعث چسبیدن آنها به جدار رگ‌ها و به یکدیگر می‌شود و این موضوع باعث بند آمدن خون در رگ‌ها می‌شود.
بسته شدن رگ‌های مغزی در مالاریا که باعث خواب‌آلودگی و کما می‌شود، عارضه مهم و اصلی مالاریای فالسی پاروم است. انگل مالاریا علاوه بر انسداد رگ‌های مغزی باعث بسته شدن رگ‌های جفت در خانم‌های باردار می‌شود و منجر به کوچک ماندن جنین و زیاد شدن مرگ دوران جنینی و نوزادی می‌شود.
از عوارض دیگر مالاریا، افت قند خون است که به خصوص در بچه‌ها و خانم‌های باردار ایجاد عارضه و مرگ می‌کند. به خصوص این که در حال حاضر داروی «کینین» که برای درمان مالاریای مقاوم استفاده می‌شود، نیز خود باعث افت قند خون می‌شود.
بیماری مالاریا با دیدن انگل در لام خون محیطی در آزمایشگاه تشخیص داده می‌شود. لام خون به معنی پخش کردن یک قطره خون روی یک شیشه مستطیلی شکل است که بعد از رنگ‌آمیزی آن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند. وقتی بر اساس علائم، خیلی به بیماری مشکوک باشند، حتی اگر یک بار لام خون منفی بود، باید در روزهای بعد آن را تکرار کنند.
درمان بیماری مالاریا در انواع خوش خیم با داروهایی مثل «کلروکین» طی یک دوره چند روزه انجام می‌شود. متاسفانه در حال حاضر انواع بدخیم مالاریا به بسیاری از داروها مقاوم هستند؛ البته داروهایی مثل «آرتزونات» و «مفلوکین» برای درمان این دسته از بیماران به بازار آمده است.
دانشمندان، خون را به کام پشه‌ها زهر می‌کنند
بیوشیمی‌دانان دانشگاه آریزونا در تلاش برای کنترل بیماری مالاریا دریافته‌اند در صورتی که پروتئین‌های خاص در خون مختل شوند، پشه‌ها پس از خوردن خون، خیلی زود می‌میرند.
دانشمندان از مدت‌ها قبل برای محدود کردن دامنه بیماری مالاریا، راه‌های مختلفی را امتحان کرده بودند و این بار توانستند راه‌حلی ژنتیکی پیدا کنند که توانایی پشه‌ها برای هضم خون را متوقف می‌کند.
محققان در پژوهش خود یک فرآیند سلولی موسوم به «انتقال وزیکول» را که پشه‌ها با آن به آزادسازی آنزیم‌های هاضم در روده می‌پردازند، مسدود کردند. این امر باعث شد که این حشره طی دو روز پس از خوردن خون، بمیرد.
دانشمندان این دستاورد را فوق‌العاده خوانده‌اند، چرا که در این مرحله می‌توان از انتقال بیماری به نفر بعدی جلوگیری کرد.
این محققان پیش از این دریافته بودند که فرآیند خونخواری، چالش متابولیکی بزرگی برای پشه‌های ماده محسوب می‌شود.
به گفته این دانشمندان، تنها پشه‌های ماده هستند که از خون انسان و حیوان تغذیه می‌کنند چرا که برای فرآیند تولیدمثل به پروتئین فراوان نیاز دارند.
بنابر پژوهش‌های پیشین، در صورتی که پشه ماده به میزان لازم منبع غذایی پیدا کرده و در این میان کشته نشود، می‌تواند تا سه هفته زندگی کرده و بیش از 500 تخم تولید کند.
این پژوهش مسلما می‌تواند ابزاری موثر برای کم کردن جمعیت پشه‌ها باشد.
محققان در حال حاضر در حال بررسی راه‌های انتقال این بمب ژنتیکی به پشه‌های دیگر هستند. در صورتی که این پژوهشگران بتوانند این نسخه را در یک مولکول با قابلیت افشاندن یا به شکل قرص قرار دهند، وعده غذایی پشه‌ها، آخرین وعده آنها خواهد بود.