پس از عبور از داخل بوستان در سمت راست جاده تابلويي وجود دارد که مسير چشمه قير را نشان مي‌دهد و سپس از آن ديگر هيچ نشاني وجود ندارد و بايد مسير را با استفاده از حس گردشگري‌‌ات طي كني، چشمه قيرروان که ريشه در تاريخ بلند سرزمين ايلام (آلامتو) دارد، از بي‌نظيرترين عجايب طبيعي اين استان به شمار مي‌رود.



در حدود 300 متري چشمه قير، ديگر مسيري ماشين‌رو وجود ندارد و بايد پياده به سمت آن رفت و اين فرصتي است براي ديدن درختچه‌هاي زيبايي که منطقه را پوشانده‌ است. با نزديک شدن به چشمه بوي شديد قير، به مشام مي‌رسد، قطر دهانه چشمه نزديک به 9 متر است و از زير آن آبي گرم، مملو از ذرات ريز و درشت قير سيال جاري است. پيرامون چشمه را با فنسي سقف‌دار پوشانده‌اند که اين خود بهترين نشاني يافتن چشمه است.

يکي از ديدني‌هاي منحصربه فرد استان ايلام که ايرانيان از دست کم سه هزارسال پيش از آن استفاده صنعتي، به ويژه در صنعت دريانوردي و ساختماني، کرده‌اند چشمه قير روان است. اثرطبيعي چشمه‌هاي قير در منطقه حفاظت شده بوستان جنگلي آبگرم شهرستان دهلران قرار گرفته بوستان جنگلي با ويژگي‌هايي بي‌همتا ( چشمه‌هاي آب گرم، غار خفاش، ...) و همچنين زيست‌گاه منحصر به فرد گونه حمايت شده خفاش که در جهان بي‌مانند است.

شهرستان دهلران در دامنه جنوبی و جنوب‌غربی دینارکوه و در فاصله 228 کیلومتری ایلام و 100 کیلومتری شهرستان اندیمشک قرار دارد. این شهر بعد از بازسازی به صورت شهری توریستی درآمده و از نظر منابع عظیم نفت و اراضی مستعد کشاورزی از اهمیت خاصی برخوردار است. مهمترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان دهلران عبارتند از: تپه باستانی علی‌کَش با قدمت 9 هزار سال مربوط به دوران نوسنگی در نزدیکی شهر موسیان منطقه بیات، قلعه تاریخی شیاخ در بخش زرین‌آباد، غار حفاظت شده طبیعی خفاش در نزدیکی چشمه‌های آب گرم با داشتن صدها هزار خفاش، غار و استخر بیشه‌دراز، سنگ نوشته دوران قاجار در میمه زرین‌آباد، چشمه قیرروان، چشمه‌های آبگرم معدنی، آبشار آبتاف در مسیر میمه به پهله زرین‌آباد و سایت تفریحی بیشه‌دراز.

تپه باستانی علی‌کُش

این اثر فرهنگی در جنوب شهر دهلران و در میان اراضی کشاورزی واقع شده است، در سال 1903 میلادی، گوتیر و لامپر به منظور حفر گمانه‌های آزمایشی در تپه‌های موسیان – خزینه و تپه علی‌کُش از دهلران بازدید به عمل آوردند و در سال 1960 میلادی رابرت بریدوود – مدیر طرح پیش از تاریخ دانشگاه شیکاگو به همراه ریچارد واتسون متخصص زمین‌شناسی از منطقه دهلران و تپه علی‌کش بازدید کردند. در سال1961 میلادی آقایان فرانک هول و کنت فلانری به دهلران آمدند و اقدام به حفر گمانه‌هایی در تپه علی‌کش کردند. تپه علی کش دارای 3 دوره فرهنگی به نام علی‌کش، بزمرده و محمدجعفر است. این اثر باستانی از اولین مکان‌هایی است که انسان در آن به استقرار و یکجانشینی اقدام كرده است. دانه‌های گیاهی به خصوص گندم و جو 2 ردیفه و حبوبات در این منطقه در دوران پیش از تاریخ و هزاره‌های هشتم قبل از میلاد کشت می‌شده است، برخی حیوانات از جمله بز در حال اهلی شدن بوده است.



بررسی اسناد به دست آمده از علی‌کش و به خصوص سنگ ابسیدین بدست آمده نشان دهنده ارتباط این اثر با دیگر مکان‌ها از جمله آناتولی در ترکیه و همزمان با استقرارهای پیش از تاریخ در قسمت بین‌النهرین از جمله جارمو بوده است.

قلعه شاخ (شیاخ)

قلعه شیاخ بزرگ‌ترین و منحصر به فردترین بنای استان و غرب کشور بوده که در روستای «بردی» بخش زرین‌آباد از توابع شهرستان دهلران واقع شده است، بنای مذکور مربوط به دوران ساسانی است که در قرون اولیه اسلامی نیز مورد استفاده قرار گرفته است. باروی طویل و عظیم آن به طول 750 متر و کانال انتقال آب به داخل قلعه از ویژگی‌های منحصر آن محسوب می‌شود.



غار خفاش

این غار در سه کیلومتری شمال‌شرقی شهر دهلران در دامنه کوهی مشرف به دره و چشمه‌های آبگرم دهلران واقع شده است، این غار به علت زندگی میلیون‌ها خفاش در داخل آن به غار خفاش معروف شده است. خفاش‌های آن از نوع دم‌دار و بزرگ هستند. این غار دهلیزهای وسیعی دارد که عمق بعضی از قسمت‌های آن به 400 متر می‌رسد.

شهر ایلام

ایلام در دوران ساسانی و اسلامی جزئی از ایالت «ماسبذان» بوده است، این منطقه تا قبل از ورود حسین‌قلی‌خان والی به «ده بالا» معروف بوده که همزمان با حکومت حسین قلی خان ابوقداره، حسین‌آباد نام گرفت و در سال 1309 شمسی با توجه به سابقه تاریخی منطقه و تصویب فرهنگستان ایران «ایلام» نامیده شد. شهر ایلام با واقع شدن در حصاری از کوه‌ها و ارتباط نزدیک شهر با جنگل دارای آب وهوای معتدل کوهستانی است.

مهمترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان ایلام عبارتند از قلعه والی، کاخ فلاحتی، سنگ نوشته قوچعلی، تنگ ارغوان در 3 کیلومتری شمال شرقی شهر ایلام، روستای زیبای میش خاص، تنگ دالاهو در فاصله 25 کیلومتری شمال شهرستان ایلام، تفرجگاه تجریان، کوه قلاقیران در فاصله 5 کیلومتری غرب شهر ایلام، مسجد جامع شهر ایلام، امامزاده حاجی بختیار در بخش چوار، تپه قلا در بخش چوار و پارک تفریحی چغاسبز.

عمارت قلعه والی

قلعه والی در ضلع‌شمالی خیابان پاسداران در شهر ایلام میان بافت شهر واقع شده است. این اثر تاریخی بر روی تپه‌ای باستانی به نام چغامیرگ ساخته شده است. بنای مذکور به سال 1326 هجری قمری در زمان حکومت محمدعلی شاه قاجار و در زمان غلامرضا خان والی به اتمام رسید.



وسعت این قلعه2500 متر مربع و مساحت زیر بنای1500 مترمربع است. بنا دارای حیاط مرکزی بوده که اماکن مسکونی آن در امتداد سه ضلع شرقی و غربی و شمالی ساخته شده و در ساخت آن از مصالح سنگ و آجر و گچ استفاده شده است.

آثار آینه‌كاری، گچبری در برخی از اتاق‌ها کاملا مشخص است و قلعه والی دارای تعداد زیادی اتاق کوچک و بزرگ، تالار، شبستان و پستو بوده که در هر ضلع آن دو زیرزمین و در مجموع شش زیرزمین تعبیه شده است. در ساخت این بنا از اشکال هندسی در پیشانی دیوارها با استفاده از آجرهای لعاب‌دار رنگی تزئیناتی صورت گرفته است و بنای مذکور در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و در حال حاضر موزه مردم‌شناسی در آن قرار دارد.



کاخ فلاحتی

عمارت کاخ فلاحتی یا کاخ کشاورزی در خیابان آیت‌الله حیدری شهر ایلام در محلی موسوم به باغ کشاورزی یا فلاحتی ساخته شده است. این بنا مربوط به اواخر دوران پهلوی است که جهت ساختمان اداری اداره کشاورزی ساخته شده است، در ساخت بنا از سنگ و آجر و گچ استفاده شده که ستون‌های منقوش آن به نقوش گیاهی و حیوانی و انسانی، زیبایی خاصی به آن داده است.عمارت کاخ فلاحتی در میان باغی بزرگ با درختان کهنسالی چون چنار ، توت و . . . محصور شده است.

سنگ نوشته تنگه قوچعلی

در ورودی شهر ایلام بر روی صخره‌های تنگه قوچعلی، دو سنگ نوشته مربوط به والیان حسین قلی خان و غلام رضا خان والی پدر و پسر وجود دارد، که یکی به دستور حسین قلی خان و در زمان سلطنت ناصرالدین شاه و دیگری به دست غلامرضا خان پسر در زمان سلطنت محمد علی شاه قاجار ساخته شده است و هر دو سنگ نوشته یک متن داشته که اهم فعالیت‌های حسین قلی خان والی را بر شمرده است. نوشته‌های این سنگ نوشته به خط نستعلیق است.



دره ییلاقی هفتاو میش خاص (هفت آب)

دره پرآب و درخت مصفای میش خاص از روستای جعفرآباد در فاصله 30 کیلومتری ایلام شروع شده و تا ارتفاعات طولاب که در آن جنگل و باغ در هم آمیخته‌اند ادامه دارد، درختان گردو، انواع میوه‌ها، چندین روستا در مسیر ییلاقی دره با مردمانی فعال و مهربان، سرچشمه‌های خروشان چشمه‌ساران متعدد، نزدیک بودن این دره ییلاقی با تفرجگاه جنگلی گاوز و مزارع متنوع آن باعث نشاط و علاقه در بازدیدکنندگان از محل می‌شود، در دو کیلومتری این دره ییلاقی و در طول مسیر جاده اصلی ایلام به دره‌شهر جنگل انبوه و زیبای «مله پنجاو» زیبایی خاصی به این مجموعه بخشیده است، دره ییلاقی هفتاومیش خاص با باغات و مزارع، یکی از مناطق سرسبز و دیدنی و پردرآمد استان ایلام که محصولات آن کیفیت مطلوبی دارند و در داخل و خارج استان به فروش می‌رسد و باعث رونق اقتصادی منطقه می‌شود.

تنگ ارغوان

در فاصله سه کیلومتری شمال‌شرقی ایلام در مسیر تنگه قوچعلی، تنگ ارغوان در مسیر رودخانه‌ای با گل‌های ارغوانی، مخصوصا در فصل بهار زیبایی وصف‌ناپذیری را به طبیعت و جنگل‌های سبز آن بخشیده است و تنوع رنگ آنها چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌كند، این دره مصفا چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌كند.



کوه قلاقیران

در پنج کیلومتری غرب شهر ایلام قرار گرفته و مناظر آن دارای زیبایی‌های کم‌نظیر از جمله تفرجگاه جنگلی ششدار و منجل که اطراف کوه را احاطه کرده منظره زیبایی به وجود آورده است، این کوه به عنوان نماد شهر ایلام معروف و دارای ارتفاع زیادی است.