سرطان ریه - نسخه‌ی قابل چاپ

سرطان ریه از جمله عواملی است که در اثر مصرف سیگار بوجود می آید که با روش های مختلفی می توان آن را پیشبینی و درمان کرد.

سرطان ریه اصلیترین علت مرگ ناشی از سرطان هم در زنان و هم در مردان است. اما همیشه این چنین نبوده است. پیش از گستردگی استفاده از سیگار، سرطان ریه نادر بود. امروزه سیگار کشیدن باعث تقریباً نه مورد از هر ده مورد مرگ ناشی از سرطان ریه می‌شود، در حالی که قرار گیری در معرض گاز رادون ، آلودگیها و دیگر مواد شیمیایی نقش کمتری در این بیماری دارند. ساخت داروهای جدید، امیدهای تازه ای برای مبتلایان به ارمغان آورده است.

سیگارها نه تنها سرشار از مواد شیمیایی سرطان زا هستند، بلکه سیستم دفاعی طبیعی ریه ها را نیز از بین می‌برند. مسیرهای هوایی با موهای بسیار کوچکی به نام مژک پوشیده شده است. این مژکها با جارو کردن سموم، باکتریها و ویروسها، از ریه محافظت مینمایند. دود تنباکو مژکها را فلج می‌کند، بنابراین آنها دیگر نمی‌توانند کار خود را به درستی انجام دهند و در نتیجه مواد سرطان زا می‌توانند در ریه تجمع پیدا کنند.

سرطان ریه در وضعیت نهفته شروع میشود. معمولا هیچ علامت یا هشداری در مراحل ابتدایی آن وجود ندارد. وقتی بیماری پیشرفت میکند، علائم معمولاً خاص نبوده و شامل موارد زیر میتوانند باشند:
- سرفه هایی که خوب نمیشود
- درد سینه به خصوص در حین تنفس عمیق
- تنفس کوتاه یا با صدای خس خس
- بیرون آمدن خلط خونی از دهان
- خستگی

آیا سرطان ریه را می‌توان زود هنگام تشخیص داد؟ نوعی اسکن به نام سی تی اسپیرال در تشخیص زود هنگام سرطان ریه در برخی از مردم، امیدهای ایجاد کرده است، اما هنوز مشخص نیست که بتواند انقدر زود آنرا تشخیص دهد که فرد بتواند از مرگ نجات پیدا کند. موُسسه ملی سرطان امریکا در حال بررسی کارایی این آزمایش است. یکی از معایب سی تی اسپیرال این است که ناهنجاریهای بی ضرر زیادی در ریه ها را نشان میدهد که می‌تواند منجر به نگرانی، نمونه برداری و جراحیهای غیر ضروری شود.

در بیشتر موارد، تا زمانی که علائمی مانند خس خس یا سرفه های مزمن ایجاد شود، به سرطان ریه شک نمی‌رود. در این زمان پزشک احتمالاٌ دستور پرتو ایکس/ یا آزمایشهای عکس برداری دیگر از سینه را می‌دهد. همچنین ممکن است از فرد نمونه خلط خواسته شود تا آزمایش خلط انجام شود. اگر یکی از این آزمایشها وجود سرطان را تایید کند، احتمالاٌ نمونه برداری انجام می‌شود.

اگر تومور مشکوکی در تصاویر پرتو ایکس مشاهده شود یا در آزمایش خلط سلولهای سرطانی دیده شوند، برای تاُیید تشخیص سرطان، نمونه برداری انجام می‌شود. نمونه کوچکی از توده مشکوک معمولاٌ با سوزن برداشته می‌شود تا زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار بگیرد. با بررسی نمونه، پاتولوژیست می‌تواند مشخص کند آیا این تومور، سرطان ریه است یا خیر و اگر چنین است نوع آن را مشخص نماید.

دو نوع سرطان ریه وجود دارد که بر اساس ظاهر سلولهای سرطانی زیر میکروسکوپ شناسایی می‌گردد. سرطان ریه سلول کوچک (Small-cell lung cancer) از نوع دیگر شدیدتر است و می‌تواند در اوایل بیماری به سرعت رشد کرده و به بخشهای دیگر بدن گسترش یابد. این نوع سرطان با مصرف سیگار کاملاٌ گره خورده و به ندرت در افراد غیر سیگاری دیده می‌شود. سرطان ریه سلول غیر کوچک (Non-small-cell lung cancer) با سرعت کمتری رشد می‌کند و شایعتر است. این نوع سرطان ریه تقریبا 90% از سرطانهای ریه را شامل می‌شود.

مرحله بندی برای توصیف میزان گسترش سرطان در بیمار استفاده می‌شود. سیستمهای مختلفی برای دو نوع اصلی سرطان ریه وجود دارد. سرطان ریه سلول کوچک به دو مرحله تقسیم می‌شود: "محدود" به این معنی که سرطان به یک ریه و شاید گره های لنفاوی مجاور آن محدود است. "گسترده" به این معنی است که سرطان به ریه دیگر یا فراتر از آن گسترش یافته است. سرطان ریه سلول غیر کوچک بسته به میزان گسترش آن، به یک تا چهار مرحله تقسیم می‌شود.

میزان نجات از سرطان ریه می‌تواند گمراه کننده باشد. آخرین داده های انجمن سرطان امریکا بر اساس افرادی است که بین سال های 1998 تا 2000 مورد تشخیص واقع شده‌اند. بسته به مرحله تشخیص، احتمال زنده ماندن بیمار، به مدت حداقل 5 سال پس از تشخیص، بین 1 درصد تا 49 درصد برای افراد مبتلا به سرطان ریه سلول غیر کوچک است. اما روش های درمانی در سالهای اخیر پیشرفت کرده و چشم انداز بهتری برای بیمارانی که امروزه دچار سرطان ریه می‌شوند، وجود دارد.

اگر سرطان ریه سلول غیر کوچک پیش از گسترش فراتر از یک ریه، تشخیص داده شود جراحی می‌تواند گاهی اوقات معالجه در پی داشته باشد. جراح ممکن است بخشی از ریه که حاوی تومور است یا در صورت نیاز تمامی آن را بردارد. برای برخی از بیماران، پس از جراحی پرتو درمانی یا شیمی درمانی تجویز می‌شود تا سلولهای سرطانی باقیمانده از بین بروند. جراحی معمولاٌ برای بیماران مبتلا به سرطان ریه سلول کوچک گزینه مناسبی نیست چون معمولاٌ در زمان تشخیص، سرطان گسترش یافته است.

وقتی سرطان ریه بیش از مقداری که بتوان معالجه کرد، پیشرفت کرده باشد، هنوز درمانهایی وجود دارد که به بیمار کمک می‌کند بیشتر زنده بماند و کیفیت زندگیش را بیشتر حفظ کند. پرتو درمانی و شیمی درمانی تومور را کوچک کرده و به کنترل علائمی مانند درد استخوان یا انسداد مسیرهای هوایی کمک می‌کنند. شیمی درمانی معمولاٌ درمان اصلی برای سرطان ریه سلول کوچک است.

درمان‌های هدفمند شکل جدیدی از درمان سرطان است که اغلب در ترکیب با شیمی درمانی و یا زمانی که درمان‌های دیگر موثر نبوده‌اند، استفاده می‌شود. یک نوع از این درمانها، از رشد رگهای خونی جدید که سلولهای سرطانی را تغذیه می‌کنند، جلوگیری می‌کند. مشخص شده است که این روش، به افراد دارای سرطان ریه پیشرفته تحت شیمی درمانی، کمک می‌کند بیشتر زندگی کنند. درمانهای هدفمند دیگر، سیگنالهایی را که باعث می‌شوند سلولهای سرطانی ریه تکثیر شوند را دچار اختلال می‌کنند، همانطور که در تصویر بزرگ شده بالا دیده می‌شود.

کار آزماییهای بالینی به پزشکان کمک می‌کند درمانهای جدید و نوید بخش سرطان ریه را کشف کنند و به بیماران کمک کنند به معالجات فراگیر دسترسی داشته باشند.

وقتی متوجه شوید سرطان ریه دارید ممکن است دچار شوک شوید و اگر این سرطان با سیگار کشیدن مرتبط باشد، ممکن است از احساس گناه نیز رنج ببرید. اما اکنون زمان این نیست که خود را سرزنش کنید. به جای این کار به آینده فکر کنید. برای ایجاد تغییرات سالم در سبک زندگی هنوز خیلی دیر نیست. شواهد نشان می‌دهد بیمارانی که پس از آگاهی به سرطان ریه، سیگار کشیدن را متوقف کرده اند، بهتر از کسانی که به این کار ادامه دادند، زندگی کرده اند.

با این که سیگار کشیدن اولین علت ابتلا به سرطان ریه است، اما این تنها عامل خطر نیست. تنفس در دود سیگار در فضای خانه یا محل کار نیز خطر سرطان ریه را افزایش می‌دهد. کسانی که با افراد سیگاری ازدواج می‌کنند، 20 تا 30 درصد احتمال سرطان ریه در آنها بیشتر از همسران افراد غیر سیگاری است.

مشاغل خاصی ممکن است خطر سرطان ریه را در افراد سیگاری و غیر سیگاری افزایش دهد. افرادی که با اورانیوم، آرسنیک و مواد شیمیایی صنعتی دیگر کار می‌کنند باید اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهند تا تماس خود با این مواد را به حداقل برسانند. آزبست که زمانی به طور گسترده در مواد عایق مورد استفاده قرار میگرفت، علت شناخته شده سرطان ریه است. اکنون از این ماده به ندرت استفاده می‌شود اما کارگرانی که سالها در معرض این مواد بوده اند هنوز در خطر سرطان ریه قرار دارند.

گاز رادون یک گاز رادیواکتیو طبیعی است که در برخی جاها به میزان بیشتر از مقدار طبیعی وجود دارد. این گاز ممکن است در داخل خانه تشکیل شود و خطر سرطان ریه را به خصوص در افرادی که سیگار میکشند، افزایش دهد. این گاز دومین علت سرطان ریه در امریکا است. حدود 12 درصد از مرگهای ناشی از سرطان ریه در ارتباط با قرار گیری در معرض گاز رادون هستند. این گاز رنگ و بو ندارد اما میتوان آن را با کیت تست شناسایی کرد.

با این که آلودگی هوا نسبت به سیگار کشیدن، موارد بسیار کمتری سرطان ریه ایجاد می‌‍کند اما ممکن است در گسترش آن نقش داشته باشد. کارشناسان معتقدند آلودگی اتومبیلها، کارخانه ها و نیروگاههای برق ممکن است بر ریه ها به شیوه ای مشابه دود دست دوم سیگار تاثیر بگذارد. تخمین زده می‌شود که آلودگی هوا در سرتاسر جهان موجب 5 درصد از مرگهای ناشی از سرطان ریه می‌شود.

- سابقه خانوادگی سرطان ریه
- نوشیدن آب حاوی مقدار آرسنیک بالا
سرطان ریه در افرادی که عوامل خطر شناخته شده را ندارند، از جمله کسانی که هرگز سیگار نکشیده اند، هم اتفاق می افتد. محققان نمی‌دانند چرا در افراد غیر سیگاری، سرطان ریه در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود و نوع آدنوکارسینوم در افراد غیر سیگاری شایعتر از افراد سیگاری است.

سرطان ریه یکی از مرگبارترین اشکال سرطان است اما یکی از قابل پیشگیری ترین سرطانها نیز محسوب می‌شود. راه پیشگیری در دو کلمه خلاصه می‌شود: سیگار نکشید. اگر سیگار می‌کشید و برای ترک آن به کمک نیاز دارید، کمک بگیرید. بعد از پنج سال از ترک سیگار، احتمال خطر مرگ ناشی از سرطان ریه در شما، به نصف افرادی که یک بسته در روز سیگار می‌کشند می‌رسد و ده سال پس از ترک سیگار، احتمال مرگ ناشی از سرطان ریه در شما، همانند وضعیتی است که اصلا سیگار نکشیده اید.