سوزش معده - نسخه‌ی قابل چاپ

در این مقاله در مورد درد و شوزش معده و چگونگی درمان و جلوگیری از این عوامل آزار دهنده برای شما توضیح داده شده است.

همین که یک گاز از پیتزای دلچسب و گرم پپرونی بزنید، دستگاه گوارشتان وارد عمل میشود. برای تجزیه غذا، اسید وارد معده میشود. در بسیاری از مردم ساختار معیوب دریچه ای مانند به اسید اجازه میدهد از کنترل خارج شده و احساس سوزش در سینه ایجاد کند. سوزش معده عارضه ای بسیار متداول است. بسیاری از مردم حداقل یک بار در ماه سوزش معده را احساس می کنند. در ادامه خواهید دید که سوزش معده در کجا آغاز می شود و چگونه می توان آن را متوقف کرد.

برای درک علت سورزش معده، مسیر پیتزای پپرونی را دنبال می‌کنیم. همین که یک گاز از پیتزا را می‌بلعید، آن مواد از طریق مری به معده می‌رسد. حلقه ای شیر مانند از ماهیچه‌ها، که اسفنکتر تحتانی مری خواند می‌شود، باز شده و به غذا اجازه ورود میدهد. این دریچه باید دوباره بسته شود تا از بالا آمدن اسید معده به داخل مری جلوگیری کند.

در برخی از مردم عضله اسفنکتر بین معده و مری به درستی عمل نمی‌کند و به اسید اجازه میدهد به مری نفوذ کند (رفلاکس اسید) که باعث درد و تحریک آن میشود. همه افرادی که رفلاکس دارند از سوزش معده رنج نمی‌برند، همچنین همه افرادی که علائم سوزش معده را دارند ممکن است در واقع رفلاکس اسید نداشته باشند بلکه مشکلات دیگری دارند که چنین دردی ایجاد می‌نماید.

نشانه اصلی رفلاکس اسید، سوزش معده است (احساس درد سوزشی در وسط سینه). سوزش معده معمولا پس از صرف غذا شروع شده و ممکن است چند ساعت طول بکشد. این ناراحتی ممکن است با خم شدن یا دراز کشیدن بدتر شود. علائم دیگر رفلاکس شدید اسید، شامل مایع ترش مزه در ته گلو، دشواری در بلع یا احساس گیر کردن غذا در سینه یا گلو است. سرفه مزمن یا حمله‌های آسم نیز به واسطه رفلاکس اسید ممکن است ایجاد شود. توصیف علائم سوزش معده معمولا برای تشخیص رفلاکس اسید کافی است.

هر فردی ممکن است دچار سوزش معده شود اما عوامل مشخصی در سبک زندگی بر کارکرد اسفنکتر و نیز میزان اسید تولید شده توسط معده تاثیر می‌گذارند. افرادی که اضافه وزن دارند، وعده‌های غذایی پر حجم مصرف می‌کنند، لباسهای تنگ می‌پوشند یا سیگار می‌کشند بیشتر مستعد آن هستند.

سوزش معده معمولا تهدید جدی برای سلامتی نیست. اما ممکن است در موارد شدید، فراوان و دائمی رفلاکس اسید، مشکلاتی برای فرد اتفاق بیافتد. اگر سوزش معده شدید دارید که دو یا چند مرتبه در هفته اتفاق میافتد، ممکن است دچار وضعیتی به نام رفلاکس مری – معده باشید و باید به پزشک مراجعه کنید. بدون درمان رفلاکس مری – معده مزمن ممکن است التهاب، زخم معده و مری شوید. رفلاکس مری- معده منجر به تغییراتی در سلولهای آستر مری نیز می‌شود که به عنوان مری بارت شناخته می‌شود (شکل بالا) و این تغییرات، خطر سرطان مری را افزایش میدهد.

آیا تا کنون با گلوی ترش، سرفه یا طعم تلخ در دهان بیدار شده اید؟ این حالت رفلاکس اسید شب هنگام است و می‌تواند خطرناک باشد. علاوه بر مختل کردن خواب، این حالت خطر آسیب مری را نیز افزایش میدهد، چون در حالت دراز کشیده اسید معده مدت طولانی‌تری در مری می‌ماند و هنگامی که می‌خوابید مقدار کمتری بزاق که خنثی کننده اسید است، بلعیده می‌شود.

ممکن است بتوانید سوزش خفیف معده را با ایجاد چند تغییر در برنامه روزانه‌تان، مدیریت کنید. این کار را با کم حجم کردن وعده‌های غذایی شروع کنید. شام را حداقل سه تا چهار ساعت پیش از زمان خواب صرف کنید و از میان وعده‌های دیر هنگام شب خود داری کنید (وجود غذا در معده در هنگامی که دراز کشیده‌اید میتواند علائم رفلاکس اسید مانند سوزش معده را ایجاد کند).

مشخص شده است که برخی از غذاها، با وارد آوردن اسید بیشتر به معده، یا شل کردن اسفنکتر تحتانی مری در سوزش معده نقش دارند. از این غذاها اجتناب کنید. علائم شما ممکن است در صورت پرهیز از گوجه فرنگی، پیاز، سیر، شکلات، نعنا، غذاهای چرب و مرکبات از جمله پرتقال و گریپ فروت بهبود یابد. اگر متوجه شدید که غذاهای تند نیز محرک هستند، به جای دست کشیدن از غذای مورد علاقه‌تان، آن را با تندی کمتر مصرف کنید.

نوشیدنی‌های مشخصی ممکن است سوزش معده به همراه داشته باشند. این نوشیدنی‌ها شامل چای، قهوه، نوشابه، آب گوجه فرنگی و آب پرتقال است. در صورتی که این نوشیدنی‌ها موجب علائم رفلاکس اسید در شما نمی‌شود لازم نیست از آنها اجتناب کنید.

ورزش می‌تواند فشار در ناحیه شکم را افزایش داده و احتمال رفلاکس اسید را بیشتر کند. برخی از انواع ورزشها با معکوس کردن جریان طبیعی گوارش، بیشتر از ورزشهای دیگر احتمال رفلاکس اسید را افزایش می‌دهند. ایستادن بر روی سر (بالانس) و حرکات وارونه در یوگا مانند "خمیازه سگ (Downward dog)" نمونه خوبی از این موارد است. ورزشهای شکمی هم ممکن است به دلیل راندن اسید معده به سمت مری، ایجاد مشکل نمایند.

اگر سوزش معده در هنگام خواب را تجربه کرده‌اید، زیر پایه‌های تخت یا تشک چیزی بگذارید تا محل قرار گیری سر 15 سانتیمتر بالاتر قرار بگیرد، یا یک بالش گوه ای شکل زیر بدنتان قرار دهید (این کار را با قرار دادن چند متکا در زیر سرتان انجام ندهید چون موجب خم شدن بدن به صورتی میشود که ممکن است سوزش معده را تشدید کند). این استراتژی از نیروی جاذبه استفاده می‌کند تا اسید معده را سر جای خود نگه دارد. رفلاکس هنگامی که به پهلوی چپ می‌خوابید کمتر از زمانی که به پهلوی راست خوابیده اید، اتفاق میافتد.

روش دیگری برای آرام کردن سوزش معده، برداشتن فشار از روی شکم است. وزن اضافی را کم کنید و لباسها و کمربند گشادتر استفاده کنید.

بیش از نیمی از زنان باردار علائم سوزش معده شدید را به خصوص در سه ماهه دوم و سوم گزارش می‌کنند. تغییر سطح هورمونها و افزایش فشار شکم در طول بارداری خطر رفلاکس اسید و سوزش معده را افزایش میدهد. علائم خفیف باید با تغییرات سبک زندگی از جمله صرف وعده های غذایی بیشتر و کم حجم به جای سه وعده غذای پر حجم، اجتناب از غذاهای تند و سرخ شده و دراز نکشیدن پس از صرف غذا درمان شود. اما اگر تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی علائم را کاهش نداد، زنان باردار باید پیش از مصرف هر گونه دارو، با پزشکشان صحبت کنند.

برای سوزش معده که هر از گاهی اتفاق میافتد، چیزی مصرف کنید که بلافاصله موُثر باشد مانند محلول ضد اسید. ضد اسید درست همان‌طور که از نامش پیداست، اسید معده را خنثی می‌کند و تسکین موقتی از سوزش معده فراهم آورده و به سرعت از معده خارج می‌شود. لازم است دستورالعملهای آن را به دقت انجام دهید چون مصرف بیش از حد ضد اسید ممکن است عوارض جدی به دنبال داشته باشد. در موارد سوزش معده طولانی‌تر ضد اسید ممکن است مفید نباشد.

مهار کننده گیرنده H2 که به صورت بدون نسخه نیز در دسترس است، به صورت متفاوتی از ضد اسید عمل می‌کند. به جای خنثی کردن اسیدهایی که ایجاد می‌شود، این داروها تولید اسید معده را کاهش می‌دهند. این دارو در صورتی که سی دقیقه پیش از غذا مصرف شده باشد، میتواند به پیشگیری از سوزش معده ناشی از رفلاکس کمک کند. دوز قویتر آن با نسخه قابل تهیه است.

مهار کننده‌های پمپ پروتون که هم به صورت بدون نسخه قابل تهیه هستند و هم با نسخه، دسته ای از داروها هستند که تولید اسید معده را مهار می‌کنند. این داروها در کاهش تولید اسید معده موُثرتر از مهارکننده‌های گیرنده H2 هستند.

درمان سوزش معده مناسب برای شما به موارد زیادی بستگی دارد. دفعات سوزش معده‌تان چگونه است؟ شدت آن چقدر است؟ آیا می‌خواهید به سرعت آرام شود یا از آن پیشگیری کنید؟ ضد اسیدها برای تسکین فوری سوزش معده خفیف توصیه می‌شوند. مهار کننده گیرنده H2 سوزش را پیش از آغاز آن می‌تواند متوقف سازد اما تنها زمانی که آن را به موقع مصرف کنید. مهار کننده پمپ پروتون می‌تواند واقعاٌ از عهده سوزش معده سر سخت بر بیاید. پزشکتان می‌تواند در انتخاب درمان مناسب به شما کمک کند.