+- انجمن های تخصصی فلش خور (http://www.flashkhor.com/forum)
+-- انجمن: علم، فرهنگ، هنر (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=40)
+--- انجمن: فرهنگی (http://www.flashkhor.com/forum/forumdisplay.php?fid=35)
+--- موضوع: قاباخلاما (/showthread.php?tid=132171)
قاباخلاما - F A R ! N - 07-07-2014
برخی سنت‌های زیبای ماه رمضان در مقایسه با سال های گذشته کمرنگ تر شده ,اما به جهت اینکه آیین‌های ماه مبارک رمضان جزو میراث معنوی جامعه ایرانی و اردبیل محسوب می شود با توجه بیشتر خانواده‌ها و مسئولان فرهنگی می‌توان به آن غنا بخشید.
با نزدیک شدن ماه رمضان بوی خوش بندگی، حلاوت افطار و صوت ربنا بار دیگر مهمان قلوب مردم دیار اردبیل شده و کنج خانه ها و خلوت منازل رنگ الهی به خود می گیرد, صدای آمدن ماه رمضان و یا به زبان محلی همان " اوروشلیق آیی" که می رسد هیجان و شور و شوق عجیبی در جای جای شهر اردبیل بر پا می شود و این هیجان با آداب و رسوم خاصی همراه است.
خطه اردبیل به لحاظ دارا بودن پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی، از جایگاه و ارزش والایی در میان مناطق مختلف کشور برخوردار است، غبارروبی منازل و مساجد، پیشوازی، افطاری و سحری هر کدام آداب و رسوم جذاب و متنوعی دارند که طراوت ویژه‌ای به قلوب الهی مردم متدین و متعهدش می‌بخشد.
آنچه که در نخسین گام می توان در آستانه رمضان و یا در روزهای روزه در بین مردم اردبیل شاهد بود، تغییر رفتار و منش آنهاست که با رفت و روب و غبارگیری منازل، خود را برای زدودن غبار مادی‌گرایی و گناه از دل آماده می‌کنند و معتقدند خانه‌ای که برای شروع ماه رمضان پاک نباشد خیر و برکت ماه مهمانی خدا، از آن دور می‌شود.
"قاباخلاما" در اردبیل
مردم متدین اردبیل دو یا سه روز قبل از رویت هلال به پیشواز ماه رمضان می‌روند و روزه می‌گیرند که به آن " قاباخلاما" می‌گویند و در گذشته زمان رویت هلال ماه بزرگترها به چهره یک کودک معصوم یا یک فرد مومن و نمازخوان نگاه می‌کردند و اعتقاد داشتند که نگریستن به صورت انسان های پاک خوش یمنی در پی دارد.
نگاه کردن به آیینه و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بعد از رویت هلال ماه هنوز هم به عنوان یک رسم در بین برخی از زنان و مردان سالخورده مناطق روستایی استان مرسوم است و معتقدند دل مومن باید در ماه مهمانی خدا همچون آینه از آلودگی و گناه پاک و صیقل شود.
در این ماه تمام مساجد، تکایا و حسینیه ها در سطح شهر اردبیل رنگ صیام به خود می‌گیرد، برپایی مجالس قرآن، خواندن زیارت های ویژه ماه رمضان به ویژه در شب های جمعه و شب های قدر شکوه خاصی دارد و از پیر و جوان و مرد و زن در این محافل با عشق و علاقه غیر قابل توصیف شرکت می کنند.
برپایی مجالس سخنرانی عالمان بزرگ اردبیل بعد از نماز ظهر و عصر در محل مساجد سرچشمه و اعظم از جمله برنامه هایی است که سال هاست مردم این منطقه به ویژه جوانان را به خود جلب می‌کند و با یادآوری علوم دینی و اجتماعی خاطرات ماندگاری را در قلب و ذهنشان بر جای می‌گذارد.
سنت حسنه افطار و افطاردهی
افطاری و افطاردهی در اردبیل از همان هفته نخست ماه رمضان آغاز می شود و معمولا فقرا و افراد فامیل را وعده می‌گیرند، افطاری دادن برای دیگران به قدری در بین مردم اردبیل از جایگاه بالایی برخوردار است که هر یک سعی می کند بر دیگری پیشی بگیرد و معمولا بهترین و شیرین ترین افطاری ها به تازه دامادها و تازه عروس ها و خانواده های آنها اختصاص دارد.
در این ماه "فرنی" با مربای گل مهم ترین غذای افطار مردم اردبیل است که با آرد برنج و شیر تهیه می شود، زنان کدبانوی اردبیلی یک هفته قبل از آغاز ماه رمضان اقدام به آرد کردن برنج با هاون و یا با دستگاه هایی در شیرینی پزی ها و نیزخشک کردن گل محمدی کرده و مربای آن را برای استفاده در فرنی تهیه می کنند، خرماهای تزیین شده با گردو، پنیر و سبزی، نان روغنی، آش رشته محلی، آش دوغ، سوپ و اخیرا شله زرد و حلیم از جمله غذاهایی است که سفره های افطار اردبیلی ها را رنگین می کند.
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en5104.jpg
چند ساعت به افطار مانده مقابل شیرینی فروش ها به ویژه قنادی های زولبیا و بامیه، نان روغنی و بربری پزی ها، مغازه های فروش شیر، آش دوغ و حلیم پزی پر حرارت و شلوغ می شود دم افطار جنب و جوش عجیبی در شهر اردبیل ایجاد شده و تقریبا همه جا تعطیل می‌شود.
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en5097.jpg
با وجود اینکه امروزه فروشگاه های متعدد کار بانوان را راحت کرده است ولی در اردبیل بیشتر کدبانوان سعی دارند با پخت انواع نان و دسر روزه داران را در کنار هم بر سر یک سفره گرد آورند چرا که این ماه تنها زمانی است که همه اهل خانه با خلوص و صمیمیت کنار هم قرار می گیرند.
اما در این میان آنچه باید در عصر تکنولوژی و پیشرفت حسرتش را خورد، انتقال این سنت حسنه از داخل خانه های با صفا و کوچک شهروندان و روستائیان به داخل سالن های بی روح و تالارهای غذاخوری است، اگر تا دیروز با خرما و آب داغ و سوپ خانگی از روزه داران پذیرایی می شد امروزه به دلیل زندگی ماشینی غذاهای رنگارنگ، گران قیمت و مصنوعی بر روی میزها چیده می شود که انتظار می رود مردم اردبیل با نیت خیرخواهانه ای که دارند از تغییر این سنت حسنه به سنت مدرن جلوگیری کنند.
"اوباش دان" و ختم آن به ندای آسمانی اذان
سحری خوردن و سحری بلند شدن هم برای خود در اردبیل حال و هوای ویژه ای دارد در گذشته وسیله آگاه شدن مردم از اوقات شرعی، عمدتا به وسیله قرآن خوانان و شب بیداران رمضان، موذن‌های روستایی، حرکت ستارگان و بانگ صبحگاهی خروس های محلی بود حتی در مواردی از توپ برای این کار استفاده می‌کردند در بین مردم منطقه، زمان سحری خوردن به "اوباش" یا "اوباش دان" مشهور است و وقت آن نیز یک ساعت مانده به اذان صبح است.
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en5103.jpg
در عصر مدرن با وجود اینکه صدای کوبیدن درها جای خود را به زنگ تلفن و گوشی های همراه داده است ولی هنوز هم در روستاهای دورافتاه روزه داران با صدای ضربه همسایه بر دیوار خانه از خواب بیدار می شوند.
سحرگاهان در شهر و روستاهای این دیار یکی یکی روشن شدن چراغ خانه ها و فراخوانی زنجیر وار مردم به فریضه الهی منظره دیدنی دارد سحری خوردن همراه با شنیدن نوای دل انگیز دعای سحر توسط مدیحه سرایانی چون موذن اردبیلی و ختم آن با شیواترین ندای آسمانی یعنی اذان صبح شهد ماه بندگی و مهمانی خدا را دو چندان می کند.
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en5102.jpg
لیله القدری که پر قدر می شود
اما شب‌های احیا و نزول قرآن در اردبیل از جایگاه ویژه ای برخوردار است مساجد و حسینیه ها به ویژه مصلای شهر اردبیل مملو از مشتاقان حضرت دوست و تشنگان محبت رحمت الهی می شود.
در این شب ها آوای سوزناک «سبحانک یا لا اله الا انت، الغوث الغوث خلصنا من النار یا رب» هر اردبیلی برای رسیدن به کمال به اوج خود می رسد، خانواده ها با شور تمام در صف های فشرده شب زنده داران حاضر شده و قرآن به سر می گیرند و از درگاه خداوند متعال برای پاک شدن از هر نوع گناهی طلب آمرزش و مغفرت می کنند.
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en5101.jpg
از 18 تا 23 ماه رمضان شهر اردبیل از هر روز دیگر شلوغ تر می شود مردم این منطقه ماه رمضان را ماه قرآن و حضرت علی(ع) می نامند و همزمان با فرا رسیدن شب های قدر و شب ضربت خوردن مولای متقیان با مرثیه سرایی و سینه زنی برای آن حضرت به سوگواری می پردازند.
بسیاری از مردم اردبیل نذرهایشان را در این شب ها ادا می کنند که بخش عمده ای از این نذرها را غذاهای سنتی این استان از جمله حلوا و آش رشته تشکیل می دهد.
آیین دوختن کیسه برکت
از دیگر رسوم استان اردبیل و شهرهای اطراف اردبیل دوختن "کیسه برکت" است که همزمان با آخرین جمعه ماه رمضان در مساجد شهرستان مشکین‌شهر برگزار می‌شود.
دوخت این کیسه‌ها که در آخرین روز ماه مبارک رمضان و معمولاً با ختم 30جزء قرآن کریم تمام می‌شود، براساس یک باور دینی و مذهبی توسط زنان و دختران مشگین شهری انجام می‌شود.
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en5100.jpg
این کیسه‌ها که بین مردم به برکت توربافی معروف است، از پارچه نذری تهیه می‌شود و پس از آماده شدن، مقداری نمک و وجه نقد در آن قرار داده می‌شود و خانواده‌ها پس‌انداز خود را در طول سال داخل این کیسه قرار داده و در سفرهای زیارتی و کارهای عام‌المنفعه مورد استفاده قرار می‌دهند.
عید فطر و فطریه در اردبیل
در آخرین روز ماه رمضان در این خطه سرپرست خانواده مبلغی به عنوان فطریه با محاسبه میزان فطریه افراد، آن را از قوت سالانه یا از پول خرجی شان جدا می کند در برخی از مناطق اردبیل رسم است همه اهل خانه نیت کرده و این فطریه را دست به دست می چرخانند و در جای مخصوص قرار می دهند تا بعد از خواندن نماز عید به دست فقیران و مستمندان برسانند.
فطریه در روستاها شامل آرد یا گندم می‌شود که سرپرست خانواده آن را در منزل پشت در قرار می‌دهد که در نخستین فرصت به افراد فقیر و مستمند تحویل دهد، برگزاری آیین خداحافظی شامل برپایی نمازهای مستحبی و خواندن دعا از جمله مراسم روز پایانی ماه رمضان در بین برخی مردم اردبیل است.
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
http://www.beytoote.com/images/stories/economic/en5098.jpg
در عصر واپسین روز از ماه رمضان بسیاری از خانواده ها در بسیاری از شهرها و روستاها به زیارت اهل قبور رفته و نذر و احسان می‌کنند در اردبیل کسانی که قبل از این عید یعنی در فاصله عید فطر و یکی از اعیاد رسمی قبل از آن، یکی از افراد خانواده خود را از دست داده اند در آن روز در خانه می مانند و دوستان و آشنایان برای همدردی و تبریک عید فطر نزد آنها می روند این مراسم صبح روز عید در مساجد مخصوص برادران و در بعد از ظهر آن روز در منزل شخصی متوفی مخصوص بانوان برگزار می شود که معمولاً از میهمانان با چای و حلوا و خرما پذیرایی می شود.
اما با حلول ماه شوال شادی و نشاطی دیگر و به شکرانه توفیق یک ماه روزه داری و منزلت در جوار محبت پروردگار جشن و سرور خاصی در خانه ها برپا می شود هجران این ماه پر برکت برای روزه داران از یک طرف حزن انگیز و از طرف دیگر دستیابی عبودیت و عشق الهی فرح بخش است.
در بیشتر روستاهای اردبیل مردم نماز عید را در بیرون از مساجد و منزل در فضای باز به جماعت و با شکوه تمام برگزار می‌کنند در پایان عده‌ای خود را برای پخت نان های مخصوص محلی" فتیر" و " نزیه" که متشکل از آرد، شکر، شیر، زردچوبه، کره و حلواست آماده می‌کنند و در این روز بوی خوش پخت نان در تنور داغ و حلوا با دوشاب محلی فضای روستا را پرمی‌کند.
عیدی گرفتن و عیدی دادن به ویژه برای دخترانی که در خانه بخت هستند از رسوم قدیمی مردم اردبیل است در این روز هر کس با یک بسته شیرینی و یا نان و حلوای محلی از میهمانان خود پذیرایی می کند.
امسال مردم اردبیل همچون سایر مردم این مرز و بوم در طولانی ترین روزهای سال در فصل تابستان به مهمانی ماه خدا می روند که خود حال و هوای خاصی دارد و از آنجا که کار بیشتر مردم اردبیل کشاورزی است در این ماه مردم زحمتکش این خطه با دست های پینه بسته دست به دعا بر می دارند و شکرگذار نعمت های الهی می شوند.
با وجود اینکه این روزها مردم آنچنان خود را غرق مسائل روزمره و ابزارهای مدرن زندگی کرده و برخی سنت های زیبای ماه رمضان در مقایسه با سال های گذشته کمرنگ تر شده است اما به جهت اینکه آیین های ماه مبارک رمضان جزو میراث معنوی جامعه ایرانی محسوب می شود با توجه بیشتر خانواده ها و مسئولان فرهنگی می توان به آن غنا بخشید.
شاید در کنار این میراث های معنوی است که درک معنای واقعی ماه صیام و روزه داری در جامعه تجلی یافته و زندگی کردن خیلی ساده و افراد جامعه بی آلایش در کنار هم با سادگی و محبت روزگار می گذرانند.
از خداوند متعال می خواهیم در ماه عبادت و بندگی امسال لطف و عنایتش شامل حالمان شده و رفتار و کردارمان رنگ خدایی به خود گیرد.