اورامان به دلیل ساختار جغرافیایی متفاوت با سایر نقاط ایران و قرار گرفتن در درون مناطق کوهستانی مرتفع از مناظر طبیعی زیبایی برخوردار است که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند، ترکیب شگفت‌آور صخره‌های سترگ و خاکستری کوهستان با رودخانه‌های خروشان و همچنین پوشش گیاهی سبزفام منطقه، بدیع‌ترین چشم‌اندازهایی که کمتر در سایر نقاط کشور مشاهده می‌شود را به وجود آورده است.


آب و هوای معتدل کوهستانی و وجود چشمه‌های فراوان، چراگاه‌هایی سرسبز و باغ‌هایی خرم را در دامنه کوه‌های زیبای اورامان به وجود آورده و این امر موجب شده است، دامداری در کنار باغداری پیشه اصلی مردم این دیار باشد.
 
بازتاب زندگی دیرینه انسان امروزی با انعکاسی از زندگی دیرینه در زیست بومی است که جوامع بدان خو گرفته‌اند، اینجاست که فرهنگ سنتی با توجه به شکل‌گیری نوستالژی در جوامع پساصنعتی می‌تواند جاذب گردشگرانی باشد که در پی مکان‌هایی با فرهنگ سنتی‌اند تا اصالت معنایی خود را در آن تجربه کنند.

 
اورامان در زبان کردی «هورامان» تلفظ می‌شود که در ترجمه این واژه این گونه آمده است که «هور» به معنی اهورا و «مان» هم به معنی خانه است و هورامان را به معنی خانه و سرزمین هم معنی کرده‌اند.
 
بنابراین اورامان به معنی سرزمین اهورایی و جایگاه اهورامزدا است، هور در اوستا به معنی خورشید آمده و هورامان جایگاه خورشید نیز معنی می‌دهد.
روستای اورامان قدمتی دیرینه در تاریخ دارد و وجود آثار و بقایای آتشکده‌های فراوان در اطراف آن نشانگر این موضوع است که مردم این نواحی پیش از گرویدن به اسلا‌م، زرتشتی بوده‌اند.
 
این سرزمین در گذشته در قلمرو فرمانروایان و سلا‌طین محلی بوده که با اقتدار بر آن حکمفرمایی می‌کردند به همین دلیل این روستا را اورامان تخت یعنی پایتخت یا مرکز سلطنت نامیده‌اند و به روایتی دیگر اورامان در گذشته‌های دور شهری پرجمعیت بوده که به عنوان مرکز حکومت اورامی‌ها در این منطقه استفاده شده است.
 
قلعه اورامان، این قلعه در بالای کوهی در اورامان تخت بنا شده است، قلعه‌ای است که نقش حفاظتی و نظامی داشته و در مواقع بحرانی و هجوم اقوام بیگانه مورد استفاده قرار گرفته است و به دلیل صعب‌العبور بودن و غیرقابل تسخیر شدن از اهمیت زیادی برخوردار بوده که همزمان با بازدید گردشگران از نقاط دیدنی روستا، آنان را با پیاده‌روی و کوهنوردی به سوی خود می‌کشاند.

در کنار این قلعه، آب انبارهایی به صورت اصولی و کاربردی ساخته شده است که در صورت توجه و فراهم کردن امکانات برای قلعه اورامان می‌توان شاهد گردشگران بیشتری در این منطقه بود.
 
دزلی و درکی
 
دزلی و درکی نام دو روستای سرسبز و زیبای کوهستانی است که در فاصله 30 و 35 کیلومتری سروآباد  قرار گرفته‌اند، جاده دسترسی به این تفرجگاه آسفالت بوده و مسیر آن به عنوان ورود به منطقه اصلی اورامان از اهمیت خاصی برخوردار است، در فصل بهار به علت روحیه شاد مردم منطقه، گروه‌های موسیقی و رقص کردی بسیاری به صورت خودجوش در این مکان برنامه اجرا می‌‌کنند.

در منطقه اورامان در مرز استان کردستان و کرمانشاه و در فاصله بین روستای ناو از استان کردستان و روستای هجیج از استان کرمانشاه و در کنار رودخانه خروشان سیروان، چشمه یا آبشار معدنی بل قرار گرفته است این چشمه از لحاظ شرب و داشتن املاح معدنی بسیار مشهور بوده به طوری که در کنار آن دو واحد کارخانه تولید آب معدنی احداث شده است.
 
قباله اورامان
 
دراوایل قرن حاضر در سال 1305 شمسی، حسین نامی از مریدان «شیخ علاءالدین نقشبندی » در غاری در دره تیگیور، خمره‌ای پر از دانه ارزن پیدا کرد که در میان آن نوشته‌ای به خط پهلوی اشکانی بر پوست آهو وجود داشت.
 
 
این نوشته که به « بنچاق اورامان » مشهور شد، قراردادی است میان دو نفر برای خرید و فروش زرستانی به 45 درهم که شاهدان معامله نیز نام خود را در آن نوشته‌اند، این بنچاق به سال 120 پیش از میلاد مسیح تعلق دارد.
 
در حال حاضر این بنچاق در موزه برلین نگهداری می‌شود، 20 نسخه دیگر این قرارداد به خط یونانی است./ فارس